Erciyes Üniversitesi (ERÜ) Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aycan Gündoğdu ve ERÜ Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Özkan Ufuk Nalbantoğlu, huzursuz bağırsak sendromu ve kronik kabızlık şikayetlerine geliştirdikleri yapay zeka algoritmasıyla şahsa özel diyet ve prebiyotik takviyesiyle tahlil bulmaya çalışıyor.
Geliştirilen yapay zeka sisteminde, hastalardan alınan dışkı örnekleri yeni kuşak dizileme sistemleriyle inceleniyor ve özel algoritmalar aracılığıyla şahsa özel rapor oluşturuluyor.
Hastalardan alınan dışkı meselain tahlilinde yapay zeka sistemini kullandıklarını belirten Gündoğdu, “Kişilerden bağırsak mikrobiyom örneği alıyoruz, yani gaita örneği alıyoruz. sonrasındasında bunları yeni jenerasyon dizileme sistemlerinde diziliyoruz, bakteri çeşitliliğine bakıyoruz, 40 binden çok insanın bağırsak mikrobiyomu örneğiyle karşılaştırıyoruz. ondan sonrasında bizim geliştirdiğimiz algoritmayı kullanarak kişinin bağırsağına, bağırsağındaki bakterilere göre özel diyet tekliflerinde bulunabiliyoruz.” diye konuştu.
“Besin skorlaması yapıyoruz”
Alınan dışkı meseladeki bakterilerin sıhhatle ilişkilendirilmiş biroldukca etkisinin incelendiğini anlatan Gündoğdu, şunları kaydetti:
“Dışkıyı yeni jenerasyon dizileme sistemleri dediğimiz sistemlerde bakteriyel gen boyutunda diziliyoruz. Yani bakterilerine bakıyoruz. sonrasındasında yapay zeka temelli algoritmalarımızı kullanarak 2 başka rapor oluşturuyoruz. Bu raporlardan biri o kişinin iç dünyasını haritalayan bir rapor. Yani bağırsak bakteri çeşitliliği nasıl, antibiyotik hasarı var mı, bunun üzere yaklaşık 15 parametreyi içeriyor. İkinci raporumuz ise bu kişinin rastgele bir parametresi, rastgele bir kıymeti sağlıklı insanlardan farklıysa ki 40 bine yakın şahıstan oluşan bir data tabanımız var, bunu sağlıklıya nasıl benzeteceğimiz konusunda besin teklifleri, besin skorlaması yapıyoruz. Bunu 300’ün üzerinde besin öğesi üzerinden yapıyoruz.”
Kişinin talep etmesi durumunda raporlara nazaran diyetisyenlerin 6 hafta boyunca prebiyotik ile diyet verip takiplerinin de yapıldığını anlatan Gündoğdu, süreç sonunda yapılan ikinci testte farklılaşma görüldüğünü, skorların daha da düzgünleştiğini ve geliştiğini gördüklerini lisana getirdi.
Yalnızca hastaların değil, sağlıklı insanların da bu testi yaptırabileceğini vurgulayan Gündoğdu, “Yaptığımız klinik çalışma kararında Irritabl bağırsak sendromu (huzursuz bağırsak sendromu) hastalarının yaklaşık yüzde 78 şikayetlerinde azalma olduğunu gördük. Kronik kabızlık için bu oran yüzde 90’lara çıkıyor.” dedi.
“Binlerce bakterinin çeşitliliğine, birbiriyle olan bağına bakılıyor”
Gündoğdu, testi 2020 yılı mayıs ayından beri kullanıma sunduklarını ve 2 binden çok bireyde uygulandığını anlatarak, şu biçimde devam etti:
“Bize hastanın örneği geldiği vakit evvela mikroorganizmaların DNA’sını izole ediyoruz. Bu bize bağırsağımızda bulunan bakteriler hakkında bilgi sağlıyor. Biz bu bilgiyi kullanarak bakterilerin çeşitliliğini, birbiriyle olan bağını, sağlıklı bir kişinin bakterilerinden hangi bakımdan farklı olduğunu ve bakterilerin besin gereksinimlerini tahlil ediyoruz. Yapay zeka binlerce bakterinin hem birbiriyle olan münasebetinde tıpkı vakitte bu binlerce bakterinin çeşitliliği ve bağlantısının sağlıklıya ne kadar benzeyip benzemediğini anlamada devreye giriyor. İkinci etapta bir daha bahsetmiş olduğum büyük komünitenin sağlıklıya benzetmek için nasıl prebiyotikler nasıl diyetler alması gerektiğini yapay zeka belirliyor. ötürüsıyla, hasta bağırsakların sağlıklıya hangi besin müdahaleleriyle benzeyeceğini anlamamızda da yapay zeka devreye giriyor. Bağırsak meseleleri yaşayan hastalar için bir umut ışığının aralandığını söylemek mümkün.”
Kendilerine ulaşan hastalara bir kutu gönderdiklerini belirten Gündoğdu, numuneyi bireylerin isterlerse meskenden isterlerse paydaşlar aracılığıyla kendilerine posta yoluyla ulaştırabileceklerini lisana getirdi.
Bu teknolojiden yaralanmanın sıradan olduğunu anlatan Gündoğdu, konuşmasını şöyleki tamamladı:
“Bu eseri internet sitemiz üzerinden alabiliyorlar ayrıyeten klinikler, özel hastaneler, diyetisyenler ve muayenehanesi olan tabip üzere paydaşlarımız var. Buraya gelen hastalara paydaşlarımız bu yeni sistemden, yeni teknolojiden bahsediyor ve hastalar alabiliyor. Sağlıklı olan vatandaşlar da faydalanabiliyor. Teknolojiyi kullanmak isteyen hastalar ya da sağlıklı beşerler sipariş ettikleri vakit kendilerine bir kutu geliyor. Onun içerisinde bir tüp var. Tüpün ortasında dışkıdaki bakterileri öldüren ancak öldürürken DNA’sına ziyan vermeyen sıvı bir solüsyon var. Bunun içine bir ölçü dışkı örneklerini koyuyorlar. çabucak sonrasında gönderdikleri o tüpler, firmanın İstanbul’daki şubesinde toplanıyor. Akabinde buraya gelerek Genom ve Kök Hücre Merkezi’nde DNA izolasyonları yapılıyor, o süreçler o prosedürler devam ediyor. en çok 4 hafta içerisinde raporlar, sonuçlar kendileriyle paylaşılıyor ve istedikleri diyetisyen ya da doktorla ilerleyebiliyor.”
AA / Müzahim Zahid Tüzün – Son Dakika Haberleri
Geliştirilen yapay zeka sisteminde, hastalardan alınan dışkı örnekleri yeni kuşak dizileme sistemleriyle inceleniyor ve özel algoritmalar aracılığıyla şahsa özel rapor oluşturuluyor.
Hastalardan alınan dışkı meselain tahlilinde yapay zeka sistemini kullandıklarını belirten Gündoğdu, “Kişilerden bağırsak mikrobiyom örneği alıyoruz, yani gaita örneği alıyoruz. sonrasındasında bunları yeni jenerasyon dizileme sistemlerinde diziliyoruz, bakteri çeşitliliğine bakıyoruz, 40 binden çok insanın bağırsak mikrobiyomu örneğiyle karşılaştırıyoruz. ondan sonrasında bizim geliştirdiğimiz algoritmayı kullanarak kişinin bağırsağına, bağırsağındaki bakterilere göre özel diyet tekliflerinde bulunabiliyoruz.” diye konuştu.
“Besin skorlaması yapıyoruz”
Alınan dışkı meseladeki bakterilerin sıhhatle ilişkilendirilmiş biroldukca etkisinin incelendiğini anlatan Gündoğdu, şunları kaydetti:
“Dışkıyı yeni jenerasyon dizileme sistemleri dediğimiz sistemlerde bakteriyel gen boyutunda diziliyoruz. Yani bakterilerine bakıyoruz. sonrasındasında yapay zeka temelli algoritmalarımızı kullanarak 2 başka rapor oluşturuyoruz. Bu raporlardan biri o kişinin iç dünyasını haritalayan bir rapor. Yani bağırsak bakteri çeşitliliği nasıl, antibiyotik hasarı var mı, bunun üzere yaklaşık 15 parametreyi içeriyor. İkinci raporumuz ise bu kişinin rastgele bir parametresi, rastgele bir kıymeti sağlıklı insanlardan farklıysa ki 40 bine yakın şahıstan oluşan bir data tabanımız var, bunu sağlıklıya nasıl benzeteceğimiz konusunda besin teklifleri, besin skorlaması yapıyoruz. Bunu 300’ün üzerinde besin öğesi üzerinden yapıyoruz.”
Kişinin talep etmesi durumunda raporlara nazaran diyetisyenlerin 6 hafta boyunca prebiyotik ile diyet verip takiplerinin de yapıldığını anlatan Gündoğdu, süreç sonunda yapılan ikinci testte farklılaşma görüldüğünü, skorların daha da düzgünleştiğini ve geliştiğini gördüklerini lisana getirdi.
Yalnızca hastaların değil, sağlıklı insanların da bu testi yaptırabileceğini vurgulayan Gündoğdu, “Yaptığımız klinik çalışma kararında Irritabl bağırsak sendromu (huzursuz bağırsak sendromu) hastalarının yaklaşık yüzde 78 şikayetlerinde azalma olduğunu gördük. Kronik kabızlık için bu oran yüzde 90’lara çıkıyor.” dedi.
“Binlerce bakterinin çeşitliliğine, birbiriyle olan bağına bakılıyor”
Gündoğdu, testi 2020 yılı mayıs ayından beri kullanıma sunduklarını ve 2 binden çok bireyde uygulandığını anlatarak, şu biçimde devam etti:
“Bize hastanın örneği geldiği vakit evvela mikroorganizmaların DNA’sını izole ediyoruz. Bu bize bağırsağımızda bulunan bakteriler hakkında bilgi sağlıyor. Biz bu bilgiyi kullanarak bakterilerin çeşitliliğini, birbiriyle olan bağını, sağlıklı bir kişinin bakterilerinden hangi bakımdan farklı olduğunu ve bakterilerin besin gereksinimlerini tahlil ediyoruz. Yapay zeka binlerce bakterinin hem birbiriyle olan münasebetinde tıpkı vakitte bu binlerce bakterinin çeşitliliği ve bağlantısının sağlıklıya ne kadar benzeyip benzemediğini anlamada devreye giriyor. İkinci etapta bir daha bahsetmiş olduğum büyük komünitenin sağlıklıya benzetmek için nasıl prebiyotikler nasıl diyetler alması gerektiğini yapay zeka belirliyor. ötürüsıyla, hasta bağırsakların sağlıklıya hangi besin müdahaleleriyle benzeyeceğini anlamamızda da yapay zeka devreye giriyor. Bağırsak meseleleri yaşayan hastalar için bir umut ışığının aralandığını söylemek mümkün.”
Kendilerine ulaşan hastalara bir kutu gönderdiklerini belirten Gündoğdu, numuneyi bireylerin isterlerse meskenden isterlerse paydaşlar aracılığıyla kendilerine posta yoluyla ulaştırabileceklerini lisana getirdi.
Bu teknolojiden yaralanmanın sıradan olduğunu anlatan Gündoğdu, konuşmasını şöyleki tamamladı:
“Bu eseri internet sitemiz üzerinden alabiliyorlar ayrıyeten klinikler, özel hastaneler, diyetisyenler ve muayenehanesi olan tabip üzere paydaşlarımız var. Buraya gelen hastalara paydaşlarımız bu yeni sistemden, yeni teknolojiden bahsediyor ve hastalar alabiliyor. Sağlıklı olan vatandaşlar da faydalanabiliyor. Teknolojiyi kullanmak isteyen hastalar ya da sağlıklı beşerler sipariş ettikleri vakit kendilerine bir kutu geliyor. Onun içerisinde bir tüp var. Tüpün ortasında dışkıdaki bakterileri öldüren ancak öldürürken DNA’sına ziyan vermeyen sıvı bir solüsyon var. Bunun içine bir ölçü dışkı örneklerini koyuyorlar. çabucak sonrasında gönderdikleri o tüpler, firmanın İstanbul’daki şubesinde toplanıyor. Akabinde buraya gelerek Genom ve Kök Hücre Merkezi’nde DNA izolasyonları yapılıyor, o süreçler o prosedürler devam ediyor. en çok 4 hafta içerisinde raporlar, sonuçlar kendileriyle paylaşılıyor ve istedikleri diyetisyen ya da doktorla ilerleyebiliyor.”
AA / Müzahim Zahid Tüzün – Son Dakika Haberleri