Çin, Afganistan’ı nasıl okuyor: 2 tespit 2 ileti

admin

Administrator
Yetkili
Admin
Global Mod
Çin, Afganistan’ı nasıl okuyor: 2 tespit 2 ileti
Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Afganistan’dan çekilmesi sırasında oluşan dramatik tablo Çin kamuoyunda dikkatle takip ediliyor. Çin basınında yoğunluklu olarak 2 tespit ve 2 bildiri aktarılıyor.

Amerikan hegemonyasının yaşadığı erozyon Çin kamuoyunda altı en çok çizilen tespit. Xinhua haber ajansı, Taliban kuvvetlerinin Kabil’i öngörülenden daha süratli formda denetim altına almasını “ABD hegemonyasının mevt fermanı” olarak yorumladı. Tahlilde ABD’nin 20 yıllık işgali boyunca 30 bin sivilin hayatını kaybettiği, 60 bin kişinin yaralandığı ve 11 milyon Afgan’ın yerinden edildiği anımsatılarak “Washington’ın dünyaya kaos ihraç ettiği” açıklandı.

ÇOK TARAFLILIK ALANDA SINANIYOR

CRI Türk’ten Gökhan Göçmen’in haberine bakılırsa Çin’in İngilizce yayın yapan Küresel Times gazetesi ise ABD hegemonyasının 5 cephede ağır darbe aldığında ısrarcı. Gazete bahsi geçen 5 cepheyi güç, prestij, diplomasi, demokrasi ihracı ve ABD kibri olarak sıraladı. “Utançla örtülü” başlığını taşıyan makalede “Biden memleketler arası sahnede ‘Amerika geri döndü’ diye bağırıyordu. Buna rağmen ABD hâlâ ‘Önce Amerika’ siyasetini izliyor. ABD’nin müttefiklerine istişareden geri çekilmesi, onun uydurma epey taraflılık siyasetini ifşa etti.” denildi.

Çin medyasında öne çıkan ABD liderliğinin yıprandığına dair tartışmalara Batı kamuoyunda da çoğunlukla rastlamak mümkün. ABD Dış Bağlar Kurulu (CFR) Lideri Richard Hass, Project Syndicate sitesi için kaleme aldığı makalede “ABD’nin stratejik ve moral başarısızlığı onun güvenilirliği konusunda kuşkuları derinleştirecek.” değerlendirmesinde bulundu. Atlantik Konseyi’ne konuşan Daniel Fried ise ülkesi için daha optimist bir tablo çizerek ABD’nin vaktinde Vietnam’dan çekilmek zorunda kaldığını lakin bu mağlubiyetten dolayı müttefiklerine verdiği garantileri iptal etmediği savundu.

“ABD ÖBÜR BÖLGELERE YOĞUNLAŞABİLİR”

ABD’nin Afganistan pratiği Çin basınında çoklukla “hezimet” olarak okunmasına rağmen Washington idaresinin kapasitesi hakkında tarafsız değerlendirmeler ikinci tespit olarak sunuluyor. Bir öbür söz ile Çin kamuoyuna bakılırsa, Washington idaresi oyun kurabilecek güçten yoksun bulunmasına rağmen oyun bozabilecek enstrümanlara hâlâ sahip. Çin Toplumsal Bilimler Akademisi Dünya İktisadı ve Siyasetleri Merkezi’nden Xiao He, bu durumu “ABD, Vietnam’dan 1970’de çekildiği vakit kendisini bataklıktan kurtardı. bu biçimdece kaynaklarını öbür bölgelere aktardı ve global seviyede kuvvetli tesirini korudu.” kelamları ile özetliyor. Benzeri biçimde Küresel Times gazetesi de ilgili haberinde ABD’nin diğer bölgelere ağırlaşabileceği ikazında bulunarak “tetikte kalma” daveti yaptı.

Washington idaresi eski Lider Barack Obama periyodundan bu yana ABD’nin gücünü Orta Doğu’dan Asya-Pasifik bölgesine kaydırması gerektiğini düşünüyor. Eski ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Foreign Policy mecmuasına yazdığı makalede kelam konusu yönelimi “Asya Pivot” teorisi ile özetlemişti.

“BÖYLE BİR APTALLIK İHTİMALİ YÜZDE 0”

Çin kamuoyundaki tespitlere beraberinde milletlerarası kamuoyuna gönderilen bildiriler eşlik ediyor. En değerli ileti ise Beijing idarenin ne olursa olsun tek başına güç kullanmaktan kaçınacağı tarafında. Batılı kuvvetlerin “terör” öne sürülen sebebi ile Çin’i askeri bir operasyona itmek istediğini düşünen ülke basınında Halk Kurtuluş Ordusu’nuın Afganistan hududunda bulunan Wakhan Koridoru’nda gereken tedbirleri aldığı hatırlatılıyor.

Cambridge Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Münasebetler Bölümü’nden Martin Jacques, Küresel Times gazetesindeki makalesinde askeri müdahaleyi dışlayan Çin’in izleyeceği yol haritasına dair şunları kaydetti:

“ABD olağan olarak Afganistan’ı işgal teşebbüsünde başarısızlığa uğrayan tek ülke değildi. Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği dâhil olmak üzere yıllar ortasında öbür yabancı güçler de işgali denedi. bir müddetdir Batı’nın (işgali) Çin’e devredeceği istikametinde spekülasyonlar var. Çin’in bu biçimdesine aptal olma ihtimali yüzde 0. Gerçekte Çin ve ABD içindeki farklı hiç bir şey Afganistan yaklaşımlarından daha güzel betimleyemez. ABD çok güç kullanarak Afganistan’ı hizaya getirmenin yollarını aradı ve çok derecede fakir bu ülkenin ekonomik büyümesi için önemli bir teşebbüsü yoktu. Çin yaklaşımı ise bundan büsbütün farklı olacak. Rastgele bir askeri müdahale olmayacak. Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun (ÇHKO) bir rolü bulunmayacak. Çin, Afrika’da, Latin Amerika’da ve Güneydoğu Asya’da yaptığı üzere uzun erimde Afganistan’ın ekonomik kalkınmasını nasıl destekleyebileceğine büyük kıymet verecek. Çin’in kartviziti kalkınma ve bunun da kalbinde Jenerasyon ve Yol İnisiyatifi yatıyor.”

TAIWAN OTORİTELERİNE AFGANİSTAN DERSLERİ

Çin kamuoyunda ABD’nin Afganistan tecrübesi üzerinden en sert iletileri ise Taiwan Adası’na gidiyor. Küresel Times gazetesi mevzuyla ilgili makalesinde Washington idaresi ile iştirak kurmak isteyen Taiwan’daki ayrılıkçılara “Afganistan, ABD’nin müttefiklerini yüzüstü bıraktığı birinci yer değildi, son yer olamayacak.” tabirleri ile seslendi. Gazete, hafta başında yayımlandığı editöryal başyazıda da “ABD tarafınca terk edilen Afganistan’da durum apansız radikal halde değişti. Üstelik Kabil’de işlerin berbata gitmesine karşın ABD onları terk etti. Taiwan’ın mukadderatında de emsal bir şey mi olacak?” sorusu yöneltildi.

Öte yandan ABD’nin kendisi ile iş birliği yapan aktörleri yüzüstü bıraktığı tarafındaki haberler Taiwan basınında da yer buldu. Taiwan Adası’nın “und” haber sitesinde yayımlanan bir makalede ABD’nin çekilme prosedürünün dünyayı şoke ettiği ve Çin’e karşı meydan okumaların giderek inandırıcılığını kaybetmeye başladığı açıklandı.

ALINTIDIR
 
Üst