celikci
Active member
2022’de dallara taraf verecek 10 trend
Hilal SARI
Global iktisadın COVID-19 pandemisiyle 2020’nin birinci aylarında gibisi görülmemiş bir şok yaşamasının üzerinden neredeyse iki yıl geçti. Milyonlarca insanın ömrünü kaybettiği pandeminin hem ekonomik birebir vakitte siyasi sonuçları 2022’de de devam edecek üzere duruyor. The Economist’in araştırma ünitesi Economist Intelligence tarafınca hazırlanan 2022 özel sayısında pandemi daha sonrası global iktisada hangi trendlerin istikamet vereceği ve 2022’de hangi kesimi nelerin beklediği inceleniyor.
Mecmuanın genel yayın direktörü Tom Standage özel sayıdaki başyazısında “2022’nin pandemi daha sonrası yeni olağana adaptasyon yılı olacağını” vurguluyor. Standage’e Economic Intelligence tahliline nazaran 2022 pandeminin yeni tedaviler ve aşılama ile endemiye dönüşebileceği, enflasyon kaygılarının devam edeceği, ABD demokrasisi ve Çin otokrasisinin ihtilaflarının, istihdamın etrafının konuttan çalışmayla dönüşümünün, kriptolardaki büyümenin süreceği, muhteşem güçler içindeki teknoloji ve uzay savaşlarının gündemi meşgul edeceği, global seyahatin eski günlerine dönmekte zorlanacağı ve iklim krizinin ise dönüşüm tartışmalarının odağında yer almayı sürdüreceği bir yıl olacak.
GLOBAL BÜYÜME
Global iktisadın 2022’de yüzde 4,4 büyümesini öngoren Economic Intelligence, büyümenin eşit dağılmayacağına dikkat çekiyor. Hükümetlerin ve merkez bankalarının takviyeleri geri çekmesi ve kimi merkez bankalarının faizleri artırmaya başlaması 2022’de doların güçlendiren ve enfl asyon baskılarını azaltan en kıymetli etkenlerden biri olacak. Economic Intelligence tarafınca yapılan tahlillerde 2022’de farklı bölümlerdeki gidişata istikamet verecek 10 kıymetli iş trendi şöyleki sıralanıyor:
SIKILAŞMA DÖNGÜSÜ: Ultra gevşek para siyasetlerinden çıkılıyor. ABD Merkez Bankası’nın (Fed) varlık alımlarını süratle azaltması ve 2022’nin sonuna yanlışsız faizleri artırmaya başlaması bekleniyor. 2022 sonu itibariyle öngörülen federal fon faizinin mevcut 0,13 seviyesinden 0,63’e ulaşması öngörülüyor.
COVID-19 VE AŞILAR: Omicron üzere yeni varyantlarla sıhhat hizmetleri bir daha sekteye uğrasa da aşı üretim kapasitelerine yapılan yatırımlar toplam aşı kapasitesini 5 katına – 22 milyar doza – yükseltecek.
ONLINE’DA YAVAŞLAMA: 2019’da toplam perakende satışlarda hissesi yüzde 10 olan ve 2021 itibariyle yüzde 17’ye yükselen online perakende büyümeye devam etse de kısıtlamaların kaldırılmasıyla yavaşlayacak.
TURİZMDE AKSAMALAR: Dal 2022’de de kolay bir yıl geçirmeyecek. Yurtdışı uçuşlar yüzde 50 artışla bile 2019’u yakalayamayacak. Her yeni kısıtlama dal için yeni bir zorluk manasına gelecek.
GÜÇ ENFLASYONU: OPEC+ ittifakı petrol üretimini artırmaya devam etse de 2022’de petrol meblağlarının yüzde 10 daha yüksek seyretmesi bekleniyor. Bilhassa Avrupa’da doğalgaz meblağları da yüksek seyrini koruyarak üreticileri zorlamaya devam edecek.
EMTİA ENFLASYONU: EI emtia fiyatları endeksi 2022’de fazlaca yavaşça bir düşüşe seyretse de kuvvetli talep niçiniyle fiyatlar pandemi öncesi düzeylerin üstündeki yüksek seyrini koruyacak.
5G YATIRIMLARI: En büyük 60 ülkenin 41’inde 2022’nin birinci aylarında 5G teknolojisi kullanılıyor olacak. Latin Amerika ve Asya bant genişliği ihalelerine öncülük edecek. ABD 6G denemelerine başlayacak.
DEV ALTYAPI PAKETLERİ: ABD’de ve Çin’de hükümetin dev altyapı paketleri global altyapı harcamalarını yüzde 5 artırarak 25 trilyon dolara yükseltecek.
BATI-ÇİN TANSİYONU: NATO’nun odak noktası Asya’ya kaymaya devam edecek. ABD’nin Çin aykırısı askeri harcamalarını yüzde 1,6 artırması, Çin’in de buna harcamalarını yüzde 7 artırarak karşılık vermesi bekleniyor.
SİNEMADA GİŞE REKORLARI: Hollywood 2022’den umutlu. Uzun müddettir beyaz perdeleri özlemiş sinema seyircisinin salonlara geri dönmesiyle ABD’de 9 milyar dolar gişe geliri bekleniyor. Çin ise kesimin başka dev oyuncusu.
BÖLÜMLER
OTOMOTİV
Ee hızlanacak, toplam satış 2019’u yakalayamayacak
Yeni araç satışlarının devam eden çip krizi ve tedarik darboğazları niçiniyle 2019 düzeylerini 2022’de de yakalayamayacağı öngörülüyor. 2021’e bakılırsa yeni araç satışları yüzde 6, ticari araç satışları yüzde 7 artacak. Avrupa en kuvvetli dönüşün yaşandığı bölge olacak, ABD ikinci sırada. Global satışların yarısı ise Asya’dan gelmeye devam edecek. ABDÇin teknoloji savaşları çip krizinin otomotivdeki olumsuz tesirlerini ağırlaştıracak. Elektrikli araç satışlarının hissesi 2019’daki yüzde 4’ten yüzde 9’a yükselecek. ABD elektrikli araçlara 174 milyar dolar harcayacak. 5,6 milyon elektrikli araç satışının 4 milyonu Çin’de gerçekleşecek. Toyota Japonya birinci tam elektrikli aracını piyasaya sürecek. Vietnam’da VinFast ve Alibaba dayanaklı Zhiji dalın yeni oyuncularından. Şarj ve batarya altyapılarına yatırımlar devam edecek lakin hammadde darboğazı batarya tedariğini zora sokacak. Otonomda da vitesler yükselse de gelişim yavaş olacak.
SAVUNMA-HAVACILIK
Savunma bütçeleri yükselecek
Havalimanlarında yaşanan hareketlenme ile ticari uçak üretimi artacak. Boeing’in yasaklı 737 MAX’ı uçuşlarına başlayacak. Airbus ve Boeing üretimlerini bilhassa kısa aralık uçuşlarda kullanılan dar gövdeli jet uçaklarda hızlandıracak. Moody’s öngörülerine nazaran ticari havacılık da 2019 düzeylerini yakalayamayacak.
Savunmada ise harcamalar artacak. Afganistan’dan çıkan NATO odağını Çin’e kaydırıyor. En büyük savunma bütçesine sahip ABD Çin’e karşı askeri harcamalarını yüzde 1,6 artıracak. Çin de savunma bütçesini yüzde 7 yükseltecek. Hükümetlerin siber hücum telaşları güvenlik şirketlerine yarayacak. ABD Boeing’in sayesinde askeri uyduların “siber sorti” yapmasını engelleyecek.
GÜÇ
Güç 2022’de de ucuzlamayacak
2021’de bir daha açılmalar ve kuvvetli taleple artan güç meblağlarının 2022’de de yüksek seyrini muhafazası bekleniyor. Brent petrolün 2021’e bakılırsa yüzde 10 daha değerli olması varil fiyatının 2022 yılında ortalama 79 dolardan süreç görmesi bekleniyor. OPEC+ üretiminin kademeli olarak artması Brent’in daha da yükselmesini engelleyecek. Avrupa’da rekorlar kıran doğalgazda ise 2021’e bakılırsa yavaşça bir düşüş görülse de fiyatlar 2019’a nazaran iki üç kat yüksek seyretmeye devam edecek. Çok soğuklar fiyatları daha da yükseltebilir. Petrol ve doğalgaza artacak talep karbon emisyonlarını da yükseltecek. Yenilenebilirin ABD ve Çin üzere devlerdeki hissesi pandemi öncesine göre yüzde 10 artsa da kirli güç kaynaklarının hakimiyeti sürecek. Nükleer füzyon iklim kriziyle uğraş için hızlanması gereken sürdürülebilir gücün en büyük umutlarından.
CÜMBÜŞ
Oyun dalı kuvvetli, sinemalar da umutlu
Omicron’un Delta’ya göre epeyce daha süratli yayılan bir varyant olduğunun anlaşılmasından evvel yayınlanan tahlilde iktisatların yine katı karantinalar uygulamasının öngörülmediği 2022’de sinema salonlarının bir daha dolacağı öngörülüyor. PwC öngörülerine nazaran sinema gişe gelirleri 2022’de 2021’e bakılırsa yüzde 58 artacak. Lakin bu geri dönüş bile gişenin 2019’un yüzde 10’un altında kapatılmasıyla sonuçlandırıyor. Streaming’in dev oyuncuları orjinal içeriklere büyük paralar akıtacak – Netflix tek başına 17 milyar dolar harcayabilir. Oyun kesimi ise Çin’de getirilen kısıtlamalara karşın pandemi öncesine nazaran yüzde 32 artışla 168 milyar dolar gelir elde edecek. Amazon, Apple, Google, Microsoft, Sony ve Tencent üzere devlerin liderlik savaşlarının devam ettiği bölüme Netfl ix üzere streaming platformları da giriyor. Lakin tüm bu oyun şirketleri Facebook’un liderlik ettiği ‘metaverse’ teknolojilerine de yöneliyor.
BANKACILIK
Otoriteler fintekle yatıp kalkacak
Fed’in öncülük ettiği global sıkılaşma döngüsünde enflasyon baskıları devam ederse faizler yükselecek ve zayıf bankalar için riskler artıyor. En makûs senaryoda Avrupa’nın makus borçları 1,4 trilyon Euro’ya (1,6 trilyon dolar) ulaşabilir. Hindistan’da makus kredilerin oranı yüzde 11’i bulabilir. En düzgün senaryoda ise sıkılaşma fazlaca kademeli seyreder ve global bankacılık varlıkları 2022’de yüzde 6 artışla 187 trilyon dolara ulaşabilir. Fintek patlamasına yetişmeye çalışan otoriteler yeni finans teknolojilerine yönelik regülasyonlara odaklanacak. Gelişmiş ekonomilerde siyaset yapıcıların finansal piyasalarta istikrarsızlık oluşturduğundan telaş edilen kriptoparalara karşı temkinli tavır sürecek. Hükümetler dijital bankacılık lisanslarıyla denetimi ele almaya çalışacak ve kendi dijital para ünitelerini geliştirecek. “Şimdi al, daha sonra öde” hizmetleri kredi kartlarına online alternatif haline dönüşecek. Halka arzlar fintek patlamasına finansman sağlayacak.
BESİN VE TARIM
Fiyatlar 2019’un hayli üstünde seyredecek
Economist Intelligence’ın besin, besin ve içecek fiyatlarını izleyen besin fiyat endeksi 2022’de yalnızca yüzde 1 düşecek ve pandemi öncesinin epeyce üstündeki seyrini koruyacak. 2021’de hayvan yemine olan kuvvetli talep ve birtakım ülkelerde berbatlaşan rekoltelerle artan fiyatlarda epey kuvvetli düşüşler beklenmiyor. Ekonomik büyümedeki yavaşlama ile tedarik darboğazlar da gevşeyecek. Mısır stoklarındaki artış fiyatlarda yüzde 5 düşüş getirse de 2019’a nazaran hala yüzde 45 daha değerli olacak. 2021’de yüzde 43 artan yağlı tohum meblağlarında üretim artışı yüzde 3’lük bir fiyat düşüşü getirecek. Soya fasulyesinde de benzeri bir seyir bekleniyor. Global çay tüketimi yüzde 4, meblağları yüzde 8 artacak. 2021’de Brezilya’daki soğuk havalar niçiniyle yüzde 20’nin üzerinde fiyat artışı görülen kahve meblağlarında sıcak havalara bağlı bir geri çekilme olacak. Global ısınma İtalya’da avokado hasadı üzere sıra dışı gelişmelere niye olacak. Start-up’lar ve besin devleri 750 milyar dolar kıymetinde 1,6 milyar tonluk atık besin sıkıntısını çözmeye çalışacak.
SIHHAT
Aşı üretimi 5 katına çıkıyor
Omicron üzere yeni tehlikeli ve bulaşıcı varyantlar 2022’de de sıhhat sistemleri ve ekonomiler için risk olmaya devam edecek. Gelişmiş ülkeler ve yoksul ülkeler içinde giderek artan aşı adaletsizliği de sürüyor. Fakat aşı üretim kapasitelerinde yaşanacak değerli artışla bu darboğaz da hafifçel eyebilir. Dünyanın COVID-19 aşı üretimi kapasitesinin 5 katına çıkması ve 2022’de 22 milyar doz aşı üretilmesi öngörülüyor. Aşı hızlandıkça da Çin’de ve birtakım ülkelerde global tedarik zincirlerini baskılama riski olan ‘sıfır COVID’ siyasetlerinin gevşemesi bekleniyor. Global sıhhat harcamalarının yüzde 5 artması, ABD’de Demokratların toplumsal siyasetleriyle harcamaların ortalamanın da üzerinde yükselmesi öngörülüyor. Pandemi niçiniyle kanser hastalığında mevt oranlarının yükselebileceğinden kaygı ediliyor. Akıl hastalıklarının sayısında da artış bekleniyor.
ALTYAPI
ABD ve Çin başı çekecek
Çin’in dev altyapı planları ve ABD Lideri Joe Biden’ın 1 trilyon dolarlık altyapı paketinin de tesiriyle global altyapı yatırımları yüzde 6 artarak 25 trilyon dolara kavuşacak. En cazip global altyapı harcamalarının telekomünikasyon ağları, lojistik ve pak güç olması bekleniyor. 25 trilyon dolar altyapı harcanmasının 12 trilyon doları Çin’de gerçekleşecek. ABD’de altyapı harcamalarının odağı ulaşım, pak güç, elektrikli araç ve bant genişliği. Çin’in Yol Jenerasyon projesi ile G7 ülkelerinin alternatif altyapı projesi kapışmaya devam edecek.
BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ
IT pazarı yüzde 4, yazılım yüzde 12 büyüyecek
Pandeminin dijitalleşme muhtaçlığını beklenenden epey daha süratli artırmış olması şirketlerin bilişim teknolojilerine yatırımlarını sürdürmesini sağlayacak. Uzaktan çalışmadan dış ticarette yük takibine şirketler biroldukça alanda pandemi gereksinimlerine bağlı yatırımlar yapıyor. Bu harcamaların devam edeceği 2022’de global IT pazarının yüzde 4 büyümesi bekleniyor. Gartner öngörülerine nazaran yazılım yüzde 12 büyüme ile IT pazarının parlayan yıldızı. Hibrit çalışma sistemlerinin yükselişi ve hükümetlerin siber güvenlik gereksinimleri pazarın büyümesindeki en değerli etkenler. Gartner gelişmiş hükümetlerin izleme faaliyetleri için kritik olan Objelerin İnterneti (IoT) harcamalarının 2022’de 21,3 milyar dolar olmasını öngörüyor.
REKLAMCILIK
Dijitalin hissesi yüzde 51’i bulacak
2021 yılında pandemi öncesini yakalamayı başarmış olan global reklam harcamaları Japon medya devi Dentsu öngörülerine bakılırsa yüzde 7 yükselecek. ABD, İngiltere, Hindistan ve Rusya üzere büyük tüketici pazarlarında reklam büyümesinin – kaybedilen tüketicileri geri kazanmak isteyen şirketler yardımıyla – daha da süratli olması bekleniyor. Billboard, poster üzere reklamcılık harcamalarında ise aşılı tüketicilerin sokaklara dönmesiyle yüzde 19’luk bir artış öngörülüyor. Reklamda dijitalin hissesi ise yüzde 51’i bulabilir. Taşınabilir reklamlar internet harcamalarının yüzde 64’ünden çoksını oluşturacak. ABD’de Amazon dijital reklam pazarının yüzde 10’unu denetim ediyor. eMarketer e-ticaret devlerinin bu hissesi daha da artırmaya çalışacağını söylüyor. Şirketlerin reklam verdikleri gazete ve mecmuaların dijital versiyonlara dayanaklarının artması bekleniyor.
MADENCİLİK
Bakır yüzde 4 yükselecek, çelik düşecek
Endüstriyel emtia fiyatlarında 2021 yılında yüzde 40’a yakın bir artışla son on yılın en süratli yükselişi görülmüştü. 2022’de global büyümedeki yavaşlama ve pandemiye bağlı tedarik darboğazlarının gevşemesiyle fiyatlarda bir geri çekilme bekleniyor. Metal fiyatlarında yüzde 1,1’lik bir düşüş beklenirken, ortalarında çeliğin de bulunduğu kimi metallerde fiyatlardaki düşüşün daha sert olacağı öngörülüyor. Biroldukça metalde fiyatlar Çin iktisadının seyrine nazaran istikamet bulacak. Yeşil güç dönüşümü ve kentleşme bakır ve alüminyuma olan talebin kuvvetli seyretmesini sağlayacak. Dünyanın en büyük bakır üreticilerin Peru’da maden şirketlerinin kamulaştırılması kelam konusu. esasen rekorda olan bakır meblağlarının 2022’de elektrikli araç üzere yeşil dönüşüm mamüllerindeki muhtaçlığa bağlı olarak yüzde 4 daha yükselmesi bekleniyor. Lakin otoritelerin dönüşümde fazla katı olması slüminyum ve çelik üretimini olumsuz etkileyebilir.
GAYRİMENKUL
Kiracı tahliyeleri başlayacak
Global gayrimenkul bölümünde hükümetlerin pandemi mühletince sağladığı kira müdafaa dayanaklarının sonlanmasıyla tahliyeler başlayacak. Şirketler ofislerini küçültecek, mağazalar online satışlardaki artışa bağlı mağaza kapatmalarına devam edecek. Fakat online mağazalar depo alanlarına gereksinim duyacak. Yalnızca Avrupa’da toplam arza 4 milyon metrekare depo alanı eklenecek. Faiz artışları ve mali sıkılaşma gayrimenkulde kredileri yavaşlatacak. İngiltere, İspanya ve Kanada üzere gelişmiş ekonomilerde gayrimenkul vergileri artırılabilir. Önceliklerin değişmesiyle uzaktan çalışma Bahamalardan Maruitius’a özel resortlara olan talebi artıracak. Londra, Frankfurt ve Singapur üzere altyapısı yeterli kentlere ilgi artacak ve bu kentlerdeki kiralık gayrimenkul pazarında yabancı yatırımcıların hissesi yüzde 47’ye yükselecek. Ofis kiraları 2022 sonuna hakikat artacak. İnşaat kesiminin daha sürdürülebilir olması için regülasyon baskıları da izlenecek.
PERAKENDE
Süratli teslimat sonları aşacak
Online, toplam perakende satışlardaki hissesini yüzde 17’ye çıkaracak. Lakin hükümetlerin kısıtlamaları gevşetmesiyle bir arada kesimin yıllık büyüme suratı yüzde 13’e yavaşlayacak. Otoriteler rekabeti bozan ve gücünü berbata kullanan e-ticaret şirketlerini cezalandırmaya devam edecek. Milletlerarası mal satışlarının yüzde 22’si e-ticaretten gelecek. Asya ve Amerika online alışverişe daha yatkın, Avrupalı tüketici daha aralıklı. Lakin pandemi niçiniyle Avrupa da dahil birfazlaca gelişmiş pazarda Getir üzere öncülerin yer aldığı süratli teslimat pazarına yeni oyuncuların girebileceği ve şirketlerin ülke sonlarını aşarak büyüyeceği belirtiliyor. Economist Intelligence tahlilinde süratli teslimat hizmetiyle Avrupa’ya açılan Getir’in ABD pazarındaki muhtaçlığı da karşılamaya başlayacağı öngörülüyor. Tahlile nazaran 1,4 milyar Çinli tüketici giysi ve ayakkabıya 437 milyar dolar harcayacak. Fakat Sincan pamuğu ve Uygur insan hakları ihalleri hususlarında yaşanan ABD-Çin tansiyonu milliyetçi Çin gençliğini lokal markalara yönlendiriyor.
TELEKOMÜNİKASYON
5G’de vitesler yükselecek
2022’nin birinci aylarında en büyük 60 pazarın yüzde 41’inde 5G ağları yaygınlaşacak. Latin Amerika ve Asya’da kıymetli 5G spektrum ihaleleri yapılacak. Hindistan pandemiyle uğraşı niçiniyle 5G konusunda geriden gelecek. En büyük pazarlarda 600 binden çok 5G baz istasyonu kurulacak. ABD’de ve Asya’da kimi ekonomilerede 6G deneylerine de başlanacak. Fakat devam eden çip krizi 5G uyumlu hizmet ve taşınabilir telefon üzere akıllı aygıtların üretiminde gecikmelere niye olabilir. Taşınabilir ve sabit bant genişliği aboneliklerinde en kuvvetli büyümeler Latin Amerika ve Kuzey Afrika’da.
SEYAHAT VE TURİZM
Havacılıkta konsolidasyon görülebilir
Global turizm dalında 2019 seviyelerinin yakalanamayacağı fakat memleketler arası turist sayısının 2021’e göre yüzde yüzde 50 artışla 1,1 milyarı yakalaması bekleniyor. Omicron’la gelen yeni kısıtlamalar ve iş seyahatlerindeki düşüş niçiniyle 2019 yılında görülen 1,5 milyar turist sayısı 2022 için mümkün görünmüyor. Havacılık dalında nakit erimeye devam ediyor ve kesimde bir konsolidasyon görülebilir. Pandemi öncesinde global iktisadın en büyük turist kaynağı Çin sonlarını yalnızca Hong Kong ve Makau’ya açacak. Birfazlaca ülke aşı-test-takip sistemleri yardımıyla hudutlarını yabancı turiste tekrar açacak lakin yerli turist kesim için kritik ehemmiyet taşımaya devam edecek.
GLOBAL GSYH BİRİNCİ SEFER 100 TRİLYON DOLARI AŞACAK
Merkezi Londra’da bulunan İktisat ve İş Araştırmaları Merkezi’nin (CEBR) raporuna göre, dünya iktisadı GSYH’si birinci defa 2022’de 100 trilyon doları aşacak.
CEBR’nin her yıl hazırladığı Dünya İktisat Ligi Tablosu 2022 raporuna bakılırsa global hasıla 2022’de birinci sefer, evvelki iddialardan 2 yıl evvel, cari fiyatlarla 100 trilyon doları aşmaya hazırlanıyor. CEBR, geçen yıl dünyanın GSYH’sinin birinci defa 2024’te 100 trilyon doları aşacağı varsayımında bulunmuştu. Kuruluşun öngörülerine göre Çin, 2030’da ABD’yi geçerek dünya iktisadının en büyüğü olacak. CEBR’nin 2021’e ait raporunda bunun 2028’de olması öngörülmüştü. Çin’in ekonomik büyümesi 2020’den 2025’e kadar olan periyotta ortalama yüzde 5,7, 2026-2030 devrinde yüzde 4,7 ve 2030-2035 periyodunda ise yüzde 3,7 olacak.
CEBR’in öngörülerine bakılırsa, Hindistan, dünyanın en büyük 6’ncı iktisadı Fransa’nın sıralamasını gelecek yıl yine elinden alacak ve 2031’de de, daha evvel kestirim edilenden bir yıl daha sonra, 3’üncü büyük iktisat olacak. Avrupa’nın en büyük iktisadı olan Almanya, 2033’te Japon iktisadını geçecek. 2036’da dünyanın en büyük birinci 10 iktisadı sırasıyla Çin, ABD, Hindistan, Almanya, Japonya, İngiltere, Fransa, Endonezya, Brezilya ve Rusya olacak. ABD’deki COVID-19 daha sonrası süratli ekonomik büyümeden fayda sağlayan Kanada 11’inci, Güney Kore 12’nci, İtalya 13’üncü, Avusturalya 14’üncü, İspanya 15’inci, Meksika 16’ncı, Suudi Arabistan 17’nci, Hollanda 18’inci, Türkiye 19’uncu ve Vietnam 20’nci sırada yer alacak.
Enflasyonla çaba 2023 ve 2024’te resesyon getirebilir
Rapora bakılırsa, global GSYH, COVID-19’un niye olduğu sıhhat ve ekonomik kriz kaynaklı toparlanmanın devam etmesiyle yükselecek lakin enfl asyonun devam etmesi halinde siyaset yapıcıların iktisatların bir daha resesyona girmesini önlemesi güç olacak.
CEBR Lider Yardımcısı Douglas McWilliams, mevzuya ait değerlendirmesinde, “2020’ler için kıymetli olan mevzu, dünya ekonomilerinin enfl asyonla nasıl gayret edeceğidir.” sözünü kullandı.
McWilliams, para siyasetlerinde “mütevazı” bir ayarlamanın, süreksiz olmayan ögeleri denetim altına alacağını umduklarını belirterek, enfl asyon denetim altına alınmadığı takdirde dünya iktisadının 2023 yahut 2024’te bir resesyona hazırlanması gerekeceğini tez etti.
“Türkiye gelecek 4 yılda ortalama yüzde 3,4 büyüyecek”
CEBR raporunda dünyadaki birden fazla ülkenin bilakis Türkiye iktisadının 2020’de yüzde 1,8 büyüdüğünü ve 2021’de yüzde 9 ile daha süratli büyüyeceğini iddia ediyor. Türkiye’nin ekonomik büyümesinin 2022’den 2026’e kadar ortalama yüzde 3,4 ve 2027-2036 periyodunda yüzde 3,7 olacağını öngoren CEBR, Türkiye’nin 2036’da dünyanın en büyük ekonomileri sıralamasında 19. sırada yer alacağı varsayımında bulundu. Türkiye’de kamu maliyesinin sağlıklı durumda olduğu belirtilen rapora göre, ülkenin 2020’de yüzde 39,8 olan kamu borcunun GSYH ortasındaki hissesi 2021’de yüzde 37,8’e düştü.
“TEDARİK ZİNCİRİ AKSAKLIKLARI 2022’DE DE DEVAM EDECEK”
Dünyanın en büyük alacak sigortası şirketlerinden Euler Hermes, önümüzdeki periyotta global ticarette yaşanacak gelişmeleri yakından incelediği raporunda tedarik zinciri aksaklıklarının 2022’de de devam edeceğini vurguluyor. Euler Hermes 2021 yılında yüzde 8,3 artan global ticaret hacminin, kademeli olarak kriz öncesi uzun-vadeli ortalamasına dönmesi 2022 ve 2023 senelerında sırasıyla yüzde 5,4 ve yüzde 4 olarak artmasını öngörüyor. Lojistik darboğazlar, Çin ithalatına bağımlılık, limanların durumu, COVID-19’un tesirleri üzere ticarete tesir eden bir fazlaca faktörü yakından incelediği Global Ticaret Raporu’nda global tedarik zinciri aksaklıklarının COVID-19’un tesirleri ve Çin Yeni Yılının talep ve lojistik kanadında yaratacağı oynaklık niçiniyle 2022 yılının ikinci yarısına kadar yüksek kalması bekleniyor.
Güç, elektronik ve makine ihracatı kuvvetli devam edecek
2022 yılında da ihracatlarını kuvvetli biçimde devam ettirecek kesimler güç, elektronik, makine ve teçhizat olarak sıralanırken, 2023 yılında ihracatın kazananının otomotiv bölümü olacağı tabir ediliyor.
Raporda, 2020 yılının ikinci yarısından bu yana kuvvetli bir performans gösteren global mal ticaretinin bu yılın üçüncü çeyreğinde daraldığı, bu daralmanın yüzde 75’inin üretim açıklarından, kalan kısmının ise lojistik darboğazlarından kaynaklandığı vurgulanıyor.
Ticareti olağana döndürecek 3 faktör
COVID-19 salgınının tetiklediği global arz-talep ve nakliye kapasitesindeki uyumsuzluklardan kaynaklanan tedarik zinciri aksaklıklarının tepeyi görmesinin akabinde bundan daha sonraki periyotta düşüşe geçmesi bekleniyor. 2022 yılının ikinci yarısından itibaren ticaretin olağana dönmesinde tesirli olacak üç faktör ise şöyle sıralanıyor:
TÜKETİMİN YAVAŞLAMASI: Yenilenme müddetleri uzun olduğundan ve sürdürülebilir tüketim davranışları benimsenmeye başlandığı için güçlü mallara yönelik tüketici harcamalarının yavaşlaması.
STOKLARDAKİ ARTIŞ: Bilhassa ABD’de sermaye harcamalarının artması ve birden fazla bölümde stokların kriz öncesi düzeylere dönmüş, hatta o düzeyleri geçmiş olması niçiniyle girdi badirelerinin hafifçel emesi.
KAPASİTELERDEKİ ARTIŞ: Kapasitenin artmasıyla nakliye sıkışıklıklarının azalması.
İhracatın kazananı Asya-Pasifik olacak
İhracat açısından Asya-Pasifik, 2020 yılındaki 420 milyar dolarlık kaybın akabinde 2021-2023’te 3 trilyon dolardan fazla olacak hasılatlarla, önümüzdeki birkaç yıl daha ana kazanan olmaya devam edecek. Bu kazanımların yarısından fazlası 2021 yılında sağlanacak. Bunu 2022 yılında 630 milyar dolar ve 2023 yılında 710 milyar dolarlık kazanımlar izleyecek. Avrupalı ihracatçıların 2021-2023 devrindeki toplam performansı da Asya-Pasifik’tekine misal olacak. Kuzey Amerika’nın ihracat hasılatlarının ise 2021-2023 periyodunda 800 milyar dolara yaklaşması bekleniyor. Güç, elektronik ve makine ve teçhizat bölümleri üzere 2021 yılının uygun performans gösteren dalları, 2022 yılında da ihracatlarını kuvvetli biçimde sürdürmeye devam edecek. 2023 yılında ihracatın bir numaralı kazananı ise iş yoğunluğu ve 2021 yılındaki düşük sermaye masrafları yardımıyla otomotiv olacak.
ALINTIDIR
Hilal SARI
Global iktisadın COVID-19 pandemisiyle 2020’nin birinci aylarında gibisi görülmemiş bir şok yaşamasının üzerinden neredeyse iki yıl geçti. Milyonlarca insanın ömrünü kaybettiği pandeminin hem ekonomik birebir vakitte siyasi sonuçları 2022’de de devam edecek üzere duruyor. The Economist’in araştırma ünitesi Economist Intelligence tarafınca hazırlanan 2022 özel sayısında pandemi daha sonrası global iktisada hangi trendlerin istikamet vereceği ve 2022’de hangi kesimi nelerin beklediği inceleniyor.
Mecmuanın genel yayın direktörü Tom Standage özel sayıdaki başyazısında “2022’nin pandemi daha sonrası yeni olağana adaptasyon yılı olacağını” vurguluyor. Standage’e Economic Intelligence tahliline nazaran 2022 pandeminin yeni tedaviler ve aşılama ile endemiye dönüşebileceği, enflasyon kaygılarının devam edeceği, ABD demokrasisi ve Çin otokrasisinin ihtilaflarının, istihdamın etrafının konuttan çalışmayla dönüşümünün, kriptolardaki büyümenin süreceği, muhteşem güçler içindeki teknoloji ve uzay savaşlarının gündemi meşgul edeceği, global seyahatin eski günlerine dönmekte zorlanacağı ve iklim krizinin ise dönüşüm tartışmalarının odağında yer almayı sürdüreceği bir yıl olacak.
GLOBAL BÜYÜME
Global iktisadın 2022’de yüzde 4,4 büyümesini öngoren Economic Intelligence, büyümenin eşit dağılmayacağına dikkat çekiyor. Hükümetlerin ve merkez bankalarının takviyeleri geri çekmesi ve kimi merkez bankalarının faizleri artırmaya başlaması 2022’de doların güçlendiren ve enfl asyon baskılarını azaltan en kıymetli etkenlerden biri olacak. Economic Intelligence tarafınca yapılan tahlillerde 2022’de farklı bölümlerdeki gidişata istikamet verecek 10 kıymetli iş trendi şöyleki sıralanıyor:
SIKILAŞMA DÖNGÜSÜ: Ultra gevşek para siyasetlerinden çıkılıyor. ABD Merkez Bankası’nın (Fed) varlık alımlarını süratle azaltması ve 2022’nin sonuna yanlışsız faizleri artırmaya başlaması bekleniyor. 2022 sonu itibariyle öngörülen federal fon faizinin mevcut 0,13 seviyesinden 0,63’e ulaşması öngörülüyor.
COVID-19 VE AŞILAR: Omicron üzere yeni varyantlarla sıhhat hizmetleri bir daha sekteye uğrasa da aşı üretim kapasitelerine yapılan yatırımlar toplam aşı kapasitesini 5 katına – 22 milyar doza – yükseltecek.
ONLINE’DA YAVAŞLAMA: 2019’da toplam perakende satışlarda hissesi yüzde 10 olan ve 2021 itibariyle yüzde 17’ye yükselen online perakende büyümeye devam etse de kısıtlamaların kaldırılmasıyla yavaşlayacak.
TURİZMDE AKSAMALAR: Dal 2022’de de kolay bir yıl geçirmeyecek. Yurtdışı uçuşlar yüzde 50 artışla bile 2019’u yakalayamayacak. Her yeni kısıtlama dal için yeni bir zorluk manasına gelecek.
GÜÇ ENFLASYONU: OPEC+ ittifakı petrol üretimini artırmaya devam etse de 2022’de petrol meblağlarının yüzde 10 daha yüksek seyretmesi bekleniyor. Bilhassa Avrupa’da doğalgaz meblağları da yüksek seyrini koruyarak üreticileri zorlamaya devam edecek.
EMTİA ENFLASYONU: EI emtia fiyatları endeksi 2022’de fazlaca yavaşça bir düşüşe seyretse de kuvvetli talep niçiniyle fiyatlar pandemi öncesi düzeylerin üstündeki yüksek seyrini koruyacak.
5G YATIRIMLARI: En büyük 60 ülkenin 41’inde 2022’nin birinci aylarında 5G teknolojisi kullanılıyor olacak. Latin Amerika ve Asya bant genişliği ihalelerine öncülük edecek. ABD 6G denemelerine başlayacak.
DEV ALTYAPI PAKETLERİ: ABD’de ve Çin’de hükümetin dev altyapı paketleri global altyapı harcamalarını yüzde 5 artırarak 25 trilyon dolara yükseltecek.
BATI-ÇİN TANSİYONU: NATO’nun odak noktası Asya’ya kaymaya devam edecek. ABD’nin Çin aykırısı askeri harcamalarını yüzde 1,6 artırması, Çin’in de buna harcamalarını yüzde 7 artırarak karşılık vermesi bekleniyor.
SİNEMADA GİŞE REKORLARI: Hollywood 2022’den umutlu. Uzun müddettir beyaz perdeleri özlemiş sinema seyircisinin salonlara geri dönmesiyle ABD’de 9 milyar dolar gişe geliri bekleniyor. Çin ise kesimin başka dev oyuncusu.
BÖLÜMLER
OTOMOTİV
Ee hızlanacak, toplam satış 2019’u yakalayamayacak
Yeni araç satışlarının devam eden çip krizi ve tedarik darboğazları niçiniyle 2019 düzeylerini 2022’de de yakalayamayacağı öngörülüyor. 2021’e bakılırsa yeni araç satışları yüzde 6, ticari araç satışları yüzde 7 artacak. Avrupa en kuvvetli dönüşün yaşandığı bölge olacak, ABD ikinci sırada. Global satışların yarısı ise Asya’dan gelmeye devam edecek. ABDÇin teknoloji savaşları çip krizinin otomotivdeki olumsuz tesirlerini ağırlaştıracak. Elektrikli araç satışlarının hissesi 2019’daki yüzde 4’ten yüzde 9’a yükselecek. ABD elektrikli araçlara 174 milyar dolar harcayacak. 5,6 milyon elektrikli araç satışının 4 milyonu Çin’de gerçekleşecek. Toyota Japonya birinci tam elektrikli aracını piyasaya sürecek. Vietnam’da VinFast ve Alibaba dayanaklı Zhiji dalın yeni oyuncularından. Şarj ve batarya altyapılarına yatırımlar devam edecek lakin hammadde darboğazı batarya tedariğini zora sokacak. Otonomda da vitesler yükselse de gelişim yavaş olacak.
SAVUNMA-HAVACILIK
Savunma bütçeleri yükselecek
Havalimanlarında yaşanan hareketlenme ile ticari uçak üretimi artacak. Boeing’in yasaklı 737 MAX’ı uçuşlarına başlayacak. Airbus ve Boeing üretimlerini bilhassa kısa aralık uçuşlarda kullanılan dar gövdeli jet uçaklarda hızlandıracak. Moody’s öngörülerine nazaran ticari havacılık da 2019 düzeylerini yakalayamayacak.
Savunmada ise harcamalar artacak. Afganistan’dan çıkan NATO odağını Çin’e kaydırıyor. En büyük savunma bütçesine sahip ABD Çin’e karşı askeri harcamalarını yüzde 1,6 artıracak. Çin de savunma bütçesini yüzde 7 yükseltecek. Hükümetlerin siber hücum telaşları güvenlik şirketlerine yarayacak. ABD Boeing’in sayesinde askeri uyduların “siber sorti” yapmasını engelleyecek.
GÜÇ
Güç 2022’de de ucuzlamayacak
2021’de bir daha açılmalar ve kuvvetli taleple artan güç meblağlarının 2022’de de yüksek seyrini muhafazası bekleniyor. Brent petrolün 2021’e bakılırsa yüzde 10 daha değerli olması varil fiyatının 2022 yılında ortalama 79 dolardan süreç görmesi bekleniyor. OPEC+ üretiminin kademeli olarak artması Brent’in daha da yükselmesini engelleyecek. Avrupa’da rekorlar kıran doğalgazda ise 2021’e bakılırsa yavaşça bir düşüş görülse de fiyatlar 2019’a nazaran iki üç kat yüksek seyretmeye devam edecek. Çok soğuklar fiyatları daha da yükseltebilir. Petrol ve doğalgaza artacak talep karbon emisyonlarını da yükseltecek. Yenilenebilirin ABD ve Çin üzere devlerdeki hissesi pandemi öncesine göre yüzde 10 artsa da kirli güç kaynaklarının hakimiyeti sürecek. Nükleer füzyon iklim kriziyle uğraş için hızlanması gereken sürdürülebilir gücün en büyük umutlarından.
CÜMBÜŞ
Oyun dalı kuvvetli, sinemalar da umutlu
Omicron’un Delta’ya göre epeyce daha süratli yayılan bir varyant olduğunun anlaşılmasından evvel yayınlanan tahlilde iktisatların yine katı karantinalar uygulamasının öngörülmediği 2022’de sinema salonlarının bir daha dolacağı öngörülüyor. PwC öngörülerine nazaran sinema gişe gelirleri 2022’de 2021’e bakılırsa yüzde 58 artacak. Lakin bu geri dönüş bile gişenin 2019’un yüzde 10’un altında kapatılmasıyla sonuçlandırıyor. Streaming’in dev oyuncuları orjinal içeriklere büyük paralar akıtacak – Netflix tek başına 17 milyar dolar harcayabilir. Oyun kesimi ise Çin’de getirilen kısıtlamalara karşın pandemi öncesine nazaran yüzde 32 artışla 168 milyar dolar gelir elde edecek. Amazon, Apple, Google, Microsoft, Sony ve Tencent üzere devlerin liderlik savaşlarının devam ettiği bölüme Netfl ix üzere streaming platformları da giriyor. Lakin tüm bu oyun şirketleri Facebook’un liderlik ettiği ‘metaverse’ teknolojilerine de yöneliyor.
BANKACILIK
Otoriteler fintekle yatıp kalkacak
Fed’in öncülük ettiği global sıkılaşma döngüsünde enflasyon baskıları devam ederse faizler yükselecek ve zayıf bankalar için riskler artıyor. En makûs senaryoda Avrupa’nın makus borçları 1,4 trilyon Euro’ya (1,6 trilyon dolar) ulaşabilir. Hindistan’da makus kredilerin oranı yüzde 11’i bulabilir. En düzgün senaryoda ise sıkılaşma fazlaca kademeli seyreder ve global bankacılık varlıkları 2022’de yüzde 6 artışla 187 trilyon dolara ulaşabilir. Fintek patlamasına yetişmeye çalışan otoriteler yeni finans teknolojilerine yönelik regülasyonlara odaklanacak. Gelişmiş ekonomilerde siyaset yapıcıların finansal piyasalarta istikrarsızlık oluşturduğundan telaş edilen kriptoparalara karşı temkinli tavır sürecek. Hükümetler dijital bankacılık lisanslarıyla denetimi ele almaya çalışacak ve kendi dijital para ünitelerini geliştirecek. “Şimdi al, daha sonra öde” hizmetleri kredi kartlarına online alternatif haline dönüşecek. Halka arzlar fintek patlamasına finansman sağlayacak.
BESİN VE TARIM
Fiyatlar 2019’un hayli üstünde seyredecek
Economist Intelligence’ın besin, besin ve içecek fiyatlarını izleyen besin fiyat endeksi 2022’de yalnızca yüzde 1 düşecek ve pandemi öncesinin epeyce üstündeki seyrini koruyacak. 2021’de hayvan yemine olan kuvvetli talep ve birtakım ülkelerde berbatlaşan rekoltelerle artan fiyatlarda epey kuvvetli düşüşler beklenmiyor. Ekonomik büyümedeki yavaşlama ile tedarik darboğazlar da gevşeyecek. Mısır stoklarındaki artış fiyatlarda yüzde 5 düşüş getirse de 2019’a nazaran hala yüzde 45 daha değerli olacak. 2021’de yüzde 43 artan yağlı tohum meblağlarında üretim artışı yüzde 3’lük bir fiyat düşüşü getirecek. Soya fasulyesinde de benzeri bir seyir bekleniyor. Global çay tüketimi yüzde 4, meblağları yüzde 8 artacak. 2021’de Brezilya’daki soğuk havalar niçiniyle yüzde 20’nin üzerinde fiyat artışı görülen kahve meblağlarında sıcak havalara bağlı bir geri çekilme olacak. Global ısınma İtalya’da avokado hasadı üzere sıra dışı gelişmelere niye olacak. Start-up’lar ve besin devleri 750 milyar dolar kıymetinde 1,6 milyar tonluk atık besin sıkıntısını çözmeye çalışacak.
SIHHAT
Aşı üretimi 5 katına çıkıyor
Omicron üzere yeni tehlikeli ve bulaşıcı varyantlar 2022’de de sıhhat sistemleri ve ekonomiler için risk olmaya devam edecek. Gelişmiş ülkeler ve yoksul ülkeler içinde giderek artan aşı adaletsizliği de sürüyor. Fakat aşı üretim kapasitelerinde yaşanacak değerli artışla bu darboğaz da hafifçel eyebilir. Dünyanın COVID-19 aşı üretimi kapasitesinin 5 katına çıkması ve 2022’de 22 milyar doz aşı üretilmesi öngörülüyor. Aşı hızlandıkça da Çin’de ve birtakım ülkelerde global tedarik zincirlerini baskılama riski olan ‘sıfır COVID’ siyasetlerinin gevşemesi bekleniyor. Global sıhhat harcamalarının yüzde 5 artması, ABD’de Demokratların toplumsal siyasetleriyle harcamaların ortalamanın da üzerinde yükselmesi öngörülüyor. Pandemi niçiniyle kanser hastalığında mevt oranlarının yükselebileceğinden kaygı ediliyor. Akıl hastalıklarının sayısında da artış bekleniyor.
ALTYAPI
ABD ve Çin başı çekecek
Çin’in dev altyapı planları ve ABD Lideri Joe Biden’ın 1 trilyon dolarlık altyapı paketinin de tesiriyle global altyapı yatırımları yüzde 6 artarak 25 trilyon dolara kavuşacak. En cazip global altyapı harcamalarının telekomünikasyon ağları, lojistik ve pak güç olması bekleniyor. 25 trilyon dolar altyapı harcanmasının 12 trilyon doları Çin’de gerçekleşecek. ABD’de altyapı harcamalarının odağı ulaşım, pak güç, elektrikli araç ve bant genişliği. Çin’in Yol Jenerasyon projesi ile G7 ülkelerinin alternatif altyapı projesi kapışmaya devam edecek.
BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ
IT pazarı yüzde 4, yazılım yüzde 12 büyüyecek
Pandeminin dijitalleşme muhtaçlığını beklenenden epey daha süratli artırmış olması şirketlerin bilişim teknolojilerine yatırımlarını sürdürmesini sağlayacak. Uzaktan çalışmadan dış ticarette yük takibine şirketler biroldukça alanda pandemi gereksinimlerine bağlı yatırımlar yapıyor. Bu harcamaların devam edeceği 2022’de global IT pazarının yüzde 4 büyümesi bekleniyor. Gartner öngörülerine nazaran yazılım yüzde 12 büyüme ile IT pazarının parlayan yıldızı. Hibrit çalışma sistemlerinin yükselişi ve hükümetlerin siber güvenlik gereksinimleri pazarın büyümesindeki en değerli etkenler. Gartner gelişmiş hükümetlerin izleme faaliyetleri için kritik olan Objelerin İnterneti (IoT) harcamalarının 2022’de 21,3 milyar dolar olmasını öngörüyor.
REKLAMCILIK
Dijitalin hissesi yüzde 51’i bulacak
2021 yılında pandemi öncesini yakalamayı başarmış olan global reklam harcamaları Japon medya devi Dentsu öngörülerine bakılırsa yüzde 7 yükselecek. ABD, İngiltere, Hindistan ve Rusya üzere büyük tüketici pazarlarında reklam büyümesinin – kaybedilen tüketicileri geri kazanmak isteyen şirketler yardımıyla – daha da süratli olması bekleniyor. Billboard, poster üzere reklamcılık harcamalarında ise aşılı tüketicilerin sokaklara dönmesiyle yüzde 19’luk bir artış öngörülüyor. Reklamda dijitalin hissesi ise yüzde 51’i bulabilir. Taşınabilir reklamlar internet harcamalarının yüzde 64’ünden çoksını oluşturacak. ABD’de Amazon dijital reklam pazarının yüzde 10’unu denetim ediyor. eMarketer e-ticaret devlerinin bu hissesi daha da artırmaya çalışacağını söylüyor. Şirketlerin reklam verdikleri gazete ve mecmuaların dijital versiyonlara dayanaklarının artması bekleniyor.
MADENCİLİK
Bakır yüzde 4 yükselecek, çelik düşecek
Endüstriyel emtia fiyatlarında 2021 yılında yüzde 40’a yakın bir artışla son on yılın en süratli yükselişi görülmüştü. 2022’de global büyümedeki yavaşlama ve pandemiye bağlı tedarik darboğazlarının gevşemesiyle fiyatlarda bir geri çekilme bekleniyor. Metal fiyatlarında yüzde 1,1’lik bir düşüş beklenirken, ortalarında çeliğin de bulunduğu kimi metallerde fiyatlardaki düşüşün daha sert olacağı öngörülüyor. Biroldukça metalde fiyatlar Çin iktisadının seyrine nazaran istikamet bulacak. Yeşil güç dönüşümü ve kentleşme bakır ve alüminyuma olan talebin kuvvetli seyretmesini sağlayacak. Dünyanın en büyük bakır üreticilerin Peru’da maden şirketlerinin kamulaştırılması kelam konusu. esasen rekorda olan bakır meblağlarının 2022’de elektrikli araç üzere yeşil dönüşüm mamüllerindeki muhtaçlığa bağlı olarak yüzde 4 daha yükselmesi bekleniyor. Lakin otoritelerin dönüşümde fazla katı olması slüminyum ve çelik üretimini olumsuz etkileyebilir.
GAYRİMENKUL
Kiracı tahliyeleri başlayacak
Global gayrimenkul bölümünde hükümetlerin pandemi mühletince sağladığı kira müdafaa dayanaklarının sonlanmasıyla tahliyeler başlayacak. Şirketler ofislerini küçültecek, mağazalar online satışlardaki artışa bağlı mağaza kapatmalarına devam edecek. Fakat online mağazalar depo alanlarına gereksinim duyacak. Yalnızca Avrupa’da toplam arza 4 milyon metrekare depo alanı eklenecek. Faiz artışları ve mali sıkılaşma gayrimenkulde kredileri yavaşlatacak. İngiltere, İspanya ve Kanada üzere gelişmiş ekonomilerde gayrimenkul vergileri artırılabilir. Önceliklerin değişmesiyle uzaktan çalışma Bahamalardan Maruitius’a özel resortlara olan talebi artıracak. Londra, Frankfurt ve Singapur üzere altyapısı yeterli kentlere ilgi artacak ve bu kentlerdeki kiralık gayrimenkul pazarında yabancı yatırımcıların hissesi yüzde 47’ye yükselecek. Ofis kiraları 2022 sonuna hakikat artacak. İnşaat kesiminin daha sürdürülebilir olması için regülasyon baskıları da izlenecek.
PERAKENDE
Süratli teslimat sonları aşacak
Online, toplam perakende satışlardaki hissesini yüzde 17’ye çıkaracak. Lakin hükümetlerin kısıtlamaları gevşetmesiyle bir arada kesimin yıllık büyüme suratı yüzde 13’e yavaşlayacak. Otoriteler rekabeti bozan ve gücünü berbata kullanan e-ticaret şirketlerini cezalandırmaya devam edecek. Milletlerarası mal satışlarının yüzde 22’si e-ticaretten gelecek. Asya ve Amerika online alışverişe daha yatkın, Avrupalı tüketici daha aralıklı. Lakin pandemi niçiniyle Avrupa da dahil birfazlaca gelişmiş pazarda Getir üzere öncülerin yer aldığı süratli teslimat pazarına yeni oyuncuların girebileceği ve şirketlerin ülke sonlarını aşarak büyüyeceği belirtiliyor. Economist Intelligence tahlilinde süratli teslimat hizmetiyle Avrupa’ya açılan Getir’in ABD pazarındaki muhtaçlığı da karşılamaya başlayacağı öngörülüyor. Tahlile nazaran 1,4 milyar Çinli tüketici giysi ve ayakkabıya 437 milyar dolar harcayacak. Fakat Sincan pamuğu ve Uygur insan hakları ihalleri hususlarında yaşanan ABD-Çin tansiyonu milliyetçi Çin gençliğini lokal markalara yönlendiriyor.
TELEKOMÜNİKASYON
5G’de vitesler yükselecek
2022’nin birinci aylarında en büyük 60 pazarın yüzde 41’inde 5G ağları yaygınlaşacak. Latin Amerika ve Asya’da kıymetli 5G spektrum ihaleleri yapılacak. Hindistan pandemiyle uğraşı niçiniyle 5G konusunda geriden gelecek. En büyük pazarlarda 600 binden çok 5G baz istasyonu kurulacak. ABD’de ve Asya’da kimi ekonomilerede 6G deneylerine de başlanacak. Fakat devam eden çip krizi 5G uyumlu hizmet ve taşınabilir telefon üzere akıllı aygıtların üretiminde gecikmelere niye olabilir. Taşınabilir ve sabit bant genişliği aboneliklerinde en kuvvetli büyümeler Latin Amerika ve Kuzey Afrika’da.
SEYAHAT VE TURİZM
Havacılıkta konsolidasyon görülebilir
Global turizm dalında 2019 seviyelerinin yakalanamayacağı fakat memleketler arası turist sayısının 2021’e göre yüzde yüzde 50 artışla 1,1 milyarı yakalaması bekleniyor. Omicron’la gelen yeni kısıtlamalar ve iş seyahatlerindeki düşüş niçiniyle 2019 yılında görülen 1,5 milyar turist sayısı 2022 için mümkün görünmüyor. Havacılık dalında nakit erimeye devam ediyor ve kesimde bir konsolidasyon görülebilir. Pandemi öncesinde global iktisadın en büyük turist kaynağı Çin sonlarını yalnızca Hong Kong ve Makau’ya açacak. Birfazlaca ülke aşı-test-takip sistemleri yardımıyla hudutlarını yabancı turiste tekrar açacak lakin yerli turist kesim için kritik ehemmiyet taşımaya devam edecek.
GLOBAL GSYH BİRİNCİ SEFER 100 TRİLYON DOLARI AŞACAK
Merkezi Londra’da bulunan İktisat ve İş Araştırmaları Merkezi’nin (CEBR) raporuna göre, dünya iktisadı GSYH’si birinci defa 2022’de 100 trilyon doları aşacak.
CEBR’nin her yıl hazırladığı Dünya İktisat Ligi Tablosu 2022 raporuna bakılırsa global hasıla 2022’de birinci sefer, evvelki iddialardan 2 yıl evvel, cari fiyatlarla 100 trilyon doları aşmaya hazırlanıyor. CEBR, geçen yıl dünyanın GSYH’sinin birinci defa 2024’te 100 trilyon doları aşacağı varsayımında bulunmuştu. Kuruluşun öngörülerine göre Çin, 2030’da ABD’yi geçerek dünya iktisadının en büyüğü olacak. CEBR’nin 2021’e ait raporunda bunun 2028’de olması öngörülmüştü. Çin’in ekonomik büyümesi 2020’den 2025’e kadar olan periyotta ortalama yüzde 5,7, 2026-2030 devrinde yüzde 4,7 ve 2030-2035 periyodunda ise yüzde 3,7 olacak.
CEBR’in öngörülerine bakılırsa, Hindistan, dünyanın en büyük 6’ncı iktisadı Fransa’nın sıralamasını gelecek yıl yine elinden alacak ve 2031’de de, daha evvel kestirim edilenden bir yıl daha sonra, 3’üncü büyük iktisat olacak. Avrupa’nın en büyük iktisadı olan Almanya, 2033’te Japon iktisadını geçecek. 2036’da dünyanın en büyük birinci 10 iktisadı sırasıyla Çin, ABD, Hindistan, Almanya, Japonya, İngiltere, Fransa, Endonezya, Brezilya ve Rusya olacak. ABD’deki COVID-19 daha sonrası süratli ekonomik büyümeden fayda sağlayan Kanada 11’inci, Güney Kore 12’nci, İtalya 13’üncü, Avusturalya 14’üncü, İspanya 15’inci, Meksika 16’ncı, Suudi Arabistan 17’nci, Hollanda 18’inci, Türkiye 19’uncu ve Vietnam 20’nci sırada yer alacak.
Enflasyonla çaba 2023 ve 2024’te resesyon getirebilir
Rapora bakılırsa, global GSYH, COVID-19’un niye olduğu sıhhat ve ekonomik kriz kaynaklı toparlanmanın devam etmesiyle yükselecek lakin enfl asyonun devam etmesi halinde siyaset yapıcıların iktisatların bir daha resesyona girmesini önlemesi güç olacak.
CEBR Lider Yardımcısı Douglas McWilliams, mevzuya ait değerlendirmesinde, “2020’ler için kıymetli olan mevzu, dünya ekonomilerinin enfl asyonla nasıl gayret edeceğidir.” sözünü kullandı.
McWilliams, para siyasetlerinde “mütevazı” bir ayarlamanın, süreksiz olmayan ögeleri denetim altına alacağını umduklarını belirterek, enfl asyon denetim altına alınmadığı takdirde dünya iktisadının 2023 yahut 2024’te bir resesyona hazırlanması gerekeceğini tez etti.
“Türkiye gelecek 4 yılda ortalama yüzde 3,4 büyüyecek”
CEBR raporunda dünyadaki birden fazla ülkenin bilakis Türkiye iktisadının 2020’de yüzde 1,8 büyüdüğünü ve 2021’de yüzde 9 ile daha süratli büyüyeceğini iddia ediyor. Türkiye’nin ekonomik büyümesinin 2022’den 2026’e kadar ortalama yüzde 3,4 ve 2027-2036 periyodunda yüzde 3,7 olacağını öngoren CEBR, Türkiye’nin 2036’da dünyanın en büyük ekonomileri sıralamasında 19. sırada yer alacağı varsayımında bulundu. Türkiye’de kamu maliyesinin sağlıklı durumda olduğu belirtilen rapora göre, ülkenin 2020’de yüzde 39,8 olan kamu borcunun GSYH ortasındaki hissesi 2021’de yüzde 37,8’e düştü.
“TEDARİK ZİNCİRİ AKSAKLIKLARI 2022’DE DE DEVAM EDECEK”
Dünyanın en büyük alacak sigortası şirketlerinden Euler Hermes, önümüzdeki periyotta global ticarette yaşanacak gelişmeleri yakından incelediği raporunda tedarik zinciri aksaklıklarının 2022’de de devam edeceğini vurguluyor. Euler Hermes 2021 yılında yüzde 8,3 artan global ticaret hacminin, kademeli olarak kriz öncesi uzun-vadeli ortalamasına dönmesi 2022 ve 2023 senelerında sırasıyla yüzde 5,4 ve yüzde 4 olarak artmasını öngörüyor. Lojistik darboğazlar, Çin ithalatına bağımlılık, limanların durumu, COVID-19’un tesirleri üzere ticarete tesir eden bir fazlaca faktörü yakından incelediği Global Ticaret Raporu’nda global tedarik zinciri aksaklıklarının COVID-19’un tesirleri ve Çin Yeni Yılının talep ve lojistik kanadında yaratacağı oynaklık niçiniyle 2022 yılının ikinci yarısına kadar yüksek kalması bekleniyor.
Güç, elektronik ve makine ihracatı kuvvetli devam edecek
2022 yılında da ihracatlarını kuvvetli biçimde devam ettirecek kesimler güç, elektronik, makine ve teçhizat olarak sıralanırken, 2023 yılında ihracatın kazananının otomotiv bölümü olacağı tabir ediliyor.
Raporda, 2020 yılının ikinci yarısından bu yana kuvvetli bir performans gösteren global mal ticaretinin bu yılın üçüncü çeyreğinde daraldığı, bu daralmanın yüzde 75’inin üretim açıklarından, kalan kısmının ise lojistik darboğazlarından kaynaklandığı vurgulanıyor.
Ticareti olağana döndürecek 3 faktör
COVID-19 salgınının tetiklediği global arz-talep ve nakliye kapasitesindeki uyumsuzluklardan kaynaklanan tedarik zinciri aksaklıklarının tepeyi görmesinin akabinde bundan daha sonraki periyotta düşüşe geçmesi bekleniyor. 2022 yılının ikinci yarısından itibaren ticaretin olağana dönmesinde tesirli olacak üç faktör ise şöyle sıralanıyor:
TÜKETİMİN YAVAŞLAMASI: Yenilenme müddetleri uzun olduğundan ve sürdürülebilir tüketim davranışları benimsenmeye başlandığı için güçlü mallara yönelik tüketici harcamalarının yavaşlaması.
STOKLARDAKİ ARTIŞ: Bilhassa ABD’de sermaye harcamalarının artması ve birden fazla bölümde stokların kriz öncesi düzeylere dönmüş, hatta o düzeyleri geçmiş olması niçiniyle girdi badirelerinin hafifçel emesi.
KAPASİTELERDEKİ ARTIŞ: Kapasitenin artmasıyla nakliye sıkışıklıklarının azalması.
İhracatın kazananı Asya-Pasifik olacak
İhracat açısından Asya-Pasifik, 2020 yılındaki 420 milyar dolarlık kaybın akabinde 2021-2023’te 3 trilyon dolardan fazla olacak hasılatlarla, önümüzdeki birkaç yıl daha ana kazanan olmaya devam edecek. Bu kazanımların yarısından fazlası 2021 yılında sağlanacak. Bunu 2022 yılında 630 milyar dolar ve 2023 yılında 710 milyar dolarlık kazanımlar izleyecek. Avrupalı ihracatçıların 2021-2023 devrindeki toplam performansı da Asya-Pasifik’tekine misal olacak. Kuzey Amerika’nın ihracat hasılatlarının ise 2021-2023 periyodunda 800 milyar dolara yaklaşması bekleniyor. Güç, elektronik ve makine ve teçhizat bölümleri üzere 2021 yılının uygun performans gösteren dalları, 2022 yılında da ihracatlarını kuvvetli biçimde sürdürmeye devam edecek. 2023 yılında ihracatın bir numaralı kazananı ise iş yoğunluğu ve 2021 yılındaki düşük sermaye masrafları yardımıyla otomotiv olacak.
ALINTIDIR