Erken periyot 2,5-7 yaş kümesini tabir etmektedir. Evet, çocuğunuzun konuşmasında akıcı olmayan bir konuşma biçimi görmeniz 2 yaş kadar erken bir periyotta olabilir. Kendini söz etmeye birinci vakit içinderda ağlama ile başlayan bebeğiniz “aaaa” gibisi ses üretim denemelerinin akabinde “bababa” ve “dedede” gibisi hece yineları, daha sonrasında da “tada” üzere değişik heceleri barındıran üretimleri yapar. Bu konuşma üretimi uğraşlarını yaklaşık bir yaş civarında birinci sözcük üretimleri takip eder. Ürettiği tek sözcük sayısı git gide artan çocuğunuz yaklaşık 2 yaş civarında iki sözcüğü yan yana getiriyor olur. Bunu da ekseriyetle cümle üretimleri izler. Bu noktaya kadar akıcı üretimler yapan çocukların yaklaşık %5’inde daha sonradan ortaya çıkan konuşma akıcılığında bozulmalar gözlenebilir. Bu bozulmalar çoklukla 3-4 yaş civarında ortaya çıkar. Bu süreçler çocuklarda farklı yaşlarda görülebilir.
Erken çocukluk devrinde başlayan her akıcı olmayan konuşma kekemelik değildir. Bu yaş kümesinde olağan gelişimsel akıcı olmayan konuşma bulguları gözlenebilir. Kekemelik ile olağan gelişimsel akıcı olmayan konuşma ayrımının yapılması için bir lisan ve konuşma terapistine başvurmanız değerlidir. Kekemeliğin devam etme riskini arttıran birtakım faktörlerin varlığı/yokluğu ve sürecin nasıl devam ettiği, lisan ve konuşma terapistine terapiye başlayıp başlamama sonucunı vermede bilgi sağlayacaktır. Gerekli durumlarda da 3 yaş üzere erken bir periyotta bile kekemelik terapisine başlanması önerilebilir.
Erken devirde yapılan terapilerde, lisan ve konuşma terapistleri aile ile çalışırlar. Ailelerin çocukları ile bağlantısını gözleyerek onlara rehberlik ederek süreci yönetirler. bu vakitte tercih edilen terapi yaklaşımları indirekt (dolaylı) ve direk (doğrudan) terapi yaklaşımları olarak iki ana başlıkta incelenebilir. Bu yaş kümesinde çocuktan konuşmasını değiştirmesi beklenen, mesela; uzatarak konuşma vb., usuller evvela tercih edilen formüller değildir. İndirekt terapi formları, çevresel düzenlemeler, etkileşimin kuvvetli yanlarına odaklanmaya yönelik düzenlemeler yaparak çocuğun irtibatını kolaylaştırmayı hedefleyen formüllerdir.
Palin Ebeveyn –Çocuk Etkileşim terapisi bu yaklaşımlardan birisidir. Direkt terapi yaklaşımında, çocuğun konuşması ile ilgili kelamlı yahut davranışsal müdahalelerin varlığı kelam konusudur. Lidcombe yaklaşımı bu direkt terapi yaklaşımlarına bir örnektir. Lidcombe Programında ailelere akıcı ve akıcı olmayan konuşma daha sonrasında söylemeleri için kelamlı geribildirimler öğretilir. Hangi terapi yaklaşımının kullanılacağının tercihi yaşa ve kekemeliğin şiddeti üzere ögelere bağlı olabilirken, direkt ve indirekt terapi formları içinde terapi aktifliği açısından çabucak hemen ispata dayalı bariz bir farklılık ortaya koyulamamıştır. Bahsi geçen tüm bu terapi biçimlerinde kekemelik sözcüğünün çocuğun yanında kullanılmasından çekinilmez ve terapinin tüm süreçleri çocuğun yanında görüşülür.
Terapi ile ilgili tüm bahislerin ve çocuğun konuşmasında gözlenen akıcı olmayan konuşma bulgularının, terapiye başlama sonucu alındıysa kekemeliğin çocuğun yanında açıkça konuşulmasının öne sürülen nedeni bunun utanılacak, saklanması gereken bir durum olmadığının en başından kabul edilmesidir. Çocuğunuz yanlış bir şey yapmamıştır. Onun yanında konuşulduğunda kekemelik onun üzerine yapışıp kalması üzere bir durum kelam konusu değildir. Tersine sürecin ondan gizlenmesi çocuğunuza kendisinde yanlış bir şeyler olduğu izlenimini vererek çocuğunuzu kaygılandırabilir/utandırabilir. Alerji benzetmesi aslında bu mevzuyu açıklamak için epeyce uygundur. Alerji de kekemelik üzere ömür uzunluğu devam etme mümkünlüğü olan bir durumdur, geçme mümkünlüğü da vardır. Tedavi için kullanılan araçlar vardır. Ömür uzunluğu devam edebilen alerji ile baş etmek için şahıslar yapmaları gerekenleri yeterli öğrenerek alerjiyi yönetebilirler. Alerji ile kekemelik hakikaten çok benzeri taraflara sahip olabiliyorlar. Pekala çocuğunuzun yanında alerji sözcüğünü kullanmaktan ne kadar çekiniyorsunuz?
Çocuğunuzun konuşmasının akıcılığının bozulduğunu fark ettiğinizde kelamlı yahut davranışsal olarak farklı bir müdahalede bulunmadan evvel mümkün olan en kısa vakitte bir lisan ve konuşma terapistine danışınız. Lisan ve konuşma terapistiniz size çocuğunuza nasıl yardımcı olabileceğiniz ile ilgili en hakikat ayrıntıları verecektir. Okula başlamayı beklemek demek kekemeliğin başlangıcının üzerinden yıllar geçmesi manasına gelebilir. Kekemelik durumu varlığında beklemek doğal konuşma akıcılığını geri kazanma mümkünlüğünü düşürebilir. Erken devirde ve hakikat yönlendirme fazlaca kıymetlidir.
Kaynaklar
Goodhue, R., Onslow, M., Quine, S., O’Brian, S., & Hearne, A. (2010). The Lidcombe Program of early stuttering intervention: mothers’ experiences. Journal of Fluency Disorders, 35(1), 70–84. https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2010.02.002
Jones, M., Onslow, M., Packman, A., Williams, S., Ormond, T., Schwarz, I., & Gebski, V. (2005). Randomised controlled trial of the Lidcombe programme of early stuttering intervention. BMJ, 331(7518), 659. https://doi.org/10.1136/bmj.38520.451840.e0
Nippold, M. A. (2018). Stuttering in Preschool Children: Direct Versus Indirect Treatment. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 49(1), 4–12. https://doi.org/10.1044/2017_lshss-17-0066
Onslow, M., O’Brian, S., & Harrison, E. (1997). The Lidcombe Programme of early stuttering intervention: Methods and issues. International Journal of Language & Communication Disorders, 32(2), 231–250. https://doi.org/10.3109/13682829709020405
Shafiei, B., Faramarzi, S., Abedi, A., Dehqan, A., & Scherer, R. (2018). Effects of the Lidcombe Program and Parent-Child Interaction Therapy on Stuttering Reduction in Preschool Children. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 71(1), 29–41. https://doi.org/10.1159/000493915
Erken çocukluk devrinde başlayan her akıcı olmayan konuşma kekemelik değildir. Bu yaş kümesinde olağan gelişimsel akıcı olmayan konuşma bulguları gözlenebilir. Kekemelik ile olağan gelişimsel akıcı olmayan konuşma ayrımının yapılması için bir lisan ve konuşma terapistine başvurmanız değerlidir. Kekemeliğin devam etme riskini arttıran birtakım faktörlerin varlığı/yokluğu ve sürecin nasıl devam ettiği, lisan ve konuşma terapistine terapiye başlayıp başlamama sonucunı vermede bilgi sağlayacaktır. Gerekli durumlarda da 3 yaş üzere erken bir periyotta bile kekemelik terapisine başlanması önerilebilir.
Erken devirde yapılan terapilerde, lisan ve konuşma terapistleri aile ile çalışırlar. Ailelerin çocukları ile bağlantısını gözleyerek onlara rehberlik ederek süreci yönetirler. bu vakitte tercih edilen terapi yaklaşımları indirekt (dolaylı) ve direk (doğrudan) terapi yaklaşımları olarak iki ana başlıkta incelenebilir. Bu yaş kümesinde çocuktan konuşmasını değiştirmesi beklenen, mesela; uzatarak konuşma vb., usuller evvela tercih edilen formüller değildir. İndirekt terapi formları, çevresel düzenlemeler, etkileşimin kuvvetli yanlarına odaklanmaya yönelik düzenlemeler yaparak çocuğun irtibatını kolaylaştırmayı hedefleyen formüllerdir.
Palin Ebeveyn –Çocuk Etkileşim terapisi bu yaklaşımlardan birisidir. Direkt terapi yaklaşımında, çocuğun konuşması ile ilgili kelamlı yahut davranışsal müdahalelerin varlığı kelam konusudur. Lidcombe yaklaşımı bu direkt terapi yaklaşımlarına bir örnektir. Lidcombe Programında ailelere akıcı ve akıcı olmayan konuşma daha sonrasında söylemeleri için kelamlı geribildirimler öğretilir. Hangi terapi yaklaşımının kullanılacağının tercihi yaşa ve kekemeliğin şiddeti üzere ögelere bağlı olabilirken, direkt ve indirekt terapi formları içinde terapi aktifliği açısından çabucak hemen ispata dayalı bariz bir farklılık ortaya koyulamamıştır. Bahsi geçen tüm bu terapi biçimlerinde kekemelik sözcüğünün çocuğun yanında kullanılmasından çekinilmez ve terapinin tüm süreçleri çocuğun yanında görüşülür.
Terapi ile ilgili tüm bahislerin ve çocuğun konuşmasında gözlenen akıcı olmayan konuşma bulgularının, terapiye başlama sonucu alındıysa kekemeliğin çocuğun yanında açıkça konuşulmasının öne sürülen nedeni bunun utanılacak, saklanması gereken bir durum olmadığının en başından kabul edilmesidir. Çocuğunuz yanlış bir şey yapmamıştır. Onun yanında konuşulduğunda kekemelik onun üzerine yapışıp kalması üzere bir durum kelam konusu değildir. Tersine sürecin ondan gizlenmesi çocuğunuza kendisinde yanlış bir şeyler olduğu izlenimini vererek çocuğunuzu kaygılandırabilir/utandırabilir. Alerji benzetmesi aslında bu mevzuyu açıklamak için epeyce uygundur. Alerji de kekemelik üzere ömür uzunluğu devam etme mümkünlüğü olan bir durumdur, geçme mümkünlüğü da vardır. Tedavi için kullanılan araçlar vardır. Ömür uzunluğu devam edebilen alerji ile baş etmek için şahıslar yapmaları gerekenleri yeterli öğrenerek alerjiyi yönetebilirler. Alerji ile kekemelik hakikaten çok benzeri taraflara sahip olabiliyorlar. Pekala çocuğunuzun yanında alerji sözcüğünü kullanmaktan ne kadar çekiniyorsunuz?
Çocuğunuzun konuşmasının akıcılığının bozulduğunu fark ettiğinizde kelamlı yahut davranışsal olarak farklı bir müdahalede bulunmadan evvel mümkün olan en kısa vakitte bir lisan ve konuşma terapistine danışınız. Lisan ve konuşma terapistiniz size çocuğunuza nasıl yardımcı olabileceğiniz ile ilgili en hakikat ayrıntıları verecektir. Okula başlamayı beklemek demek kekemeliğin başlangıcının üzerinden yıllar geçmesi manasına gelebilir. Kekemelik durumu varlığında beklemek doğal konuşma akıcılığını geri kazanma mümkünlüğünü düşürebilir. Erken devirde ve hakikat yönlendirme fazlaca kıymetlidir.
Kaynaklar
Goodhue, R., Onslow, M., Quine, S., O’Brian, S., & Hearne, A. (2010). The Lidcombe Program of early stuttering intervention: mothers’ experiences. Journal of Fluency Disorders, 35(1), 70–84. https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2010.02.002
Jones, M., Onslow, M., Packman, A., Williams, S., Ormond, T., Schwarz, I., & Gebski, V. (2005). Randomised controlled trial of the Lidcombe programme of early stuttering intervention. BMJ, 331(7518), 659. https://doi.org/10.1136/bmj.38520.451840.e0
Nippold, M. A. (2018). Stuttering in Preschool Children: Direct Versus Indirect Treatment. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 49(1), 4–12. https://doi.org/10.1044/2017_lshss-17-0066
Onslow, M., O’Brian, S., & Harrison, E. (1997). The Lidcombe Programme of early stuttering intervention: Methods and issues. International Journal of Language & Communication Disorders, 32(2), 231–250. https://doi.org/10.3109/13682829709020405
Shafiei, B., Faramarzi, S., Abedi, A., Dehqan, A., & Scherer, R. (2018). Effects of the Lidcombe Program and Parent-Child Interaction Therapy on Stuttering Reduction in Preschool Children. Folia Phoniatrica et Logopaedica, 71(1), 29–41. https://doi.org/10.1159/000493915