Afganistan şapkasından IŞİD mi çıkacak
Afganistan’daki durumun Türkiye’nin de devreye girmesiyle birlikte gitgide Suriye iç savaşına benzemesi ihtimali giderek artıyor. Uzmanlara nazaran o ülkede hükümet güçleri ve El Kaide’ye yakın Taliban içindeki gayret devam ederken sahneye aniden IŞİD fırlayabilir ve asıl rolü öteki aktörlerin elinden kapabilir. ABD Hava Kuvvetleri Mensupları Derneği tarafınca çıkarılan “Air Force Magazine” isimli mecmuanın son sayısında bu husus tartışılıyor.
IŞİD DİRİLİYOR
Afganistan’daki durumun eninde sonunda Suriye’ye benzemesi mümkünlüğü ABD’nin IŞİD’e karşı Koalisyondaki Süreksiz Özel Temsilcisi John T. Godfrey’in kelamlarından de anlaşılıyor:
“IŞİD’in Afganistan kolu olan IŞİD-Horasan üzerinde bir müddetdir yoğunlaşmaktayız. Onun önemli bir tehdit olduğu kanısındayız. Bu, üzerinde muhakkak durduğumuz bir konudur”.
ABD Hava Kuvvetleri mecmuası IŞİD-Horasan’ın evvelce yok edildiğinin sanıldığını, lakin iki yıl evvel kimi ABD’li kumandanların örgütün güçlerini bir daha toplama kapasitesi hakkında ihtarlar yaptığını hatırlatıyor. Biden idaresinin IŞİD’le uğraştaki 1 numaralı sivil ismi Godfrey ise bu ihtarların haklı olduğunun son günlerde anlaşıldığını ve buna göre davranılacağını belirtiyor.
KABİL’DE PANİK
ABD ve müttefiklerini bir çatı altında toplayan NATO Resolute Support gücünün kumandanı General Austin Miller 29 Haziran günkü açıklamasında Afganistan’daki durumun son derece karanlık bir tablosunu çiziyor. Afganistan’ın her yerinde hükümet güçleri Taliban’a teslim olmakta, kritik noktaları Taliban ele geçirmekte ve New York Times’da 2 Temmuz’da yayınlanan iki makalede bildirildiğine nazaran başkentte bir panik havası esmektedir.
“Afgan güçleri çöktükçe başşehri gerçekdışı bir atmosfer sarıyor” başlıklı dramatik yazıda halkın endişe ile beklediği, pasaport almak isteyenlerin fazlaca uzun kuyruklar oluşturdukları anlatılıyor. Ortalıkta hiç Amerikalı görünmüyor. aslına bakarsan Afgan Hava Kuvvetleri uçağının bakım tamir işlerini yapan taşeronlar ve Elçiliği koruyanlar haricinde ülkede Amerikalı kalmamış. Havaalanında İngilizler ve Türkler var, onlar da oradan dışarı çıkmıyorlar.
Ordusu yenildikçe Lider Eşref Gani kumandanların işine son vermiş. Bir “Yüksek Devlet Konseyi” bulunuyor lakin aylardır toplanmıyor. Hükümet yerine “Başkan ve danışmanları” var. Birçok yabancı ülkelerde yetişmiş bu danışmanların aileleri aslına bakarsanız Batı’da yaşıyorlar. Taliban’ın Kabil’i daha evvelki ele geçirişinde yöneticilerin başına neler geldiği biliniyor.
HALK TERK EDİLMİŞ
Bu ortada, Afganistan’da Sünni teröristlerin Mayıs ayında okul önünde patlattıkları bombada ölen Şii Hazara toplumundan 70 kız öğrenci için bir anma merasimi yapılmış. Hükümet yetkililerinin katılmadığı merasimde sadece kız çocukların anneleri ve birkaç polis varmış. Kabil’de gazetecilerle konuşan beşerler Taliban’ın gelip başşehri ele geçirmesinden çok hem politik, hem mezhepsel ve tıpkı vakitte etnik bir kaos ve evvelce yaşananlardan hayli daha kanlı çatışmalar beklediklerini söylüyorlar.
Durum berbata gitgide başşehre asılan Eşref Gani posterlerinin boyutları daha da büyüyor. Kabilliler “10 dakika daha sonra sağ kalır mıyız muhakkak değil” diyorlar lakin kırsal kesitten halk Taliban’dan kaçacak diğer yer olmadığından Kabil’e akıyor. ABD’nin Bagram Hava Üssü’nü de bırakması insanlardaki terk edilmişlik hissini daha da arttırmış. Bu üssün iki ay evvel IŞİD saldırısına uğramış olması da Amerikalıların çekilişini daha manalı kılıyor.
YÖNETİCİLER KUMAR MASASINDA
Afgan idaresinde evvelce beri “bizim stratejik kıymetimiz var, ABD asla gitmez, bizi bırakmaz” niyeti hâkim imiş. Kendilerini daima onlar koruduğu için savunma hissini da yitirmişler. New York Times’a nazaran Afgan hükümetinin geleceğe yönelik hiç bir planı yok. Yalnızca yarı panik yarı tepkisizlik hali görülüyor.
Taliban’ın toplumsal medyada Afgan hükümeti askerlerinden ele geçirdiği Amerikan silah ve ekipmanlarının görüntülerini yayınlaması Kabil’de ümitsizliği arttırıyor. Bu ortada Amerikalı gazetecilerin bildirdiğine nazaran halk ekonomik sorunlarla boğuşurken Afgan üst yöneticileri poker partilerinde vakit geçiriyor. Fakir Afganistan’da kimi vakit masa üstündeki para 120 bin dolara kadar yükseliyor.
New York Times’daki “Biden Afganistan hakkında ikili ileti veriyor” başlıklı başka tahlilde ise ABD’nin Kabil hükümetiyle Taliban’ın anlaşamayacağını aslına bakarsanız önce bildiği vurgulanıyor. Bu durumda ABD’nin Taliban, IŞİD ve öbür güçlerle direkt karşı karşıya gelmektense gelişmeleri uzaktan ve yalnızca hava kuvvetleriyle yönlendirmeyi tercih ettiği kaydediliyor. Son olarak da ABD tarafınca yapılan saptamalara nazaran El Düstur ve IŞİD’in en az iki yıl ABD toprakları için bir tehdit olamayacağı öngörülüyor, ABD’nin bu niçinle çekildiği ve tarafların kendi ortalarında hesaplaşmasının beklendiği söyleniyor. Biden’ın Afganistan konusunda kendisini sıkıştıran gazeteciye “biraz öbür olumlu konulardan kelam edelim” karşılığını vermiş olması da dikkat cazibeli.
SURİYE’DEKİ TÜM OYUNCULAR
Gelişmeleri yakından izleyen Rusya’nın Dışişleri Bakanı Lavrov, IŞİD’in bilhassa Afganistan’ın Kuzey bölgelerinde yani Moskova’yla savunma mutabakatı bulunan ülkelere hakikat toprak ele geçirdiğini ve bu duruma kayıtsız kalamayacaklarını açıklıyor. IŞİD’in Kuzey Afganistan’da bir üs bölgesi oluşturduktan daha sonra yalnızca Horasan’a değil Orta Asya’nın tümüne ve hatta Çin’e yanlışsız yayılmaya çalışacağı da bir sır değildir.
Afganistan’daki 8 milyonluk Hazara Şiilerine karşı bir soykırım başlatmaktan asla çekinmeyecek olan IŞİD’e karşı İran’ın da Hazaraları korumak nedeni öne sürülerek boş durmayıp milis gönderebileceğini hesaba katmak gerekir. Tıpkı Suriye iç savaşında yaşandığı üzere Türkiye de işin içine çekildiğine nazaran 2013-2014 senelerındaki senaryonun bir defa daha yeniden edileceğini düşünmemek için hiç bir niye yok. Üstelik bu defa her insanın bildiği üzere stratejik kıymeti artık Ortadoğu’yu geride bırakmış olan Asya’da, Çin, Rusya, Pakistan ve Hindistan sonlarının birleştiği yerde.
GERÇEK BÜYÜK OYUN
19’uncu yüzyılda olduğu üzere gerçek bir “büyük oyunun” (The Great Game) oynandığı Asya’da taşeronluk yapmak, birilerinin IŞİD ve El Düstur konusundaki tüm sorumlulukları Türkiye’ye yıkmasına yaramakla kalmaz, çatışan tüm tarafları ülkemize davet eder.
Kayahan Uygur
Odatv.com
ALINTIDIR
Afganistan’daki durumun Türkiye’nin de devreye girmesiyle birlikte gitgide Suriye iç savaşına benzemesi ihtimali giderek artıyor. Uzmanlara nazaran o ülkede hükümet güçleri ve El Kaide’ye yakın Taliban içindeki gayret devam ederken sahneye aniden IŞİD fırlayabilir ve asıl rolü öteki aktörlerin elinden kapabilir. ABD Hava Kuvvetleri Mensupları Derneği tarafınca çıkarılan “Air Force Magazine” isimli mecmuanın son sayısında bu husus tartışılıyor.
IŞİD DİRİLİYOR
Afganistan’daki durumun eninde sonunda Suriye’ye benzemesi mümkünlüğü ABD’nin IŞİD’e karşı Koalisyondaki Süreksiz Özel Temsilcisi John T. Godfrey’in kelamlarından de anlaşılıyor:
“IŞİD’in Afganistan kolu olan IŞİD-Horasan üzerinde bir müddetdir yoğunlaşmaktayız. Onun önemli bir tehdit olduğu kanısındayız. Bu, üzerinde muhakkak durduğumuz bir konudur”.
ABD Hava Kuvvetleri mecmuası IŞİD-Horasan’ın evvelce yok edildiğinin sanıldığını, lakin iki yıl evvel kimi ABD’li kumandanların örgütün güçlerini bir daha toplama kapasitesi hakkında ihtarlar yaptığını hatırlatıyor. Biden idaresinin IŞİD’le uğraştaki 1 numaralı sivil ismi Godfrey ise bu ihtarların haklı olduğunun son günlerde anlaşıldığını ve buna göre davranılacağını belirtiyor.
KABİL’DE PANİK
ABD ve müttefiklerini bir çatı altında toplayan NATO Resolute Support gücünün kumandanı General Austin Miller 29 Haziran günkü açıklamasında Afganistan’daki durumun son derece karanlık bir tablosunu çiziyor. Afganistan’ın her yerinde hükümet güçleri Taliban’a teslim olmakta, kritik noktaları Taliban ele geçirmekte ve New York Times’da 2 Temmuz’da yayınlanan iki makalede bildirildiğine nazaran başkentte bir panik havası esmektedir.
“Afgan güçleri çöktükçe başşehri gerçekdışı bir atmosfer sarıyor” başlıklı dramatik yazıda halkın endişe ile beklediği, pasaport almak isteyenlerin fazlaca uzun kuyruklar oluşturdukları anlatılıyor. Ortalıkta hiç Amerikalı görünmüyor. aslına bakarsan Afgan Hava Kuvvetleri uçağının bakım tamir işlerini yapan taşeronlar ve Elçiliği koruyanlar haricinde ülkede Amerikalı kalmamış. Havaalanında İngilizler ve Türkler var, onlar da oradan dışarı çıkmıyorlar.
Ordusu yenildikçe Lider Eşref Gani kumandanların işine son vermiş. Bir “Yüksek Devlet Konseyi” bulunuyor lakin aylardır toplanmıyor. Hükümet yerine “Başkan ve danışmanları” var. Birçok yabancı ülkelerde yetişmiş bu danışmanların aileleri aslına bakarsanız Batı’da yaşıyorlar. Taliban’ın Kabil’i daha evvelki ele geçirişinde yöneticilerin başına neler geldiği biliniyor.
HALK TERK EDİLMİŞ
Bu ortada, Afganistan’da Sünni teröristlerin Mayıs ayında okul önünde patlattıkları bombada ölen Şii Hazara toplumundan 70 kız öğrenci için bir anma merasimi yapılmış. Hükümet yetkililerinin katılmadığı merasimde sadece kız çocukların anneleri ve birkaç polis varmış. Kabil’de gazetecilerle konuşan beşerler Taliban’ın gelip başşehri ele geçirmesinden çok hem politik, hem mezhepsel ve tıpkı vakitte etnik bir kaos ve evvelce yaşananlardan hayli daha kanlı çatışmalar beklediklerini söylüyorlar.
Durum berbata gitgide başşehre asılan Eşref Gani posterlerinin boyutları daha da büyüyor. Kabilliler “10 dakika daha sonra sağ kalır mıyız muhakkak değil” diyorlar lakin kırsal kesitten halk Taliban’dan kaçacak diğer yer olmadığından Kabil’e akıyor. ABD’nin Bagram Hava Üssü’nü de bırakması insanlardaki terk edilmişlik hissini daha da arttırmış. Bu üssün iki ay evvel IŞİD saldırısına uğramış olması da Amerikalıların çekilişini daha manalı kılıyor.
YÖNETİCİLER KUMAR MASASINDA
Afgan idaresinde evvelce beri “bizim stratejik kıymetimiz var, ABD asla gitmez, bizi bırakmaz” niyeti hâkim imiş. Kendilerini daima onlar koruduğu için savunma hissini da yitirmişler. New York Times’a nazaran Afgan hükümetinin geleceğe yönelik hiç bir planı yok. Yalnızca yarı panik yarı tepkisizlik hali görülüyor.
Taliban’ın toplumsal medyada Afgan hükümeti askerlerinden ele geçirdiği Amerikan silah ve ekipmanlarının görüntülerini yayınlaması Kabil’de ümitsizliği arttırıyor. Bu ortada Amerikalı gazetecilerin bildirdiğine nazaran halk ekonomik sorunlarla boğuşurken Afgan üst yöneticileri poker partilerinde vakit geçiriyor. Fakir Afganistan’da kimi vakit masa üstündeki para 120 bin dolara kadar yükseliyor.
New York Times’daki “Biden Afganistan hakkında ikili ileti veriyor” başlıklı başka tahlilde ise ABD’nin Kabil hükümetiyle Taliban’ın anlaşamayacağını aslına bakarsanız önce bildiği vurgulanıyor. Bu durumda ABD’nin Taliban, IŞİD ve öbür güçlerle direkt karşı karşıya gelmektense gelişmeleri uzaktan ve yalnızca hava kuvvetleriyle yönlendirmeyi tercih ettiği kaydediliyor. Son olarak da ABD tarafınca yapılan saptamalara nazaran El Düstur ve IŞİD’in en az iki yıl ABD toprakları için bir tehdit olamayacağı öngörülüyor, ABD’nin bu niçinle çekildiği ve tarafların kendi ortalarında hesaplaşmasının beklendiği söyleniyor. Biden’ın Afganistan konusunda kendisini sıkıştıran gazeteciye “biraz öbür olumlu konulardan kelam edelim” karşılığını vermiş olması da dikkat cazibeli.
SURİYE’DEKİ TÜM OYUNCULAR
Gelişmeleri yakından izleyen Rusya’nın Dışişleri Bakanı Lavrov, IŞİD’in bilhassa Afganistan’ın Kuzey bölgelerinde yani Moskova’yla savunma mutabakatı bulunan ülkelere hakikat toprak ele geçirdiğini ve bu duruma kayıtsız kalamayacaklarını açıklıyor. IŞİD’in Kuzey Afganistan’da bir üs bölgesi oluşturduktan daha sonra yalnızca Horasan’a değil Orta Asya’nın tümüne ve hatta Çin’e yanlışsız yayılmaya çalışacağı da bir sır değildir.
Afganistan’daki 8 milyonluk Hazara Şiilerine karşı bir soykırım başlatmaktan asla çekinmeyecek olan IŞİD’e karşı İran’ın da Hazaraları korumak nedeni öne sürülerek boş durmayıp milis gönderebileceğini hesaba katmak gerekir. Tıpkı Suriye iç savaşında yaşandığı üzere Türkiye de işin içine çekildiğine nazaran 2013-2014 senelerındaki senaryonun bir defa daha yeniden edileceğini düşünmemek için hiç bir niye yok. Üstelik bu defa her insanın bildiği üzere stratejik kıymeti artık Ortadoğu’yu geride bırakmış olan Asya’da, Çin, Rusya, Pakistan ve Hindistan sonlarının birleştiği yerde.
GERÇEK BÜYÜK OYUN
19’uncu yüzyılda olduğu üzere gerçek bir “büyük oyunun” (The Great Game) oynandığı Asya’da taşeronluk yapmak, birilerinin IŞİD ve El Düstur konusundaki tüm sorumlulukları Türkiye’ye yıkmasına yaramakla kalmaz, çatışan tüm tarafları ülkemize davet eder.
Kayahan Uygur
Odatv.com
ALINTIDIR