Bir Bektaşi anlatıyor: Dizilerdeki Bektaşi izleri
Bektaşilik ve Bektaşiler son devirde Türkiye’nin en çok konuşulan, tartışılan bahislerinden biri.
O denli ki;
Dizilerde, açık oturum programlarında bir tema olarak işleniyor, habercilerin ilgisini çekiyor.
“Muhteşem Yüzyıl” dizisindeki, Şehzade Mustafa’nın meşhur yemin sahnesi, Pelin Çift ’in “Gündem Ötesi” programı, magazin gündeminde Kadir Doğulu, Sitare Akbaş ve Murat Dalkılıç üzere ünlü şahısların Bektaşiliğe olan ilgileri konuşuluyor.
Bunun son meselai ise , TRT’deki “Alparslan Büyük Selçuklu” dizisinde, görklü Tanrı’ya “Hû” diyerek yakaran Alplerin sahnesinde gördük.
Reklamcı Ozan İşleten’de son birkaç yıldır Bektaşilik yoluna kendini adayanlardan…
Kendini Hünkâr Hacı Bektaş-ı Veli’nin bir yol evladı olarak tanımlıyor.
Ozan İşleten, Bektaşilik yolundaki tecrübesini, tarihi süreci ve dizilerde bu bahis ile ait sahnelerin manasını Odatv’ye anlattı.
BEKTAŞİLİĞİN GİZLENECEK BİR YANI YOK
Her şeydilk evvel artık Cumhuriyet Türkiye’sinde yaşıyoruz. Ortamdan aldığım yürek ile yoksul de durumdan görev çıkararak bu bahiste vakit zaman kalem oynatıyorum.
Kurtuluş Savaşında en ön saflarda bedel ödemiş[1] bir ideolojinin öğrencileri, bir yolun yolcuları olarak Bektaşiliğin gizlenecek saklanacak hiç bir şeyi olmadığını düşünüyorum.
birebir vakitte olağan olarak bilgi, talep edene ve muhatabın anlayış düzeyine göre verilir. Bilhassa toplumun o anki algı düzeyinin önünde olan bilgiler “sır” olarak nitelenir. Dünün sırrı bugün aşikâr olabilir.
Örneğin 1420 yılında Pir Bedrettin’in katline sebep olan fikirleri 1990’lı senelerda Kültür Bakanlığı tarafınca “Varidat” isimli yapıtında bir devlet kurumu tarafınca yayımlanmıştır.
Ozan İşleten
72 MİLLETE BİR GÖZLE BAKAN İDEOLOJİ
Bektaşiler yetmiş iki millete bir gözle bakar. Buradaki yetmiş iki sayısı kesretten yani oldukcaluktan kinaye olup, millet de bir ırktan fazla topluma dikey giren bir anlayışı tabir eder. ötürüsı ile yolumuzda erkek-kadın, zengin-fakir, ünlü-ünsüz tüm ayrılıklar Hak yolunda bir olur. Tıpkı Hünkâr Hacı Bektaş-ı Veli’nin kucağında ceylan ile aslanın bir olması, ötekini farklı görmemesi üzere.
ALPARSLAN BÜYÜK SEKÇUKLU DİZİSİNDEKİ “HÜ”
Gelin bu yazımızda ilmimiz yettiğince “Alparslan Büyük Selçuklu” dizisinde Alplerin aşk ile andığı “Hû” nedir, onu arz etmeye çalışalım: “Hû” yani Arapça’daki “O”, eskilerin tabiri ile ivazsız garazsız yani hiç bir saklı ereği bulunmaksızın, açık açık yaratıcıyı anmaktır.
Sıfatlarını büsbütün kuşatacak bir isim olmadığı için, mutasavvıflar ulu yaratıcıyı Arapça’da üçüncü tekil şahıs zamiri olan “Hû” ile işaret ederler.
Farklı lisanlarda yaratıcıyı işaret etmek için Allah, Huda, Kuday, Çalap, Tengri vb. sözcükler kullanılmıştır. Hülasa dünya üzerinde ne kadar lisan var ise o kadar “O”. halbuki “O” ne Mekke’ye Medine’ye, ne Sina Çölü’ne, İran eline, Olympos ‘a ya da İlah Dağları’na ötürüsı ile bu bölgede konuşulan lisanlara sığmaz. Doğu da Allah’ındır Batı da.[2]
Sayılan isimler bizlerin O’ndan aldığımız ilham ile kendi dillerimizde O’nu söz biçimimizdir.
Kur’an’daki sözü ile “O, öncedendir, Ahirdir, Zahirdir, Batındır.”[3] Yani vaktin bile kapsayamadığı, gözümüzle gördüğümüz her şey lakin beraberinde zımnî kalan, goremediğimiz her şeydir.
Bize “şah damarımızdan daha yakın”[4] ancak öteki yandan ışık suratı ile elli bin yıl ara kadar uzak [5] sonsuz boyuttaki sonsuzluktur.
O BİZİM BİLDİĞİMİZ GERÇEKTİR
Bugün en sıradan bahis için adliyeye yolunuz düşse; bilmediğiniz, görmediğiniz ancak annenizden, babanızdan ya da komşunuzdan o denli duyduğunuz için inandığınız bir şey için şahitlik edebilir misiniz? “O” bizim inandığımız değil, bildiğimiz bir gerçektir. O niçinle de gönül rahatlığı ile tekliğine şahitlik edip tevhit eder, O’nu birleriz. Bir meyve ağacında, bir böcekte, gökteki yıldızlarda, beşerde ve atomda O’nu görürüz. Yapmaya çalıştığımız tek şey daha berrak görmek, daha fazla bağlantıda olmak ve O’na duyduğumuz aşk ile saflaşarak O’nda yok olmaktan ibarettir.
ATATÜRK VE YALOVA’DAKİ ÇINAR AĞACI
İşte bu niçinle derviş meşrepliler O’nu “Gerçek – Hak”, “O – Hû” diye anarlar. Gerçek yolda ilerleyenler “Hû- O” halinde verilen selama “İlla Hû – Ondan Diğer Bir Şey Yok” formunda karşılık verirler ve her şeyin “O” olduğu şuuru ile bir ağacı kesmektense bir köşkü kazıklar üzerinde yürütürler: “Yıl 1930… Atatürk, epey beğendiği Yalova’da birkaç yıl evvel yaptırdığı köşküne hakikat çıkmaktadır. Bir de bakar bir bahçıvan, koca bir çınar ağacını kesmek üzeredir.
Müdahale eder; “Ya hû,..” der, “…sen hayatında hiç bu biçimde bir ağaç yetiştirdin mi ki kesmeye muktedir görüyorsun kendini ve niçin ?” Bahçıvan der ki; “Paşam çınar ağacının kökleri köşkün temelini kaldırdı, yaprakları da köşkün pencerelerine müdahale ediyor. Ya köşkü kaybedeceğiz ya ağacı keseceğiz. Onun için de kusura bakmayın lakin biz ağacı kesiyoruz.” Atatürk, bir an düşünür; “Hayır, gerekirse köşkü ağaçtan uzaklaştırırız” der.[6]
Zira, Mustafa Kemal pekâlâ Tanrı’nın Varlığı kendinden yarattığının ve yarattıklarında açığa çıkmış ve onların ortasında de kendisini gizlemiş olduğunun, görünen bütün objelerin Tanrı’nın imajı olduğunun ve bu objelerde Tanrı’nın sonsuz tini olduğunun şuurundadır.
Şuur daha epey insanlara ya da hayvanlara atfedilen bir özellik üzere görünse de etraf şartlara göre değişimleri, birbirleriyle kurdukları bağlantı, öğrenmeleri, tesirlere karşı verdikleri yansılar göz önüne alındığında bitkilerin de şuur sahibi olduğu gün üzere ortadadır.
Galvanometre sayesinde, yapraklarına elektrot bağlanan bitkinin gövdesinden zayıf bir elektrik akımı geçirilerek, galvanometre göstergesinin ve bilgisayara bağlı graf kâğıdın üzerindeki yazıcı ucun oynamasıyla bitkide meydana gelen en küçük titreşim ve değişiklikler kaydedilebilmektedir.[7]
Ulu ve yaşlı bir ağaç gördüğünüzde düşünmeden sarılın, öpün, niyaz edin. Karşınızda siz gorememeniz de yaratıcının tinini barındıran bir koca derviş duruyor.
GERÇEĞİ ARAYANLAR TERSTİR
Size muhalif mı geldi? Evet, gerçeği arayanlar terstir. Daha evvel söyleneni yeniden ile uzaklık kat edilmeyeceğini bilen, bulunduğu toplum ile bir olan lakin toplumdan farklılaşanlardır. Bu, birtakım bazı dış görünüşlerine de yansır. Derviş “modayı” takip etmez. Herkes saçını uzatıyorsa o kazıtır, herkes kazıtıyorsa o uzatır, dövme yaptırır, kimisi inzivaya çekilir ya da kolay insanların kınanma tasasıyla gizlediğini derviş aşikâr eder.
Bu zümreye ilişkin dünün alışılmamış fikirleri bugün olağandır. Bugünün alışılmamış gelen fikirleri de gelecekte olağan karşılanacak, avangart kanılardır. Derviş “Bir saat tefekkür bir sene ibadetten hayırlıdır” hadisine uyarak beyin loplarını zorlayan, soran, sorgulayandır.
Aşk olsun …
Ozan (Kemal) İşleten
[1] Detaylı bilgi için bkz. “Osmanlı, Cumhuriyet ve Bektaşiler” Yeniçağ Gazetesi https://www.yenicaggazetesi.com.tr/osmanli-cumhuriyet-ve-bektasiler–ozan-isleten-481817h.htm
[2] Bakara Mühleti 115. Ayet
[3] Halid Müddeti 3. Ayet
[4] Kaf Müddeti 16. Ayet
[5] Mearic Mühleti 4. Ayet
[6] https://www.haytap.org/tr/aac-kesilmesin-diye-yuerueyen-ev-yalova-
[7] Namık Kemal Zeybek Türk’ün İnancı s.138
ALINTIDIR
Bektaşilik ve Bektaşiler son devirde Türkiye’nin en çok konuşulan, tartışılan bahislerinden biri.
O denli ki;
Dizilerde, açık oturum programlarında bir tema olarak işleniyor, habercilerin ilgisini çekiyor.
“Muhteşem Yüzyıl” dizisindeki, Şehzade Mustafa’nın meşhur yemin sahnesi, Pelin Çift ’in “Gündem Ötesi” programı, magazin gündeminde Kadir Doğulu, Sitare Akbaş ve Murat Dalkılıç üzere ünlü şahısların Bektaşiliğe olan ilgileri konuşuluyor.
Bunun son meselai ise , TRT’deki “Alparslan Büyük Selçuklu” dizisinde, görklü Tanrı’ya “Hû” diyerek yakaran Alplerin sahnesinde gördük.
Reklamcı Ozan İşleten’de son birkaç yıldır Bektaşilik yoluna kendini adayanlardan…
Kendini Hünkâr Hacı Bektaş-ı Veli’nin bir yol evladı olarak tanımlıyor.
Ozan İşleten, Bektaşilik yolundaki tecrübesini, tarihi süreci ve dizilerde bu bahis ile ait sahnelerin manasını Odatv’ye anlattı.
BEKTAŞİLİĞİN GİZLENECEK BİR YANI YOK
Her şeydilk evvel artık Cumhuriyet Türkiye’sinde yaşıyoruz. Ortamdan aldığım yürek ile yoksul de durumdan görev çıkararak bu bahiste vakit zaman kalem oynatıyorum.
Kurtuluş Savaşında en ön saflarda bedel ödemiş[1] bir ideolojinin öğrencileri, bir yolun yolcuları olarak Bektaşiliğin gizlenecek saklanacak hiç bir şeyi olmadığını düşünüyorum.
birebir vakitte olağan olarak bilgi, talep edene ve muhatabın anlayış düzeyine göre verilir. Bilhassa toplumun o anki algı düzeyinin önünde olan bilgiler “sır” olarak nitelenir. Dünün sırrı bugün aşikâr olabilir.
Örneğin 1420 yılında Pir Bedrettin’in katline sebep olan fikirleri 1990’lı senelerda Kültür Bakanlığı tarafınca “Varidat” isimli yapıtında bir devlet kurumu tarafınca yayımlanmıştır.
Ozan İşleten
72 MİLLETE BİR GÖZLE BAKAN İDEOLOJİ
Bektaşiler yetmiş iki millete bir gözle bakar. Buradaki yetmiş iki sayısı kesretten yani oldukcaluktan kinaye olup, millet de bir ırktan fazla topluma dikey giren bir anlayışı tabir eder. ötürüsı ile yolumuzda erkek-kadın, zengin-fakir, ünlü-ünsüz tüm ayrılıklar Hak yolunda bir olur. Tıpkı Hünkâr Hacı Bektaş-ı Veli’nin kucağında ceylan ile aslanın bir olması, ötekini farklı görmemesi üzere.
ALPARSLAN BÜYÜK SEKÇUKLU DİZİSİNDEKİ “HÜ”
Gelin bu yazımızda ilmimiz yettiğince “Alparslan Büyük Selçuklu” dizisinde Alplerin aşk ile andığı “Hû” nedir, onu arz etmeye çalışalım: “Hû” yani Arapça’daki “O”, eskilerin tabiri ile ivazsız garazsız yani hiç bir saklı ereği bulunmaksızın, açık açık yaratıcıyı anmaktır.
Sıfatlarını büsbütün kuşatacak bir isim olmadığı için, mutasavvıflar ulu yaratıcıyı Arapça’da üçüncü tekil şahıs zamiri olan “Hû” ile işaret ederler.
Farklı lisanlarda yaratıcıyı işaret etmek için Allah, Huda, Kuday, Çalap, Tengri vb. sözcükler kullanılmıştır. Hülasa dünya üzerinde ne kadar lisan var ise o kadar “O”. halbuki “O” ne Mekke’ye Medine’ye, ne Sina Çölü’ne, İran eline, Olympos ‘a ya da İlah Dağları’na ötürüsı ile bu bölgede konuşulan lisanlara sığmaz. Doğu da Allah’ındır Batı da.[2]
Sayılan isimler bizlerin O’ndan aldığımız ilham ile kendi dillerimizde O’nu söz biçimimizdir.
Kur’an’daki sözü ile “O, öncedendir, Ahirdir, Zahirdir, Batındır.”[3] Yani vaktin bile kapsayamadığı, gözümüzle gördüğümüz her şey lakin beraberinde zımnî kalan, goremediğimiz her şeydir.
Bize “şah damarımızdan daha yakın”[4] ancak öteki yandan ışık suratı ile elli bin yıl ara kadar uzak [5] sonsuz boyuttaki sonsuzluktur.
O BİZİM BİLDİĞİMİZ GERÇEKTİR
Bugün en sıradan bahis için adliyeye yolunuz düşse; bilmediğiniz, görmediğiniz ancak annenizden, babanızdan ya da komşunuzdan o denli duyduğunuz için inandığınız bir şey için şahitlik edebilir misiniz? “O” bizim inandığımız değil, bildiğimiz bir gerçektir. O niçinle de gönül rahatlığı ile tekliğine şahitlik edip tevhit eder, O’nu birleriz. Bir meyve ağacında, bir böcekte, gökteki yıldızlarda, beşerde ve atomda O’nu görürüz. Yapmaya çalıştığımız tek şey daha berrak görmek, daha fazla bağlantıda olmak ve O’na duyduğumuz aşk ile saflaşarak O’nda yok olmaktan ibarettir.
ATATÜRK VE YALOVA’DAKİ ÇINAR AĞACI
İşte bu niçinle derviş meşrepliler O’nu “Gerçek – Hak”, “O – Hû” diye anarlar. Gerçek yolda ilerleyenler “Hû- O” halinde verilen selama “İlla Hû – Ondan Diğer Bir Şey Yok” formunda karşılık verirler ve her şeyin “O” olduğu şuuru ile bir ağacı kesmektense bir köşkü kazıklar üzerinde yürütürler: “Yıl 1930… Atatürk, epey beğendiği Yalova’da birkaç yıl evvel yaptırdığı köşküne hakikat çıkmaktadır. Bir de bakar bir bahçıvan, koca bir çınar ağacını kesmek üzeredir.
Müdahale eder; “Ya hû,..” der, “…sen hayatında hiç bu biçimde bir ağaç yetiştirdin mi ki kesmeye muktedir görüyorsun kendini ve niçin ?” Bahçıvan der ki; “Paşam çınar ağacının kökleri köşkün temelini kaldırdı, yaprakları da köşkün pencerelerine müdahale ediyor. Ya köşkü kaybedeceğiz ya ağacı keseceğiz. Onun için de kusura bakmayın lakin biz ağacı kesiyoruz.” Atatürk, bir an düşünür; “Hayır, gerekirse köşkü ağaçtan uzaklaştırırız” der.[6]
Zira, Mustafa Kemal pekâlâ Tanrı’nın Varlığı kendinden yarattığının ve yarattıklarında açığa çıkmış ve onların ortasında de kendisini gizlemiş olduğunun, görünen bütün objelerin Tanrı’nın imajı olduğunun ve bu objelerde Tanrı’nın sonsuz tini olduğunun şuurundadır.
Şuur daha epey insanlara ya da hayvanlara atfedilen bir özellik üzere görünse de etraf şartlara göre değişimleri, birbirleriyle kurdukları bağlantı, öğrenmeleri, tesirlere karşı verdikleri yansılar göz önüne alındığında bitkilerin de şuur sahibi olduğu gün üzere ortadadır.
Galvanometre sayesinde, yapraklarına elektrot bağlanan bitkinin gövdesinden zayıf bir elektrik akımı geçirilerek, galvanometre göstergesinin ve bilgisayara bağlı graf kâğıdın üzerindeki yazıcı ucun oynamasıyla bitkide meydana gelen en küçük titreşim ve değişiklikler kaydedilebilmektedir.[7]
Ulu ve yaşlı bir ağaç gördüğünüzde düşünmeden sarılın, öpün, niyaz edin. Karşınızda siz gorememeniz de yaratıcının tinini barındıran bir koca derviş duruyor.
GERÇEĞİ ARAYANLAR TERSTİR
Size muhalif mı geldi? Evet, gerçeği arayanlar terstir. Daha evvel söyleneni yeniden ile uzaklık kat edilmeyeceğini bilen, bulunduğu toplum ile bir olan lakin toplumdan farklılaşanlardır. Bu, birtakım bazı dış görünüşlerine de yansır. Derviş “modayı” takip etmez. Herkes saçını uzatıyorsa o kazıtır, herkes kazıtıyorsa o uzatır, dövme yaptırır, kimisi inzivaya çekilir ya da kolay insanların kınanma tasasıyla gizlediğini derviş aşikâr eder.
Bu zümreye ilişkin dünün alışılmamış fikirleri bugün olağandır. Bugünün alışılmamış gelen fikirleri de gelecekte olağan karşılanacak, avangart kanılardır. Derviş “Bir saat tefekkür bir sene ibadetten hayırlıdır” hadisine uyarak beyin loplarını zorlayan, soran, sorgulayandır.
Aşk olsun …
Ozan (Kemal) İşleten
[1] Detaylı bilgi için bkz. “Osmanlı, Cumhuriyet ve Bektaşiler” Yeniçağ Gazetesi https://www.yenicaggazetesi.com.tr/osmanli-cumhuriyet-ve-bektasiler–ozan-isleten-481817h.htm
[2] Bakara Mühleti 115. Ayet
[3] Halid Müddeti 3. Ayet
[4] Kaf Müddeti 16. Ayet
[5] Mearic Mühleti 4. Ayet
[6] https://www.haytap.org/tr/aac-kesilmesin-diye-yuerueyen-ev-yalova-
[7] Namık Kemal Zeybek Türk’ün İnancı s.138
ALINTIDIR