Eczacılık meslek örgütleri, Türkiye‘de 650’nin üzerinde ilacın temininde önemli sorun lar yaşandığını söylüyor. BBC Türkçe’ye konuşan eczacılar a bakılırsa , artan döviz kuru ve planlama yanlışları niçiniyle Türkiye daha evvel hiç yaşanmayan bir ilaç kriziyle karşı karşı ya. Sıhhat Bakanlığı ise ecza depoları ve eczanelere yapılan “stok denetimlerinin” sıklaştırıldığını söylüyor. Pekala, Türkiye’de yaşanan ilaç krizinin sebepleri ne ler ?
Geçtiğimiz hafta açıklama yapan Sıhhat Bakanlığı, “döviz kurundaki yükseliş niçiniyle birtakım ilaçlara erişilemediği savları üzerine” ecza depoları ve eczanelere yapılan kontrolleri sıklaştırdığını duyurdu, 17 ecza deposu ile 144 eczanenin stok kayıtlarında uyumsuzluk tespit edildiğini deklare etti.
Bunun üzerine Türk Eczacıları Birliği bir açıklama yaptı. Açıklamada, “Bir kere daha altını ihtimamla çizmek isteriz ki; üretim ve tedarik kaynaklı ilaç yokluğunun sorumlusu katiyen eczacılar değildir” denildi.
Piyasada bulunamayan ilaç sayısının her gün arttığını belirten Türk Eczacıları Birliği, Türkiye’de önemli bir ilaç yokluğu yaşandığını vurguluyor.
Fakat Sıhhat Bakanlığı bugün yaptığı açıklamada, stok kayıtlarında uygunsuzluk tespit edilen ecza deposu sayısının 54’e, eczane sayısının ise 261’e yükseldiğini belirtti.
‘Ciddi bir ilaç krizi yaşıyoruz’
BBC Türkçe’ye konuşan eczacılar, dördüncü ve beşinci kademe olarak isimlendirilen ithal ilaçların birçoklarına ulaşamadıklarını söz ediyor.
Haber de isminin zımnî kalmasını isteyen bir eczacı, “Kur farkının da tesiriyle, insülinler ve birtakım diyabet ilaçları da dahil olmak önemli bir ilaç krizi yaşıyoruz” diyor:
“Hammaddesinde ya da büsbütün temininde yurtdışına bağlı olduğumuz ithal ilaçların yüzde 90’ını bulmakta zorlanıyoruz. Daha evvel hiç tevzilere girmeyen, sınırsızca alabildiğimiz ilaçları artık alamamaya başladık.”
Ankara Eczacı Odası Lideri Ecz. Taner Ercanlı’ya bakılırsa, ilaç arzında yaşanan eza her geçen gün artıyor:
“Şu anda hayli önemli sayıda ilaç, maalesef eczanelerimizde bulunamıyor. Piyasada bulunmayan ilaçların sayısı 650’nin de üzerine çıktı. Korkarız ki tahlil üretilmezse bu sayı her geçen gün daha da artacak”
Ercanlı en hayli diyabet mamüllerinde, antibiyotik şuruplarda ve anti gribal çocuk şuruplarında “fazlaca önemli bir yokluk” yaşandığını söylüyor.
Pekala, bu “ilaç yokluğu” tam olarak ne manaya geliyor?
Uzmanlara bakılırsa şu anda Türkiye’de yaşanan ilaç yokluğu; kelam konusu ilaçların piyasada hiç bulunmamasını değil, arz ıstırabı yaşanmasını tanım ediyor.
Ercanlı, “İlaçta yokluk demek, ilacın bir kutu dahi olmaması manasına gelmiyor” diyerek, şöyleki anlatıyor:
“Bir ilacın Türkiye’de aylık 10 bin kutu tüketildiğini düşünelim. Fakat artık bu ilaç ülkeye 3 bin kutu geliyor ve 7 bin hasta açıkta kalıyor.
“İlaçlar, hastalık esnasında kullanılması gereken eserlerdir. ötürüsıyla hasta o anda ilaca erişemediğinde, bunun ismi ilaç yokluğu oluyor. Hastalar ellerinde reçetelerle, bu ilacın olduğu eczaneleri bulmak zorunda kalıyorlar.”
“Yani ülke genelinde arz ezası yaşanan bir ilacın rastgele bir eczanede 10-20 kutu bulunması, o ilacın piyasada bulunmadığı gerçeğini değiştirmiyor.
“Döviz kuru sebebiyle ilaç arzındaki sorun giderek artıyor.”
İlaç meblağları nasıl belirleniyor?
Türkiye’de ilaç meblağları yılda bir kere Sıhhat Bakanlığı tarafınca, Şubat ayında belirleniyor.
BBC Türkçe’ye konuşan eczacılar, Şubat ayında gerçekleşecek yeni fiyatlandırma aşikâr olana dek her yıl bu periyotlarda piyasadaki ilaç arzında sorun yaşandığını söz ediyor.
Türk Eczacıları Birliği, “Ne yazık ki bu karşı karşıya kaldığımız birinci ilaç krizi değil. Sıhhat Bakanlığı ve ilaç firmaları şubat ayında ilaç kurunda anlaşana dek bir epey ilacı temin edemiyoruz, hastamıza ilacını ulaştıramıyoruz” diyor.
Lakin bu yıl yaşanan ilaç yokluğunun, döviz kurundaki artış sebebiyle daha evvel hiç olmadığı kadar “ciddi bir krize” dönüştüğü belirtiliyor.
Bakanlık her yıl ilaçları fiyatlandırırken sabit bir Euro kuru belirliyor ve ilaç firmalarının iç piyasaya satacağı ithal ilaçların fiyatı, bu sabit kur üzerinden hesaplanıyor.
Geçen yıl ilaç fiyatlandırmasındaki sabit Euro kuru 4,57 TL olarak belirlendi. Şu anda ise şimdiki Euro kuru 14,5 TL düzeyinde seyrediyor.
Türk Eczacıları Birliği, ilaç fiyatlandırmasında belirlenen sabit kur ve gerçek kur içindeki makas açıldıkça, piyasada bulunmayan ilaç sayısının da giderek arttığını belirtiyor.
Ankara’nın Etimesgut ilçesinde çalışan ve haber de isminin yer almasını istemeyen bir eczacı, “Euro kurunun fazlaca yükselmesi sebebiyle biroldukça ilaç şirketi artık Türkiye’ye ilaç vermiyor zira ziyan ediyorlar” diyor ve ekliyor:
“14 Euro maliyetine aldığı bir ilacı iç piyasada 4,57 Euro üzerinden fiyatlandırmak önemli bir meseleye dönüştüğü için, biroldukça ilacı temin etmekte sorun yaşıyoruz.
“Bazı ilaç şirketleri de Türkiye’de ürettiği ilacın hammaddesini ithal ederken artan döviz fiyatından etkileniyor. Evvelden Çin’den ithal edilen etken hususun bir konteynırına 2 bin dolar öderken, artık 20 bin dolar ödediklerini ve bu ilaç meblağlarının maliyeti karşılamadığını söylüyorlar.”
‘Sorunu yalnızca döviz kuruna bağlamak gerçek değil
Ercanlı, ilaç krizinin tek sebebinin yükselen döviz kuru olmadığını belirtirken, bu yıl yerli ilaç endüstrisinin de birtakım ilaçları üretmekte kuvvetlik yaşadığını söylüyor:
“Bu üretim kuvvetliğünün bir kısmı hammaddeyle derdiyle, bir kısmı artan maliyetlerle, bir kısmı üretim bantlarındaki plansızlıkla, bir kısmı da Pandemi sürecinin yarattığı tesirle alakalı.”
“Sadece kura bağlamak da yanlışsız değil ancak tüm bunların üzerine yükselen döviz kuru da eklenince, geçmiş senelerdan epey daha yüksek düzeyde bir ilaç yokluğu ile karşı karşıya kaldık.”
Her sene bu aylarda ilaç arzıyla ilgili düşünce yaşandığını fakat bu sene katlanarak arttığını söyleyen Ercanlı, ilaç fiyatlandırmasındaki kur güncellemesinin yılda bir defa değil, birkaç kere yapılması gerektiğini belirtiyor.
İlaç krizinin sebebi eczacılar mı?
Sıhhat Bakanlığı geçen hafta beş gün ortayla yaptığı her iki açıklamada da, döviz kurundaki yükseliş niçiniyle kimi ilaçlara erişilemediği savları üzerine ilaç üretim tesisleri, ecza depoları ve eczanelere yapılan kontrollerin sıklaştırıldığını belirtti.
Kontrollerde evvela; ilaç üretim tesisleri, ecza depoları ve eczanelerin fiziki stokları ile kayıtlarının uyumlu olup olmadığının denetim edildiği ve 54 ecza deposu ile 261 eczanenin stok kayıtlarında uyumsuzluk tespit edildiği belirtildi:
“Türkiye’de ruhsatlı/izinli tüm ilaçların tedarik durumu; TİTCK tarafınca takip ediliyor. Hasta mağduriyetlerinin önlenmesi gayesiyle, kur güncellemesi periyotlarında daha ağır olmak üzere periyodik piyasa denetimleri yapılıyor. Kurum tarafınca ruhsatlı ilaçların kritik stok düzeyleri denetim ediliyor.”
Bakanlığın bu açıklaması, eczacılar ve meslek örgütleri tarafınca reaksiyonla karşılandı.
BBC Türkçe‘ye konuşan eczacılar, ilaçların eczanelerde stoklanıp satışa sunulmamasının ne teknik olarak mümkün olduğunu ne de eczacılar için kârlı bir yol olduğunu belirtiyor:
“Türkiye’de bir ilaç fabrikadan çıktığı andan itibaren hangi ilaç deposuna gitmiş, oradan hangi eczaneye kaç adet gönderilmiş, tüm bu etaplar Sıhhat Bakanlığı’nın İlaç Takip Sistemi (İTS) ve Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) MEDULA sistemi üzerinden dijital bir biçimde denetim ediliyor.
“Bir eczacı şayet eczanesine reçeteli hasta gelmesine karşın ilacı karşılamıyorsa, bunun epeyce önemli yaptırımları var. Devlet bu ilacın bütün ayak izini izlerken hiç bir eczane kalkıp, ilacı deposunda tutamaz. Zira biz ilacı aslında hastaya değil, devlete satıyoruz, bizim paramızı devlet ödüyor.”
‘Eczacıların ilaç stoku yaptığı tezi komik’
Sincan’daki eczacı ise eczacıların ilaç stoku yaptığı haberler ini “komik” bulduğunu söylüyor:
“Biz direkt ticaretle para kazanan kurumlar değil, devletten dolaylı hizmet parası kazanan bir bölümüz. ötürüsıyla reçeteyi karşılamadığımızda esasen para kazanamayacağız, ilacı tutmamızın bize hiç bir yararı olmaz. Tersine hasta kaybederiz.”
Pekala, Sıhhat Bakanlığı’nın kontrollerde birtakım eczanelerde tespit ettiği “stok uyumsuzluğu” neyi tanım ediyor?
Bu niçinle birtakım kimi, eczanelerin dijital stokları ve gerçek stokları içinde ufak farkların olabildiğini belirtiliyor.
Ercanlı, “Bu sistem yüzde yüz çalışan, her dakika bilgiye rahat ulaşılabildiğimiz bir sistem değil. Sıhhat Bakanlığı bu sistem üzerinden bakıp kimi ilaçların birtakım eczanelerde olduğu kanaatiyle bu ilaçların piyasada bulunduğu istikametinde açıklama yapıyor lakin alandaki realite bu türlü değil” diyor.
Türk Eczacıları Birliği ise yaptığı son açıklamada, piyasadaki ilaç krizine eczacıların sebep gösterilemeyeceğini vurguladı:
“Son günlerde ilaç yokluğuna ait basına yansıyan haberler de eczacılarımızı suçlayan bir lisanla, eczacıları stokçulukla itham eden telaffuzlara üzülerek tanıklık etmekteyiz.”
“Pandeminin birinci günlerinde de maske ve dezenfektan meblağları konusunda meslektaşlarımız suçlanmış, ilerleyen devirlerde ise fiyat farklılıklarının sebebinin üretici ve tedarikçi firmalar olduğu ortaya çıkmıştı.”
“Eczacılarımıza yönelik “stokçu” ithamını esefle karşılıyor; gerçek dışı bu ithamları reddediyoruz. Bir defa daha altını ihtimamla çizmek isteriz ki; üretim ve tedarik kaynaklı ilaç yokluğunun sorumlusu katiyen eczacılar değildir.”
Geçtiğimiz hafta açıklama yapan Sıhhat Bakanlığı, “döviz kurundaki yükseliş niçiniyle birtakım ilaçlara erişilemediği savları üzerine” ecza depoları ve eczanelere yapılan kontrolleri sıklaştırdığını duyurdu, 17 ecza deposu ile 144 eczanenin stok kayıtlarında uyumsuzluk tespit edildiğini deklare etti.
Bunun üzerine Türk Eczacıları Birliği bir açıklama yaptı. Açıklamada, “Bir kere daha altını ihtimamla çizmek isteriz ki; üretim ve tedarik kaynaklı ilaç yokluğunun sorumlusu katiyen eczacılar değildir” denildi.
Piyasada bulunamayan ilaç sayısının her gün arttığını belirten Türk Eczacıları Birliği, Türkiye’de önemli bir ilaç yokluğu yaşandığını vurguluyor.
Fakat Sıhhat Bakanlığı bugün yaptığı açıklamada, stok kayıtlarında uygunsuzluk tespit edilen ecza deposu sayısının 54’e, eczane sayısının ise 261’e yükseldiğini belirtti.
‘Ciddi bir ilaç krizi yaşıyoruz’
BBC Türkçe’ye konuşan eczacılar, dördüncü ve beşinci kademe olarak isimlendirilen ithal ilaçların birçoklarına ulaşamadıklarını söz ediyor.
Haber de isminin zımnî kalmasını isteyen bir eczacı, “Kur farkının da tesiriyle, insülinler ve birtakım diyabet ilaçları da dahil olmak önemli bir ilaç krizi yaşıyoruz” diyor:
“Hammaddesinde ya da büsbütün temininde yurtdışına bağlı olduğumuz ithal ilaçların yüzde 90’ını bulmakta zorlanıyoruz. Daha evvel hiç tevzilere girmeyen, sınırsızca alabildiğimiz ilaçları artık alamamaya başladık.”
Ankara Eczacı Odası Lideri Ecz. Taner Ercanlı’ya bakılırsa, ilaç arzında yaşanan eza her geçen gün artıyor:
“Şu anda hayli önemli sayıda ilaç, maalesef eczanelerimizde bulunamıyor. Piyasada bulunmayan ilaçların sayısı 650’nin de üzerine çıktı. Korkarız ki tahlil üretilmezse bu sayı her geçen gün daha da artacak”
Ercanlı en hayli diyabet mamüllerinde, antibiyotik şuruplarda ve anti gribal çocuk şuruplarında “fazlaca önemli bir yokluk” yaşandığını söylüyor.
Pekala, bu “ilaç yokluğu” tam olarak ne manaya geliyor?
Uzmanlara bakılırsa şu anda Türkiye’de yaşanan ilaç yokluğu; kelam konusu ilaçların piyasada hiç bulunmamasını değil, arz ıstırabı yaşanmasını tanım ediyor.
Ercanlı, “İlaçta yokluk demek, ilacın bir kutu dahi olmaması manasına gelmiyor” diyerek, şöyleki anlatıyor:
“Bir ilacın Türkiye’de aylık 10 bin kutu tüketildiğini düşünelim. Fakat artık bu ilaç ülkeye 3 bin kutu geliyor ve 7 bin hasta açıkta kalıyor.
“İlaçlar, hastalık esnasında kullanılması gereken eserlerdir. ötürüsıyla hasta o anda ilaca erişemediğinde, bunun ismi ilaç yokluğu oluyor. Hastalar ellerinde reçetelerle, bu ilacın olduğu eczaneleri bulmak zorunda kalıyorlar.”
“Yani ülke genelinde arz ezası yaşanan bir ilacın rastgele bir eczanede 10-20 kutu bulunması, o ilacın piyasada bulunmadığı gerçeğini değiştirmiyor.
“Döviz kuru sebebiyle ilaç arzındaki sorun giderek artıyor.”
İlaç meblağları nasıl belirleniyor?
Türkiye’de ilaç meblağları yılda bir kere Sıhhat Bakanlığı tarafınca, Şubat ayında belirleniyor.
BBC Türkçe’ye konuşan eczacılar, Şubat ayında gerçekleşecek yeni fiyatlandırma aşikâr olana dek her yıl bu periyotlarda piyasadaki ilaç arzında sorun yaşandığını söz ediyor.
Türk Eczacıları Birliği, “Ne yazık ki bu karşı karşıya kaldığımız birinci ilaç krizi değil. Sıhhat Bakanlığı ve ilaç firmaları şubat ayında ilaç kurunda anlaşana dek bir epey ilacı temin edemiyoruz, hastamıza ilacını ulaştıramıyoruz” diyor.
Lakin bu yıl yaşanan ilaç yokluğunun, döviz kurundaki artış sebebiyle daha evvel hiç olmadığı kadar “ciddi bir krize” dönüştüğü belirtiliyor.
Bakanlık her yıl ilaçları fiyatlandırırken sabit bir Euro kuru belirliyor ve ilaç firmalarının iç piyasaya satacağı ithal ilaçların fiyatı, bu sabit kur üzerinden hesaplanıyor.
Geçen yıl ilaç fiyatlandırmasındaki sabit Euro kuru 4,57 TL olarak belirlendi. Şu anda ise şimdiki Euro kuru 14,5 TL düzeyinde seyrediyor.
Türk Eczacıları Birliği, ilaç fiyatlandırmasında belirlenen sabit kur ve gerçek kur içindeki makas açıldıkça, piyasada bulunmayan ilaç sayısının da giderek arttığını belirtiyor.
Ankara’nın Etimesgut ilçesinde çalışan ve haber de isminin yer almasını istemeyen bir eczacı, “Euro kurunun fazlaca yükselmesi sebebiyle biroldukça ilaç şirketi artık Türkiye’ye ilaç vermiyor zira ziyan ediyorlar” diyor ve ekliyor:
“14 Euro maliyetine aldığı bir ilacı iç piyasada 4,57 Euro üzerinden fiyatlandırmak önemli bir meseleye dönüştüğü için, biroldukça ilacı temin etmekte sorun yaşıyoruz.
“Bazı ilaç şirketleri de Türkiye’de ürettiği ilacın hammaddesini ithal ederken artan döviz fiyatından etkileniyor. Evvelden Çin’den ithal edilen etken hususun bir konteynırına 2 bin dolar öderken, artık 20 bin dolar ödediklerini ve bu ilaç meblağlarının maliyeti karşılamadığını söylüyorlar.”
‘Sorunu yalnızca döviz kuruna bağlamak gerçek değil
Ercanlı, ilaç krizinin tek sebebinin yükselen döviz kuru olmadığını belirtirken, bu yıl yerli ilaç endüstrisinin de birtakım ilaçları üretmekte kuvvetlik yaşadığını söylüyor:
“Bu üretim kuvvetliğünün bir kısmı hammaddeyle derdiyle, bir kısmı artan maliyetlerle, bir kısmı üretim bantlarındaki plansızlıkla, bir kısmı da Pandemi sürecinin yarattığı tesirle alakalı.”
“Sadece kura bağlamak da yanlışsız değil ancak tüm bunların üzerine yükselen döviz kuru da eklenince, geçmiş senelerdan epey daha yüksek düzeyde bir ilaç yokluğu ile karşı karşıya kaldık.”
Her sene bu aylarda ilaç arzıyla ilgili düşünce yaşandığını fakat bu sene katlanarak arttığını söyleyen Ercanlı, ilaç fiyatlandırmasındaki kur güncellemesinin yılda bir defa değil, birkaç kere yapılması gerektiğini belirtiyor.
İlaç krizinin sebebi eczacılar mı?
Sıhhat Bakanlığı geçen hafta beş gün ortayla yaptığı her iki açıklamada da, döviz kurundaki yükseliş niçiniyle kimi ilaçlara erişilemediği savları üzerine ilaç üretim tesisleri, ecza depoları ve eczanelere yapılan kontrollerin sıklaştırıldığını belirtti.
Kontrollerde evvela; ilaç üretim tesisleri, ecza depoları ve eczanelerin fiziki stokları ile kayıtlarının uyumlu olup olmadığının denetim edildiği ve 54 ecza deposu ile 261 eczanenin stok kayıtlarında uyumsuzluk tespit edildiği belirtildi:
“Türkiye’de ruhsatlı/izinli tüm ilaçların tedarik durumu; TİTCK tarafınca takip ediliyor. Hasta mağduriyetlerinin önlenmesi gayesiyle, kur güncellemesi periyotlarında daha ağır olmak üzere periyodik piyasa denetimleri yapılıyor. Kurum tarafınca ruhsatlı ilaçların kritik stok düzeyleri denetim ediliyor.”
Bakanlığın bu açıklaması, eczacılar ve meslek örgütleri tarafınca reaksiyonla karşılandı.
BBC Türkçe‘ye konuşan eczacılar, ilaçların eczanelerde stoklanıp satışa sunulmamasının ne teknik olarak mümkün olduğunu ne de eczacılar için kârlı bir yol olduğunu belirtiyor:
“Türkiye’de bir ilaç fabrikadan çıktığı andan itibaren hangi ilaç deposuna gitmiş, oradan hangi eczaneye kaç adet gönderilmiş, tüm bu etaplar Sıhhat Bakanlığı’nın İlaç Takip Sistemi (İTS) ve Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) MEDULA sistemi üzerinden dijital bir biçimde denetim ediliyor.
“Bir eczacı şayet eczanesine reçeteli hasta gelmesine karşın ilacı karşılamıyorsa, bunun epeyce önemli yaptırımları var. Devlet bu ilacın bütün ayak izini izlerken hiç bir eczane kalkıp, ilacı deposunda tutamaz. Zira biz ilacı aslında hastaya değil, devlete satıyoruz, bizim paramızı devlet ödüyor.”
‘Eczacıların ilaç stoku yaptığı tezi komik’
Sincan’daki eczacı ise eczacıların ilaç stoku yaptığı haberler ini “komik” bulduğunu söylüyor:
“Biz direkt ticaretle para kazanan kurumlar değil, devletten dolaylı hizmet parası kazanan bir bölümüz. ötürüsıyla reçeteyi karşılamadığımızda esasen para kazanamayacağız, ilacı tutmamızın bize hiç bir yararı olmaz. Tersine hasta kaybederiz.”
Pekala, Sıhhat Bakanlığı’nın kontrollerde birtakım eczanelerde tespit ettiği “stok uyumsuzluğu” neyi tanım ediyor?
Bu niçinle birtakım kimi, eczanelerin dijital stokları ve gerçek stokları içinde ufak farkların olabildiğini belirtiliyor.
Ercanlı, “Bu sistem yüzde yüz çalışan, her dakika bilgiye rahat ulaşılabildiğimiz bir sistem değil. Sıhhat Bakanlığı bu sistem üzerinden bakıp kimi ilaçların birtakım eczanelerde olduğu kanaatiyle bu ilaçların piyasada bulunduğu istikametinde açıklama yapıyor lakin alandaki realite bu türlü değil” diyor.
Türk Eczacıları Birliği ise yaptığı son açıklamada, piyasadaki ilaç krizine eczacıların sebep gösterilemeyeceğini vurguladı:
“Son günlerde ilaç yokluğuna ait basına yansıyan haberler de eczacılarımızı suçlayan bir lisanla, eczacıları stokçulukla itham eden telaffuzlara üzülerek tanıklık etmekteyiz.”
“Pandeminin birinci günlerinde de maske ve dezenfektan meblağları konusunda meslektaşlarımız suçlanmış, ilerleyen devirlerde ise fiyat farklılıklarının sebebinin üretici ve tedarikçi firmalar olduğu ortaya çıkmıştı.”
“Eczacılarımıza yönelik “stokçu” ithamını esefle karşılıyor; gerçek dışı bu ithamları reddediyoruz. Bir defa daha altını ihtimamla çizmek isteriz ki; üretim ve tedarik kaynaklı ilaç yokluğunun sorumlusu katiyen eczacılar değildir.”