D3 vitamini nedir, ne işe fayda?
D vitamini, sanırım birden fazla kişinin kan analizinde eksik olduğunu öğrendiği bir vitamindir. Aslında güneş belirdiğinde çoğumuz deriz biraz D vitamini alalım diye… Ancak bir daha de eksikliği birden fazla bireyde görülen bir halk sıhhati problemidir. Güneşin kaynak olduğu, D vitamini çeşitlerinden biri olan D3 vitaminidir. D3 vitamininin bedendeki tesirleri, eksikliğinin nelere sebep olabileceği ve hangi besinlerde bulunduğu konusunda kâfi bilgiye sahip değiliz. Bedendeki kıymeti de düşünüldüğünde bu yazımda bu sorulara yanıt vereceğim.
Yağda çözünen vitaminlerden olan ve bedende çeşitli işlevleri olan D vitamininin D2 ve D3 olmak üzere bedende kullanılan iki çeşidi vardır. Bitki dokularındaki ergesterol ultraviyole ışınların (güneş ışını) tesiri ile kalsiferole (Vitamin D2), hayvan dokularındaki 7-dehidrokolesterol ise ultraviyole ışınların(güneş ışını) tesiri ile kolekalsiferole(Vitamin D3) dönüşür. D2 bitkiler ve çoklukla mayalar tarafınca sentezlenir. D3 vitamini ise güneş ışınının deride senteziyle üretilebildiği üzere hayli az ölçüde hayvansal kaynaklarda da bulunur. Bedende daha faal ve tesirli kullanılan form da bir daha D3 formudur. D3 vitamininin kemik sıhhatinden bağışıklığa kadar birfazlaca yararı vardır. Bu niçinle D3 vitamini bedende hayati ehemmiyete sahiptir.
D3 vitamini nelerden sağlanır? D3 vitamini hangi besinlerde bulunur?
D3 vitaminini almak için en tesirli yol güneşlenmedir. Beden için gerekli olan D vitamininin %95’ini güneşte bulunan ultraviyole ışınlardan, geri kalan kısmı da yiyeceklerden sağlanmaktadır. İnsan derisi güneşin ultraviyole ışını ile temas ettiğinde 15-30 dakika ortasında 7-dehidrokolesterolün yaklaşık %15’i kolekalsiferole(D3 vitaminine) dönüşür. Ayrıyeten güneşlenme sırasında D vitamini oluşumunu ışınların eğik/dik gelme durumu, cilt rengi, yaş üzere faktörler tesirler. Kışın ışınlar eğik açıyla geldiğinden oluşum yetersizdir. Esmer ciltlilerde ışının tesiri daha azdır ve yaşlılarda da deri ince olduğundan vitaminin oluşumu azdır. Kıyafet, cam üzere ışının bedene direkt olarak temas etmesini engelleyen faktörler de D vitamini oluşumunu mahzurlar. Bunun haricinde doğal yiyeceklerde fazlaca az bulunur.
D vitamini içeren besinler şunlardır:
D3 vitamininin bedendeki fonksiyonu nedir? D3 vitamininin faydaları ve ziyanları nelerdir?
D vitamini her ne kadar kuvvetli kemiklerle akla kazınmış olsa da bedende bir hayli hayati fonksiyonun yerine getirilmesine yardımcıdır. Kemik haricinde beyin, kalp, mide, pankreas, deri, göğüs, T ve B lenfositleri ve monosit üzere bağışıklık hücrelerinde de “vitamin D reseptörü” bulunur. D vitamini bedende kalsiyum emilimini uyarmaktan tutun da kas fonksiyonu, insülin salınımı, bağışıklık, hücre farklılaşmasına kadar bir fazlaca yerde misyon alır. Tüm bulunduğu yerler ve tesirleri ile kanser, kardiyovasküler hastalıklar, sedef, multipl sklerosiz(MS), tip 1 diyabet üzere hastalıklarla bağlı olduğu bildirilmiştir.
D3 vitamininin faydalarını şöyle sıralayabiliriz:
Yüksek D vitamini düzeyi organ ve yumuşak dokularda kalsiyum birikimine sebep olabilir. Ayrıyeten fazla D vitamini alımıyla; hipertansiyon, kanda kalsiyum yükselmesi, doku kireçlenmesi, eklem kireçlenmesi, böbrek taşı ve böbreklerde hasar üzere sonuçlarla karşı karşıya kalınabilir. Ne kadar faydalı olursa olsun her şeyin kâfi dozunda alındığında faydalı olduğu, çoka kaçıldığında ziyanlı olabileceği unutulmamalıdır.
D vitamini ihtiyacı ve eksikliği tarifi
D vitamini yeterlilik durumunu en güzel gösteren serum 25 (OH) vitamin D seviyesidir. Bu pahanın 20 ng/ml (50 nmol/litre) ‘nin altına düşmesi D vitamini eksikliği teşhisidir.
Bu eksiklik durumunun oluşmaması, yeterliliğin sağlanarak beden çalışmasının nizamlı olarak devam etmesi için gereken günlük dozlar şöyledir:
0-1 yaş
400 IU (10 mcg)
1-18 yaş
600 IU (15 mcg)
19-70 yaş
600 IU (15 mcg)
70 yaş üstü
800 IU (20 mcg)
Gebe ve emzikliler
600 IU (15 mcg)
D3 vitamini eksikliği belirtileri nelerdir?
Üstte bedendeki fonksiyonunu anlattığım, şimdi bedendeki her yerde fonksiyonu olan D3 vitamininin eksikliğinde bedende çeşitli sıkıntılar ve hastalıklar oluşur. Bize bu sorun ve hastalıkların habercisi olan belirtiler şöyledir:
D3 vitamini eksikliğinde çoklukla belirtiler kemiklerde, iskelet sisteminde görülür. Lakin tesirleri bununla hudutlu değildir. Hudut sistemi sıkıntıları, kardiyovasküler hastalıklar, kanser, obezite, duygudurum değişiklikleri üzere daha biroldukça hastalığa da davetiye çıkarır.
Ülkemizde kış mevsimi haricinde her gün 20-30 dakika güneş ışınıyla direkt temas ve her gün beslenmede yer verilecek 1 yumurta + 2 porsiyon süt yahut eserine ek haftada 2 sefer yağlı balık tüketimiyle yetişkin ihtiyacı karşılanabilir. Burada kıymetli olan el, kol, yüz ve bacakların güneş ile direkt temas etmesi ve kâfi, istikrarlı beslenme de sağlanmasıdır. Bu şartları sağlayamayanlarda eksiklik oluşur ve önerilen dozlarda ek D vitamini verilmelidir. Bedende D3 vitamini daha aktif ve tesirli rol oynadığı için vitamin destekleri gerektiğinde genelde bu çeşitten olan tercih edilir.
D vitamini eksikliği serum 25 (OH) düzeyi ölçülerek anlaşılır. Bu bedel 20 ng/ml altına düşmesi yetersizlik olduğunu gösterir. Yetersizliği durumunda doktor/beslenme uzmanı denetiminde desteği alınması gerekir. D vitamini kimi ilaçlarla etkileşime girebilir, birtakım tıbbi durumlarda hassasiyet artabilir ve çok alımı toksik tesir yapabileceğinden reçetesiz olarak satılmasına karşın kesinlikle doktor denetiminde kullanılmalı, rastgele alınıp kullanılmamalıdır.
D vitamini yetersizliği durumunda tedavi edici dozlar da belirlenmiştir. 18 yaş altı bireyler için günlük 2000 IU (veya haftada 50000 IU) D vitamini ile 6 haftada tedavi edilebileceği serum 25 (OH) D 30 ng/ml düzeyine geldikten daha sonra günlük alıma 600-1000 IU ile devam edilmesi önerilmiştir. Yetişkinlerde ise günlük 6000 IU (veya haftada 50000 IU) D vitamini ile 8 haftada tedavisi, daha sonrasında günlük alımının 1500-2000 IU ile devam etmesi önerilmiştir.
D3 vitamini nasıl kullanılır? D3 vitamini alırken nelere dikkat etmeli?
D3 vitamini desteği almadan evvel kesinlikle doktora danışılmalı ve bireye uygun D vitamini eksikliği tedavisi yapılmalıdır. Tedavi enjeksiyon yahut oral (ağızdan) D3 vitamini kullanması ile yapılabilir. Gerekli doz ve uygulanma biçimi bireyin yaşı, eksiklik derecesi vb. faktörlere bağlı olarak tabip karar vermelidir. Günlük ihtiyaç gereksinimi karşılayamayanlara ağızdan alınan destekler önerilir. Daha yüksek doz gerektiğinde yahut ilaç kullanamayan, kullanmayı unutanlar için D3 vitamini destekleri kalçadan enjeksiyonla uygulanabilmektedir.
D vitamini desteklerinin, yağ içeren bir yemekle birlikte alındığında, aç karnına alıma bakılırsa ortalama %32 daha fazla emilim olduğu bildirilmektedir.
Ampul formunda olan destekler yüksek seviyede D vitamini içerdiğinden hekim tavsiyesi olmadan katiyen kullanılmamalıdır.
D vitamini desteği kullanırken içeriğe fazlaca dikkat edilmelidir. İçerisinde D3 bulunduğundan emin olunmalı, D3 ile bir arada A vitamini de içerenler tercih edilmemelidir.
Yüksek dozlarda D vitamini kullananlarda K2 vitamini aktivitesi düşer ve bunun kararında kemiklerden kalsiyum kaybı başlar, kemikler zayıflar ve güçsüzleşir. Yüksek doz D3 vitamini kullananlar kesinlikle K2 desteği de kullanmalıdır.
Multivitaminlerin ortasında de genelde D vitamini vardır. Destek alınırken bu ölçüler da hesaba katılmalıdır.
D vitamini, sanırım birden fazla kişinin kan analizinde eksik olduğunu öğrendiği bir vitamindir. Aslında güneş belirdiğinde çoğumuz deriz biraz D vitamini alalım diye… Ancak bir daha de eksikliği birden fazla bireyde görülen bir halk sıhhati problemidir. Güneşin kaynak olduğu, D vitamini çeşitlerinden biri olan D3 vitaminidir. D3 vitamininin bedendeki tesirleri, eksikliğinin nelere sebep olabileceği ve hangi besinlerde bulunduğu konusunda kâfi bilgiye sahip değiliz. Bedendeki kıymeti de düşünüldüğünde bu yazımda bu sorulara yanıt vereceğim.
Yağda çözünen vitaminlerden olan ve bedende çeşitli işlevleri olan D vitamininin D2 ve D3 olmak üzere bedende kullanılan iki çeşidi vardır. Bitki dokularındaki ergesterol ultraviyole ışınların (güneş ışını) tesiri ile kalsiferole (Vitamin D2), hayvan dokularındaki 7-dehidrokolesterol ise ultraviyole ışınların(güneş ışını) tesiri ile kolekalsiferole(Vitamin D3) dönüşür. D2 bitkiler ve çoklukla mayalar tarafınca sentezlenir. D3 vitamini ise güneş ışınının deride senteziyle üretilebildiği üzere hayli az ölçüde hayvansal kaynaklarda da bulunur. Bedende daha faal ve tesirli kullanılan form da bir daha D3 formudur. D3 vitamininin kemik sıhhatinden bağışıklığa kadar birfazlaca yararı vardır. Bu niçinle D3 vitamini bedende hayati ehemmiyete sahiptir.
D3 vitamini nelerden sağlanır? D3 vitamini hangi besinlerde bulunur?
D3 vitaminini almak için en tesirli yol güneşlenmedir. Beden için gerekli olan D vitamininin %95’ini güneşte bulunan ultraviyole ışınlardan, geri kalan kısmı da yiyeceklerden sağlanmaktadır. İnsan derisi güneşin ultraviyole ışını ile temas ettiğinde 15-30 dakika ortasında 7-dehidrokolesterolün yaklaşık %15’i kolekalsiferole(D3 vitaminine) dönüşür. Ayrıyeten güneşlenme sırasında D vitamini oluşumunu ışınların eğik/dik gelme durumu, cilt rengi, yaş üzere faktörler tesirler. Kışın ışınlar eğik açıyla geldiğinden oluşum yetersizdir. Esmer ciltlilerde ışının tesiri daha azdır ve yaşlılarda da deri ince olduğundan vitaminin oluşumu azdır. Kıyafet, cam üzere ışının bedene direkt olarak temas etmesini engelleyen faktörler de D vitamini oluşumunu mahzurlar. Bunun haricinde doğal yiyeceklerde fazlaca az bulunur.
D vitamini içeren besinler şunlardır:
Balık karaciğeri yağı (100 gr=10000 IU D vitamini içerir.)
Yağlı balıklar (100 gr=300-1000 IU D vitamini içerir.)
Karaciğer(100 gr=100-400 IU D vitamini içerir.)
Tereyağı(100 gr=50-60 IU D vitamini içerir.)
Süt (1 Litre=3-10 IU D vitamini içerir.)
Yumurta sarısı (1 adet =20-100 IU D vitamini içerir.)
D3 vitamininin bedendeki fonksiyonu nedir? D3 vitamininin faydaları ve ziyanları nelerdir?
D vitamini her ne kadar kuvvetli kemiklerle akla kazınmış olsa da bedende bir hayli hayati fonksiyonun yerine getirilmesine yardımcıdır. Kemik haricinde beyin, kalp, mide, pankreas, deri, göğüs, T ve B lenfositleri ve monosit üzere bağışıklık hücrelerinde de “vitamin D reseptörü” bulunur. D vitamini bedende kalsiyum emilimini uyarmaktan tutun da kas fonksiyonu, insülin salınımı, bağışıklık, hücre farklılaşmasına kadar bir fazlaca yerde misyon alır. Tüm bulunduğu yerler ve tesirleri ile kanser, kardiyovasküler hastalıklar, sedef, multipl sklerosiz(MS), tip 1 diyabet üzere hastalıklarla bağlı olduğu bildirilmiştir.
D3 vitamininin faydalarını şöyle sıralayabiliriz:
Kemik metabolizmasındaki tesirleri ile iskelet sistemi sıhhatinin korunmasında ve geliştirilmesinde nazaranv alır. Kemik metabolizmasındaki tesiri ise 3 biçimdedir. Birincisi bağırsaktan kalsiyum emilimini hızlandırmak, ikincisi kemik ve böbreklerden kana kalsiyum taşımak, üçüncüsü ise böbreklerden kalsiyumun geri emilimini arttırmaktadır.
D vitamini insülin salınımını arttırır. Ayrıyeten tip 1 diyabet gelişme riskini azaltır.
Kas fonksiyonunu düzgünleştirir.
Kanser gelişim riskini azaltır.
Sedef hastalığının güzelleştirilmesinde tesirlidir.
D vitamini ve kalsiyum alımıyla hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalıklardan korunabilir.
Romatoid artirit üzere hastalıkların oluşum riskini azaltır.
Bağışıklık sistemini güçlendirir.
Yüksek D vitamini düzeyi organ ve yumuşak dokularda kalsiyum birikimine sebep olabilir. Ayrıyeten fazla D vitamini alımıyla; hipertansiyon, kanda kalsiyum yükselmesi, doku kireçlenmesi, eklem kireçlenmesi, böbrek taşı ve böbreklerde hasar üzere sonuçlarla karşı karşıya kalınabilir. Ne kadar faydalı olursa olsun her şeyin kâfi dozunda alındığında faydalı olduğu, çoka kaçıldığında ziyanlı olabileceği unutulmamalıdır.
D vitamini ihtiyacı ve eksikliği tarifi
D vitamini yeterlilik durumunu en güzel gösteren serum 25 (OH) vitamin D seviyesidir. Bu pahanın 20 ng/ml (50 nmol/litre) ‘nin altına düşmesi D vitamini eksikliği teşhisidir.
Bu eksiklik durumunun oluşmaması, yeterliliğin sağlanarak beden çalışmasının nizamlı olarak devam etmesi için gereken günlük dozlar şöyledir:
0-1 yaş
400 IU (10 mcg)
1-18 yaş
600 IU (15 mcg)
19-70 yaş
600 IU (15 mcg)
70 yaş üstü
800 IU (20 mcg)
Gebe ve emzikliler
600 IU (15 mcg)
D3 vitamini eksikliği belirtileri nelerdir?
Üstte bedendeki fonksiyonunu anlattığım, şimdi bedendeki her yerde fonksiyonu olan D3 vitamininin eksikliğinde bedende çeşitli sıkıntılar ve hastalıklar oluşur. Bize bu sorun ve hastalıkların habercisi olan belirtiler şöyledir:
Kemik ve eklemlerde ağrı
Kaslarda zayıflık
Depresyon
Diş yapısındaki bozulmalar
Yürümekte zorlanma ve hareketin kısıtlanması
Bağışıklığın zayıflaması
Kronik yorgunluk
Halsizlik
Kilo alma yahut vermede zorluk
Baş ağrısı
Çok terleme
Daima üşüme hissi
D3 vitamini eksikliğinde çoklukla belirtiler kemiklerde, iskelet sisteminde görülür. Lakin tesirleri bununla hudutlu değildir. Hudut sistemi sıkıntıları, kardiyovasküler hastalıklar, kanser, obezite, duygudurum değişiklikleri üzere daha biroldukça hastalığa da davetiye çıkarır.
Osteomalasia: D vitamini eksikliğine bağlı olarak daha fazlaca yetişkinlerde görülen bu hastalıkta kemikler yumuşaktır. Fosfora bakılırsa kalsiyum fazlaca azalmıştır.
Raşitizm: D vitamini eksikliğine bağlı olarak bilhassa süt çocukları ve birinci yaşlarda görülen bu hastalıkta kemikler yumuşar ve kolay bükülebilir bir hale gelir. Bunun kararında da bacaklarda X yahut O biçimi çarpıklıklar oluşur.
D vitamini yetersizliğinde Multiple skleroz (MS) riskinin arttığı ve D vitamini takviyesiyle atakların azaldığı gözlenmiştir.
D vitamini yetersizliğinde kilo verme zorlaşır ve obeziteye niye olabilir.
Bağışıklık sistemimizde de tesirli olan D vitamininin yetersizliğinde hastalıklardan korunma ve hastalıklarla savaşma konusunda yetersiz kalınabilir.
D vitamini seviyesi ile insülin hassaslığı içinde müspet bağlantı gözlenmiştir. D vitamini yetersizliğinde diyabet gelişim riski artar.
D vitamini, kanser hücrelerinin çoğalmasını önler ve kanser hücrelerini kendi kendilerini öldürmeleri için uyarır. Bu niçinle eksikliğinde kanser gelişme riski artar.
D vitamininin hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalıklarla da alakalı olduğu bulunmuştur. Vitaminin yetersizliği bu hastalıkların riskini arttırmaktadır.
Ülkemizde kış mevsimi haricinde her gün 20-30 dakika güneş ışınıyla direkt temas ve her gün beslenmede yer verilecek 1 yumurta + 2 porsiyon süt yahut eserine ek haftada 2 sefer yağlı balık tüketimiyle yetişkin ihtiyacı karşılanabilir. Burada kıymetli olan el, kol, yüz ve bacakların güneş ile direkt temas etmesi ve kâfi, istikrarlı beslenme de sağlanmasıdır. Bu şartları sağlayamayanlarda eksiklik oluşur ve önerilen dozlarda ek D vitamini verilmelidir. Bedende D3 vitamini daha aktif ve tesirli rol oynadığı için vitamin destekleri gerektiğinde genelde bu çeşitten olan tercih edilir.
D vitamini eksikliği serum 25 (OH) düzeyi ölçülerek anlaşılır. Bu bedel 20 ng/ml altına düşmesi yetersizlik olduğunu gösterir. Yetersizliği durumunda doktor/beslenme uzmanı denetiminde desteği alınması gerekir. D vitamini kimi ilaçlarla etkileşime girebilir, birtakım tıbbi durumlarda hassasiyet artabilir ve çok alımı toksik tesir yapabileceğinden reçetesiz olarak satılmasına karşın kesinlikle doktor denetiminde kullanılmalı, rastgele alınıp kullanılmamalıdır.
D vitamini yetersizliği durumunda tedavi edici dozlar da belirlenmiştir. 18 yaş altı bireyler için günlük 2000 IU (veya haftada 50000 IU) D vitamini ile 6 haftada tedavi edilebileceği serum 25 (OH) D 30 ng/ml düzeyine geldikten daha sonra günlük alıma 600-1000 IU ile devam edilmesi önerilmiştir. Yetişkinlerde ise günlük 6000 IU (veya haftada 50000 IU) D vitamini ile 8 haftada tedavisi, daha sonrasında günlük alımının 1500-2000 IU ile devam etmesi önerilmiştir.
D3 vitamini nasıl kullanılır? D3 vitamini alırken nelere dikkat etmeli?
D3 vitamini desteği almadan evvel kesinlikle doktora danışılmalı ve bireye uygun D vitamini eksikliği tedavisi yapılmalıdır. Tedavi enjeksiyon yahut oral (ağızdan) D3 vitamini kullanması ile yapılabilir. Gerekli doz ve uygulanma biçimi bireyin yaşı, eksiklik derecesi vb. faktörlere bağlı olarak tabip karar vermelidir. Günlük ihtiyaç gereksinimi karşılayamayanlara ağızdan alınan destekler önerilir. Daha yüksek doz gerektiğinde yahut ilaç kullanamayan, kullanmayı unutanlar için D3 vitamini destekleri kalçadan enjeksiyonla uygulanabilmektedir.
D vitamini desteklerinin, yağ içeren bir yemekle birlikte alındığında, aç karnına alıma bakılırsa ortalama %32 daha fazla emilim olduğu bildirilmektedir.
Ampul formunda olan destekler yüksek seviyede D vitamini içerdiğinden hekim tavsiyesi olmadan katiyen kullanılmamalıdır.
D vitamini desteği kullanırken içeriğe fazlaca dikkat edilmelidir. İçerisinde D3 bulunduğundan emin olunmalı, D3 ile bir arada A vitamini de içerenler tercih edilmemelidir.
Yüksek dozlarda D vitamini kullananlarda K2 vitamini aktivitesi düşer ve bunun kararında kemiklerden kalsiyum kaybı başlar, kemikler zayıflar ve güçsüzleşir. Yüksek doz D3 vitamini kullananlar kesinlikle K2 desteği de kullanmalıdır.
Multivitaminlerin ortasında de genelde D vitamini vardır. Destek alınırken bu ölçüler da hesaba katılmalıdır.