Şebnem TURHAN
Tüketici enflasyonu haziranda yüzde 1,5 düzeyindeki beklentilerin epeyce üstünde yüzde 1,94 arttı ve yıllık tüketici enflasyonu yüzde 17,53’e yükseldi. 2019 Mayıs’ından daha sonraki en yüksek düzeye çıkan yıllık tüketici enflasyonunda iktisattaki olağanlaşmanın yanı sıra döviz kurlarındaki yükselişin de tesiri büyük oldu. Üretici enflasyonu ise aylık yüzde 4,01 artarak yıllıkta yüzde 42,89’a kadar çıktı. Üretici fiyatlarında haziranda aylık bu derece yüksek artış 15 yıldır görülmemişti. Yıllık üretici fiyatları da Ekim 2019’dan daha sonraki en yüksek düzeyinde. Üretici ile tüketici enflasyonu makası da 25.36 puanla tarihi en yüksek düzeyinde.
Ekonomistler bu yıl enflasyonda en kötüsünün geride kalmadığını da vurguluyor. Hakikaten elektrik ve doğalgaza yapılan artırımların temmuz enflasyonuna 1.1 puanlık tesir yapması bekleniyor. Temmuzda yıllık enflasyonun yüzde 18,5 düzeylerine kadar yükselmesi olası. Ekonomistler haziran enflasyonu ve temmuz başındaki artırımlar daha sonrası yılsonu enflasyon beklentilerini yüzde 16’nın üstüne çekti. Merkez Bankası’nın faiz indirimi sürecinin ise yılın son çeyreğine ve 100-150 baz puanda kalması bekleniyor.
Fiyatlar hiç değişmese yüzde 0,55 olacaktı
Öte yandan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) mayısta aylık artış yüzde 0,89 olurken yanlış transfer niçiniyle bültende yüzde 1,44 yazıldığını onun mayıs sonunda ölçüm yapılsaydı geçerli olacak düzey olduğunu belirtmişti. Ve sepette yer alan unsurların meblağlarında haziranda hiç bir değişiklik olmaması halinde, haziran ayına aktarılacak kestirimi tabir ettiğini bildirdi. Yani fiyatlar hiç artmasa aylık enflasyon yüzde 0,55 olacaktı.
Kuraklık ve işlenmiş besindeki artış
Haziran datalarına bakıldığında besin ve içecekte mevsim tesirleri kuraklığın ve işlenmiş besinlerdeki artışı dengeleyememiş üzere görünüyor. Global besin fiyatlarının arttığı ve son 10 yılın doruğuna çıktığı bu vakitte TÜİK haziran datalarına nazaran besin ve içecek kümesinde aylık artış yüzde 0,88 oldu ve manşet enflasyonu 0.23 puan üste taşıdı. Taze meyve ve sebzelerde yüzde 7,53’lük aylık düşüşe karşın işlenmiş besindeki yüzde 2,02’lik artış besin kümesinde enflasyonu üst taşıdı. Kuraklığın tesiriyle nohut ve mercimekte yüzde 5’e varan aylık fiyat artışları gözlenirken dana eti başta olmak üzere işlenmiş et mamüllerinde de yüksek enflasyon göründü. İşlenmiş besinde bir daha döviz kuruna bağlı olarak yaşanan ambalaj ve lojistik maliyet artışları tesirli oldu.
Giysi ve ayakkabıda haziranda yüzde 2,40’lık artışın manşet enflasyona tesiri 0.14 puan. Giysi ve ayakkabıda mayıstaki kapanma daha sonrası haziranda başlayan açılmanın yarattığı talep meblağların artışında tesirli. Bu kümede yeni dönem artırımları geciktiği için indirimlerinin de gecikmesi mümkün.
Temmuzda elektrik ve gazdan 1.1 puan gelecek
Konut kümesinde doğalgazdaki yüzde 1’lik artırımın yanı sıra bir daha açılmanın ve mevsimin tesiriyle tadilatların artışı bu kümede aylık artışı yüzde 1,18’e manşet enflasyona tesiri 0.18’e taşıdı. Temmuz enflasyonunda ise elektrik ve doğalgaza yapılan artırımların tesirini goreceğiz. Ekonomistler artırımların dolaylı etkisinin 1.1 puan düzeyinde olacağını hesaplıyor.
Mesken eşyası kümesinde ise hem elektrikli eşyalar tıpkı vakitte mobilyada büyük fiyat artışları yaşandı. Kümenin aylık enflasyonu yüzde 4,50 ve manşet enflasyona tesiri 0.38 puan. Konut eşyası kümesinde bu yüksek artışın tesiri ise hem döviz kuru hem üreticinin maliyetini artan taleple tüketici meblağlarına yansıtmasından kaynaklanıyor. Yüksek kur ve talep önümüzdeki aylarda da bu kümede artış yaşanabileceğinin habercisi.
Açılmanın tesiriyle peş peşe artırımlar geldi
Ulaştırma kümesinde döviz kurundaki artışın yanı sıra mayıstaki akaryakıttaki vergi düzenlemeleri ve bir daha açılmanın tesiriyle yapılan artırımlar enflasyonu arttırdı. Kümede aylık enflasyon yüzde 2,79 olurken manşet enflasyona tesiri 0.43 puan oldu. Kümede akaryakıt ve LPG meblağlarının yanı sıra şehirlerarası otobüs fiyatları ile açılmanın tesiriyle talebin ağır arttığı araç kiralama fiyatlarındaki yüksek artırımlar dikkati çekti.
Cümbüş ve kültür kümesi bir daha ekonomik açılmayı artırımla karşılayan dallardan. Olağan Avrupa Şampiyonası’nın getirdiği talep artışını da unutmamak lazım. Bu kümede televizyon fiyatları aylık yüzde 4,47 artmış. Döviz kuruna hassas ithal mamüllerin yoğunluklu olduğu evcil hayvan mamaları, spora bir daha gidilmesinin tesiriyle sportif faaliyetlerde yüzde 9,9’luk artırım var. Fakat en yüksek artırım ise yurtiçi 1 hafta vadeli tiplerde. Açılmayla ve bir daha faaliyete geçmenin getirdiği maliyetin yansıtılmasıyla yurtiçi 1 hafta vadeli tipler yüzde 51,6 zamlandı.
Eylül-ekim yüzde 18,5-19 enflasyon olabilir
Lokanta ve oteller de vatandaşın normalleşmeyle bir arada artan talebini artırımla yanıtladı. Bu kümede yüzde 3,82 artan aylık enflasyonun manşet enflasyona tesiri 0,23 puan. Dışarda yemek eserleri ağır artırım görmüş. Otel fiyatı ise yüzde 7 zamlanmış. Çeşitli mal ve hizmetlerde de aylık yüzde 2,70’lik artışın manşet enflasyona tesiri 0.13 puan. Açılmayla bir daha muhtaçlık haline gelen makyaj gereçlerindeki yüzde 14’lük aylık artırım dikkat alımlı oldu.
Evvel 14 Temmuz akabinde Enflasyon Raporu
Haziranda genele yayılan bir enflasyonla karşı karşıya kalındı. Son yılların en yüksek enflasyon sayıları görüldü. Ve önümüzdeki ayda da yükseliş sürecek ki ekonomistler eylül ve ekimde yüzde 18,5-19’lar civarında kalabilme muhtemelliğine dikkat çekiyor. Enflasyon riskleri üst taraflı olmaya devam ediyor. Üretici enflasyonundan gelen maliyet enflasyonu baskısı ise katılaşmış üzere görünüyor. Ekonomistler gerçek faizin 147 baz puana gerilemiş olmasının da kurlar üstündeki baskıyı sürdürebileceğine dikkat çekiyor. Işık Menkul araştırma notunda tüketici enflasyonunun bir daha yükselişe geçmesi ve üretici enflasyonunda tırmanışın devam etmesinin TCMB’ye farklı aksiyonlar da aldırabileceğini belirtti. 14 Temmuz’da yapılacak olan Para Siyaseti Heyeti toplantısı öncesindeki bildiriler ve toplantı daha sonrasında yayımlanacak metindeki karar ve kelamlı yönlendirmeler bir daha kritik kıymette olacak. Bu ay sonu ise yılın üçüncü Enflasyon Raporu gelecek. Analistler piyasa beklentisi düzeylerine çıkmasa da 2021 sonu için yüzde 12,2 düzeyindeki enflasyon beklentisini artırılacağı görüşünde.
Üretici enflasyonu yansıtılmaya başlandı
Üretici enflasyonu sert arttı. Üretici enflasyonu ile tüketici enflasyonu içindeki makas ise 25.36 puana yükseldi. Analistler bu makasın ileriye dönük maliyet baskıları açısından büyük olumsuzluk içerdiğini vurguluyor. Lakin haziran ayında olağanlaşmanın de tesiriyle tüketici enflasyonuna bir nebze yansıma olduğu belirtiliyor. Üretici fiyatlarındaki artış hem döviz kurlarından hem global çapta emtia ve lojistik fiyatlarındaki artıştan tıpkı vakitte başta elektrik ve doğalgaz olmak üzere üretim maliyetlerinin artışından kaynaklanıyor. Temmuzda üretici enflasyonunda da yükseliş sürecek.
Tüketici enflasyonu haziranda yüzde 1,5 düzeyindeki beklentilerin epeyce üstünde yüzde 1,94 arttı ve yıllık tüketici enflasyonu yüzde 17,53’e yükseldi. 2019 Mayıs’ından daha sonraki en yüksek düzeye çıkan yıllık tüketici enflasyonunda iktisattaki olağanlaşmanın yanı sıra döviz kurlarındaki yükselişin de tesiri büyük oldu. Üretici enflasyonu ise aylık yüzde 4,01 artarak yıllıkta yüzde 42,89’a kadar çıktı. Üretici fiyatlarında haziranda aylık bu derece yüksek artış 15 yıldır görülmemişti. Yıllık üretici fiyatları da Ekim 2019’dan daha sonraki en yüksek düzeyinde. Üretici ile tüketici enflasyonu makası da 25.36 puanla tarihi en yüksek düzeyinde.
Ekonomistler bu yıl enflasyonda en kötüsünün geride kalmadığını da vurguluyor. Hakikaten elektrik ve doğalgaza yapılan artırımların temmuz enflasyonuna 1.1 puanlık tesir yapması bekleniyor. Temmuzda yıllık enflasyonun yüzde 18,5 düzeylerine kadar yükselmesi olası. Ekonomistler haziran enflasyonu ve temmuz başındaki artırımlar daha sonrası yılsonu enflasyon beklentilerini yüzde 16’nın üstüne çekti. Merkez Bankası’nın faiz indirimi sürecinin ise yılın son çeyreğine ve 100-150 baz puanda kalması bekleniyor.
Fiyatlar hiç değişmese yüzde 0,55 olacaktı
Öte yandan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) mayısta aylık artış yüzde 0,89 olurken yanlış transfer niçiniyle bültende yüzde 1,44 yazıldığını onun mayıs sonunda ölçüm yapılsaydı geçerli olacak düzey olduğunu belirtmişti. Ve sepette yer alan unsurların meblağlarında haziranda hiç bir değişiklik olmaması halinde, haziran ayına aktarılacak kestirimi tabir ettiğini bildirdi. Yani fiyatlar hiç artmasa aylık enflasyon yüzde 0,55 olacaktı.
Kuraklık ve işlenmiş besindeki artış
Haziran datalarına bakıldığında besin ve içecekte mevsim tesirleri kuraklığın ve işlenmiş besinlerdeki artışı dengeleyememiş üzere görünüyor. Global besin fiyatlarının arttığı ve son 10 yılın doruğuna çıktığı bu vakitte TÜİK haziran datalarına nazaran besin ve içecek kümesinde aylık artış yüzde 0,88 oldu ve manşet enflasyonu 0.23 puan üste taşıdı. Taze meyve ve sebzelerde yüzde 7,53’lük aylık düşüşe karşın işlenmiş besindeki yüzde 2,02’lik artış besin kümesinde enflasyonu üst taşıdı. Kuraklığın tesiriyle nohut ve mercimekte yüzde 5’e varan aylık fiyat artışları gözlenirken dana eti başta olmak üzere işlenmiş et mamüllerinde de yüksek enflasyon göründü. İşlenmiş besinde bir daha döviz kuruna bağlı olarak yaşanan ambalaj ve lojistik maliyet artışları tesirli oldu.
Giysi ve ayakkabıda haziranda yüzde 2,40’lık artışın manşet enflasyona tesiri 0.14 puan. Giysi ve ayakkabıda mayıstaki kapanma daha sonrası haziranda başlayan açılmanın yarattığı talep meblağların artışında tesirli. Bu kümede yeni dönem artırımları geciktiği için indirimlerinin de gecikmesi mümkün.
Temmuzda elektrik ve gazdan 1.1 puan gelecek
Konut kümesinde doğalgazdaki yüzde 1’lik artırımın yanı sıra bir daha açılmanın ve mevsimin tesiriyle tadilatların artışı bu kümede aylık artışı yüzde 1,18’e manşet enflasyona tesiri 0.18’e taşıdı. Temmuz enflasyonunda ise elektrik ve doğalgaza yapılan artırımların tesirini goreceğiz. Ekonomistler artırımların dolaylı etkisinin 1.1 puan düzeyinde olacağını hesaplıyor.
Mesken eşyası kümesinde ise hem elektrikli eşyalar tıpkı vakitte mobilyada büyük fiyat artışları yaşandı. Kümenin aylık enflasyonu yüzde 4,50 ve manşet enflasyona tesiri 0.38 puan. Konut eşyası kümesinde bu yüksek artışın tesiri ise hem döviz kuru hem üreticinin maliyetini artan taleple tüketici meblağlarına yansıtmasından kaynaklanıyor. Yüksek kur ve talep önümüzdeki aylarda da bu kümede artış yaşanabileceğinin habercisi.
Açılmanın tesiriyle peş peşe artırımlar geldi
Ulaştırma kümesinde döviz kurundaki artışın yanı sıra mayıstaki akaryakıttaki vergi düzenlemeleri ve bir daha açılmanın tesiriyle yapılan artırımlar enflasyonu arttırdı. Kümede aylık enflasyon yüzde 2,79 olurken manşet enflasyona tesiri 0.43 puan oldu. Kümede akaryakıt ve LPG meblağlarının yanı sıra şehirlerarası otobüs fiyatları ile açılmanın tesiriyle talebin ağır arttığı araç kiralama fiyatlarındaki yüksek artırımlar dikkati çekti.
Cümbüş ve kültür kümesi bir daha ekonomik açılmayı artırımla karşılayan dallardan. Olağan Avrupa Şampiyonası’nın getirdiği talep artışını da unutmamak lazım. Bu kümede televizyon fiyatları aylık yüzde 4,47 artmış. Döviz kuruna hassas ithal mamüllerin yoğunluklu olduğu evcil hayvan mamaları, spora bir daha gidilmesinin tesiriyle sportif faaliyetlerde yüzde 9,9’luk artırım var. Fakat en yüksek artırım ise yurtiçi 1 hafta vadeli tiplerde. Açılmayla ve bir daha faaliyete geçmenin getirdiği maliyetin yansıtılmasıyla yurtiçi 1 hafta vadeli tipler yüzde 51,6 zamlandı.
Eylül-ekim yüzde 18,5-19 enflasyon olabilir
Lokanta ve oteller de vatandaşın normalleşmeyle bir arada artan talebini artırımla yanıtladı. Bu kümede yüzde 3,82 artan aylık enflasyonun manşet enflasyona tesiri 0,23 puan. Dışarda yemek eserleri ağır artırım görmüş. Otel fiyatı ise yüzde 7 zamlanmış. Çeşitli mal ve hizmetlerde de aylık yüzde 2,70’lik artışın manşet enflasyona tesiri 0.13 puan. Açılmayla bir daha muhtaçlık haline gelen makyaj gereçlerindeki yüzde 14’lük aylık artırım dikkat alımlı oldu.
Evvel 14 Temmuz akabinde Enflasyon Raporu
Haziranda genele yayılan bir enflasyonla karşı karşıya kalındı. Son yılların en yüksek enflasyon sayıları görüldü. Ve önümüzdeki ayda da yükseliş sürecek ki ekonomistler eylül ve ekimde yüzde 18,5-19’lar civarında kalabilme muhtemelliğine dikkat çekiyor. Enflasyon riskleri üst taraflı olmaya devam ediyor. Üretici enflasyonundan gelen maliyet enflasyonu baskısı ise katılaşmış üzere görünüyor. Ekonomistler gerçek faizin 147 baz puana gerilemiş olmasının da kurlar üstündeki baskıyı sürdürebileceğine dikkat çekiyor. Işık Menkul araştırma notunda tüketici enflasyonunun bir daha yükselişe geçmesi ve üretici enflasyonunda tırmanışın devam etmesinin TCMB’ye farklı aksiyonlar da aldırabileceğini belirtti. 14 Temmuz’da yapılacak olan Para Siyaseti Heyeti toplantısı öncesindeki bildiriler ve toplantı daha sonrasında yayımlanacak metindeki karar ve kelamlı yönlendirmeler bir daha kritik kıymette olacak. Bu ay sonu ise yılın üçüncü Enflasyon Raporu gelecek. Analistler piyasa beklentisi düzeylerine çıkmasa da 2021 sonu için yüzde 12,2 düzeyindeki enflasyon beklentisini artırılacağı görüşünde.
Üretici enflasyonu yansıtılmaya başlandı
Üretici enflasyonu sert arttı. Üretici enflasyonu ile tüketici enflasyonu içindeki makas ise 25.36 puana yükseldi. Analistler bu makasın ileriye dönük maliyet baskıları açısından büyük olumsuzluk içerdiğini vurguluyor. Lakin haziran ayında olağanlaşmanın de tesiriyle tüketici enflasyonuna bir nebze yansıma olduğu belirtiliyor. Üretici fiyatlarındaki artış hem döviz kurlarından hem global çapta emtia ve lojistik fiyatlarındaki artıştan tıpkı vakitte başta elektrik ve doğalgaz olmak üzere üretim maliyetlerinin artışından kaynaklanıyor. Temmuzda üretici enflasyonunda da yükseliş sürecek.