Ankara’nın göbeğinde asbest krizi
Asbest halk ve etraf sıhhatini tehdit etmeye devam ediyor. Asbest’in etraf, halk ve çalışan sıhhati açısından tek bir kararı bulunmaktadır. O da “ölümdür”. Ülkemiz yayınlanan kanun, yönetmelik ve standartların var olduğu fakat uzmanından, müteahhitine, yıkımcısından belediyesine kadar rant ve kar hırsının daima halk sıhhatinin önüne geçtiği durumlar olduğundan dolayı asbest tehlikesiyle aşağı üst her yıkımla karşı karşıya olduğunuzu bilmenizi isterim. Bu yazı da ise üst da söz ettiğim ilgillilerin bir daha bir yıkım sırasında asbestle ilgili bir berbat uygulamasınızı sizlerle paylaşmak istiyorum. Yer Ankara Yenimahalle ve yıkımı yapılan bina ise Ankara Meyve-Sebze Hali binası. Maruz kalanlar; çalışanlar, teknik işçi, izleyenler, etrafta yaşayan halk ve ANKAMALL AVM etrafında bulunanlar. Bilhassa bu mevzudan birincil derece etkilenen etrafta yaşayan halkın bilgi edinme ve sağlıklı bir ortamda, inançlı yaşama hakkının tesisini sağlamada; Bakanlıkların bürokrasisin eksik kaldığı, belediyelerin müteahhiti koruyan/kucaklayan bakış açısının terk edilmediği her durum çözümsüzlük üreteceğini belirtmek istiyorum. Bir bilim insanı ve asbest söküm uzmanı olarak toplum sıhhatinin korunmasında halkın “doğrudan bilgi alma hakkının” hiç bir bürokrasiye takılmadan sağlanmasının da “kamucu ve toplumcu” bakış açısına sahip olmam niçiniyle paylaşmak istedim. Kimlerin halk/çevre/çalışan sıhhatini tehdit ettiğini de maruz kalanların sorgulaması ve sorgulatması gerektiğini de ayrıyeten belirtmek isterim.
SORUMLU KİM
Birkaç gün evvel kısa ismi ASTA olan ve Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği’nden bir meslektaşım ile görüştüm. Derneğin biroldukça misyonu olmakla birlikte “toplumun çevresel risklerden en az düzeyde etkilenmesini yahut etkilenmemesini sağlamak, bilgi ve marifet gelişmenine takviye olmak” tarifi halk sıhhatine verdiği kıymeti gösterdiğini ayrıyeten belirtmek istiyorum. ASTA derneği tarafınca yapılan bir çalışmada Ankara Büyükşehir Belediyesine ilişkin Meyve ve Zerzevat Halinde asbestli gereçlerin halk sıhhatini tehdit edeceği bir ortam oluşturulmuştur. Asbest içerdiği hazırlanan raporla belirlenen, bakanlığın ilgili ünitesine bildirilen oluklu çatı kaplama materyali olarak bilinen “atermit” materyalinin yıkım sırasında yönetmelikte tanımlandığı biçimde sökülüp, bertaraf edilmediği tespit edilmiştir. Tabi bu durum nasıl ortaya çıktığını da belirtmek gerekiyor. İlgili olan bakanlık, Ankara Büyükşehir Belediyesi, İlçe belediyesi ve müteahhit firmanın bu durumdan dolayı sorumlu olanların yargılanmasını sağlamak ise bölge halkının misyonu olduğunu hatırlatmak istiyorum.
ORADA BULUNANLARDA KANSER RİSKİ
ASTA tarafınca hazırlanan raporda; “asbestli materyal hakikat bir biçimde sökülüp, bertaraf edilmediğinden dolayı, yıkım daha sonrasında inşaat atıklarının etrafa yayıldığı, etrafa yayılan bu enkazların yıkımdan haftalar daha sonrasında bile alınan örnekler tahlil edildiğinde asbestli gereçlerin en tehlikeli biçimde yıkım alanında olduğu” görülmüştür. Yıkımı yapılan hal etrafından yaşayan halkın birinci dereceden ve bitişiğinde bulunan ANKAMALL AVM etrafından geçen on binlerce beşere asbestli lifler solutulmuştur. Bu tozu soluyanlar ise 10-40 sene zarfında genel sıhhat durumu, fizyoloji ve sigara içme duruma bakılırsa kansere yakalanacaktır. Tabi bu durumda bu yıkım sırasında çalışan işçiler (yıkım operatörleri, yıkım firmasında çalışan personeller, söküm personeli, denetleyen teknik personel) etkilenmiştir. Personel sıhhati açısından bu emekçilerin periyodik denetimlerinin de yapılması ve mevcut durumun kayıt altına alınması da gerekmektedir. Tabi her durumda yıkımı izlemekten zevk duyan “gönüllü izleyiciler” teneffüs sistemi hastalıklarına ve ileride kansere yakalanabilir. Tüm bunlar yetmezmiş üzere atmosferik şartlar (rüzgar) niçiniyle tozların daha uzak bölgelere ulaşması durumunda tesir alanı da genişlemiş olduğu unutulmamalıdır.
Burada unutulmaması gereken mevzu ise öbür tüm konularda olduğu üzere asbest konusunda ilgili kanun/yönetmelikler (Çevre Kanunu, Asbestle Çalışmalarda Sıhhat ve Güvenlik Tedbirleri Hakkında Yönetmeliği, Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Denetimi Yönetmeliği), standartları (TS13883, S 13633, TS 13895) olduğu biçimde; uygun toz bastırma donanımları ile seyyar yahut sabit sulama sistemlerini yıkım şantiyesinde hazır etmek ve kullanmak gerektiği biçimde kullanılmadığı bir durumu da kimler tarafınca görmezden gelindiği? sorusunu cevabın nereden geldiğidir. Asbest ölümcül bir tozdur. Müteahhitler, yıkım firmaları, iş etiği olmayan uzman, belediye ve bakanlık çalışanlarının görmezden gelebileceği durumları sorgulamak ise ömür alanını savunmak, korumak ve yaşanabilir kılmak için çaba etme bakılırsavi olan halkındır. Ankara Büyükşehir Belediyesine ilişkin Meyve ve Zerzevat Hali yakınında oturan, alışveriş merkezine gidip-gelen, bir biçimde orada bulunan tüm kent sakinlerinin sıhhatine verdiği itina ise fakat bu durumu sorgulayıp sorgulamayacağına kalmıştır. Ben üzerime düşen vazifesi yani bilgi edinme hakkınızı sağladım, artık top siz de!
Dr. Savaş Karabulut / Akademisyen, Asbest Söküm Uzmanı
ALINTIDIR
Asbest halk ve etraf sıhhatini tehdit etmeye devam ediyor. Asbest’in etraf, halk ve çalışan sıhhati açısından tek bir kararı bulunmaktadır. O da “ölümdür”. Ülkemiz yayınlanan kanun, yönetmelik ve standartların var olduğu fakat uzmanından, müteahhitine, yıkımcısından belediyesine kadar rant ve kar hırsının daima halk sıhhatinin önüne geçtiği durumlar olduğundan dolayı asbest tehlikesiyle aşağı üst her yıkımla karşı karşıya olduğunuzu bilmenizi isterim. Bu yazı da ise üst da söz ettiğim ilgillilerin bir daha bir yıkım sırasında asbestle ilgili bir berbat uygulamasınızı sizlerle paylaşmak istiyorum. Yer Ankara Yenimahalle ve yıkımı yapılan bina ise Ankara Meyve-Sebze Hali binası. Maruz kalanlar; çalışanlar, teknik işçi, izleyenler, etrafta yaşayan halk ve ANKAMALL AVM etrafında bulunanlar. Bilhassa bu mevzudan birincil derece etkilenen etrafta yaşayan halkın bilgi edinme ve sağlıklı bir ortamda, inançlı yaşama hakkının tesisini sağlamada; Bakanlıkların bürokrasisin eksik kaldığı, belediyelerin müteahhiti koruyan/kucaklayan bakış açısının terk edilmediği her durum çözümsüzlük üreteceğini belirtmek istiyorum. Bir bilim insanı ve asbest söküm uzmanı olarak toplum sıhhatinin korunmasında halkın “doğrudan bilgi alma hakkının” hiç bir bürokrasiye takılmadan sağlanmasının da “kamucu ve toplumcu” bakış açısına sahip olmam niçiniyle paylaşmak istedim. Kimlerin halk/çevre/çalışan sıhhatini tehdit ettiğini de maruz kalanların sorgulaması ve sorgulatması gerektiğini de ayrıyeten belirtmek isterim.
SORUMLU KİM
Birkaç gün evvel kısa ismi ASTA olan ve Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği’nden bir meslektaşım ile görüştüm. Derneğin biroldukça misyonu olmakla birlikte “toplumun çevresel risklerden en az düzeyde etkilenmesini yahut etkilenmemesini sağlamak, bilgi ve marifet gelişmenine takviye olmak” tarifi halk sıhhatine verdiği kıymeti gösterdiğini ayrıyeten belirtmek istiyorum. ASTA derneği tarafınca yapılan bir çalışmada Ankara Büyükşehir Belediyesine ilişkin Meyve ve Zerzevat Halinde asbestli gereçlerin halk sıhhatini tehdit edeceği bir ortam oluşturulmuştur. Asbest içerdiği hazırlanan raporla belirlenen, bakanlığın ilgili ünitesine bildirilen oluklu çatı kaplama materyali olarak bilinen “atermit” materyalinin yıkım sırasında yönetmelikte tanımlandığı biçimde sökülüp, bertaraf edilmediği tespit edilmiştir. Tabi bu durum nasıl ortaya çıktığını da belirtmek gerekiyor. İlgili olan bakanlık, Ankara Büyükşehir Belediyesi, İlçe belediyesi ve müteahhit firmanın bu durumdan dolayı sorumlu olanların yargılanmasını sağlamak ise bölge halkının misyonu olduğunu hatırlatmak istiyorum.
ORADA BULUNANLARDA KANSER RİSKİ
ASTA tarafınca hazırlanan raporda; “asbestli materyal hakikat bir biçimde sökülüp, bertaraf edilmediğinden dolayı, yıkım daha sonrasında inşaat atıklarının etrafa yayıldığı, etrafa yayılan bu enkazların yıkımdan haftalar daha sonrasında bile alınan örnekler tahlil edildiğinde asbestli gereçlerin en tehlikeli biçimde yıkım alanında olduğu” görülmüştür. Yıkımı yapılan hal etrafından yaşayan halkın birinci dereceden ve bitişiğinde bulunan ANKAMALL AVM etrafından geçen on binlerce beşere asbestli lifler solutulmuştur. Bu tozu soluyanlar ise 10-40 sene zarfında genel sıhhat durumu, fizyoloji ve sigara içme duruma bakılırsa kansere yakalanacaktır. Tabi bu durumda bu yıkım sırasında çalışan işçiler (yıkım operatörleri, yıkım firmasında çalışan personeller, söküm personeli, denetleyen teknik personel) etkilenmiştir. Personel sıhhati açısından bu emekçilerin periyodik denetimlerinin de yapılması ve mevcut durumun kayıt altına alınması da gerekmektedir. Tabi her durumda yıkımı izlemekten zevk duyan “gönüllü izleyiciler” teneffüs sistemi hastalıklarına ve ileride kansere yakalanabilir. Tüm bunlar yetmezmiş üzere atmosferik şartlar (rüzgar) niçiniyle tozların daha uzak bölgelere ulaşması durumunda tesir alanı da genişlemiş olduğu unutulmamalıdır.
Burada unutulmaması gereken mevzu ise öbür tüm konularda olduğu üzere asbest konusunda ilgili kanun/yönetmelikler (Çevre Kanunu, Asbestle Çalışmalarda Sıhhat ve Güvenlik Tedbirleri Hakkında Yönetmeliği, Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Denetimi Yönetmeliği), standartları (TS13883, S 13633, TS 13895) olduğu biçimde; uygun toz bastırma donanımları ile seyyar yahut sabit sulama sistemlerini yıkım şantiyesinde hazır etmek ve kullanmak gerektiği biçimde kullanılmadığı bir durumu da kimler tarafınca görmezden gelindiği? sorusunu cevabın nereden geldiğidir. Asbest ölümcül bir tozdur. Müteahhitler, yıkım firmaları, iş etiği olmayan uzman, belediye ve bakanlık çalışanlarının görmezden gelebileceği durumları sorgulamak ise ömür alanını savunmak, korumak ve yaşanabilir kılmak için çaba etme bakılırsavi olan halkındır. Ankara Büyükşehir Belediyesine ilişkin Meyve ve Zerzevat Hali yakınında oturan, alışveriş merkezine gidip-gelen, bir biçimde orada bulunan tüm kent sakinlerinin sıhhatine verdiği itina ise fakat bu durumu sorgulayıp sorgulamayacağına kalmıştır. Ben üzerime düşen vazifesi yani bilgi edinme hakkınızı sağladım, artık top siz de!
Dr. Savaş Karabulut / Akademisyen, Asbest Söküm Uzmanı
ALINTIDIR