Fatih Sultan Mehmet’in vakfiyesi olan Silivri Fatih Camii yok edilmek isteniyor
Haber7 / Abdurrahman Koç
1453’e kadar kilise olarak kullanılan, fetihten daha sonra mescide çevrilen yapı, Bulgar işgalcilerin İstanbul önlerine kadar yaklaştığı Balkan Harbinde yağmalanarak yıkıldı. sonrasındasında Balkan Savaşlarının İkinci Çatalca Muharebesi sırasında Bulgar kuvvetlerinin müdahalesi ile büsbütün çöktü.
1950 yılında, çöken caminin çabucak yanına, hayırseverler tarafınca Fatih Camii inşa edildi. Cami, bu biçimdedan beri hizmet veriyordu. 29.03.2021 tarihinde Silivri Müftülüğü’nün de sonucuyla riskli bina statüsüne alınarak ibadete süreksiz olarak kapatıldı.
“CAMİNİN ALTI STANT ALANI OLSUN” TALEBİ
Fatih Camii, 1453 yılında Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethi ile Fatih Sultan Mehmed Vakfiyesi’ne birinci yedi yapıtı içerisine kayıt olunan fetih mescitlerinden biri.
Burada daha evvel bulunan Alexios Apakaukos (diğer ismiyle St. John) Kilisesi, kim tarafınca kurulduğu bilinmeyen, tabelasında Yunanca isim de bulunan Silivri Tarihi Kültürel Mirası Muhafaza Eğitim ve Araştırma Derneği’nin müracaatlarıyla artık bir daha eski haline çevirmek için çalışmalar yürütülüyor.
Kelam konusu dernek, kilisenin alt kısmında bulunan 900 metrekarelik sarnıcın ise stant alanına dönüştürülmesini ısrarla talep ediyor. Daha evvel cuma namazı ve teravih namazlarında Fatih Camii’ne sığmayan cemaat, burada namaz kılıyordu. Lakin bu dernek, özel bir şirketten aldığı ‘çürük raporu’ ile müftülüğe başvurarak cami hakkında yıkım sonucu aldırdı.
HALK, FATİH’İN MİRASINA SAHİP ÇIKILMASINI İSTİYOR
Bu sonucun akabinde kapatılan ve dört bir yanına giriş yasağı konan caminin yerine cemaatin namaz kılması için bir konteyner konuldu.
Halihazırda cami sayısı zahmeti çeken Silivri’deki Müslüman halk ise, hem ibadet etmek, birebir vakitte Osmanlı mirasına sahip çıkmak için caminin fetih daha sonrası orjinal haliyle korunmasını istiyor.
CAMİ İÇİN ONAY ALINDI, LAKİN HALA ÇALIŞMA YOK
Bu mevzuda Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne, caminin alt tarafında bulunan sarnıcın tekrar ibadete açılması için müracaat yapılmış, fakat ‘sarnıcı su bastığı’ sebebi öne sürülerek reddedilmiş. Haber7’ye açıklama yapan İstanbul Etraf Kültür ve Tarihi Yapıtları Muhafaza Derneği (İSTED) su basma üzere bir durumun kelam konusu olmadığını aktardı.
sonrasındasındaki süreçte Vakıflar Genel Müdürlüğü, cami yapılması istikametindeki başvuruyu kabul etti. Buna göre 1950 yılında inşa edilen Fatih Camii yıkılacak, yerine tarihi dokusuna uygun bir cami yapılacak. Alt taraf da ibadete açılacak. Lakin 6 ay geçmesine karşın çabucak hemen cami projesi bile çizdirilmedi. Bu sırada Silivri Tarihi Kültürel Mirası Muhafaza Derneği, Anıtlar Heyeti’nden sarnıç kısmının stant olması istikametinde karar çıkarttırdı.
CAMİNİN ALTINDA KİLİSE AYİNİ!
2014’de devrin CHP’li belediye lideri Özcan Işıklar tarafınca Silivri’ye davet edilen Yunanistan’ın Kavala kenti milletvekili Giannis Paschalidis, Pontosnews gazetesinde Fatih Camii altındaki sarnıca yaptıkları ziyareti ve ayini anlatıyor. Hatıra yazısında Paschalidis, kendisini ağırlayan belediyeye teşekkür ederek, “Kavala ve Silivri’nin gelecekteki işbirliğini son derece enteresan buluyorum” sözlerini kullanıyor.
BELEDİYE LİDERİNE ‘MİSYONERLİK’ SORUŞTURMASI!
Haziran 2003’te Türk medyasına yansıyan bir haberde, üst tarafında namaz kılınan sarnıçta kilise ayini yaptıran periyodun belediye lideri Selami Değirmenci’nin misyonerlikle suçlandığı geçiyor.
Haberde, şu sözler yer alıyor:
“Silivri’deki ‘Üstte namaz, altta ayin’e yasak geldi
Silivri’de Fatih Camii’nin altındaki Bizans Sarnıcı’nda geçen yıl kasım ayında ulusal basına yansıyan ‘üstte namaz, altta ayin’ manzaralarına gelen şikayetleri kıymetlendiren müftülük, ayin yapılan tarihi sarnıcın anahtarını Belediye Lideri Selami Değirmenci’den aldı. Ayrıyeten misyonerlikle suçlanan Değirmenci hakkında savcılık soruşturma başlattı.
Ortalarında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının da bulunduğu Ortodoks Rumları, her yıl Silivri’de doğan Aziz Nektorios’un vefat yıldönümü olan 8 Kasım’da tarihi Fatih Camii’nin altındaki Bizans sarnıcında ayin yapıyordu. Üstte öğlen namazı kılınırken, altta da ayin yapılmasından birtakım vatandaşların şikayetçi olması ile ayinlere müsaade veren Belediye Lideri Selami Değirmenci hakkında misyonerlikten soruşturma açıldı. Lider Değirmenci ise sarnıcı aslında müze olarak korumak istediklerini belirterek, “Silivri’de bulunduğumuz tarihi yapıtları oraya koyarak orasını bir müze haline getirmeyi düşünüyorduk. Burasını bizden almalarının niçini Rumların yaptığı ayin. Daha evvel şu an yıkık olan Aziz Nektorios’un konutunun yanında dua ediyorlardı, biz de sokakta dua etmesinler diye sarnıçta yapsınlar istedik” açıklamasında bulundu.”
İSTED: TARİHİ MİMARİYE UYGUN İNŞA EDİLMELİ
Bölge halkı, Fatih Sultan Mehmet’in vakfettiği caminin yine inşa edilmesini ve alt katın bilhassa Ramazan ayında ibadete açılmasını talep ediyor.
İSTED’den hususla ilgili daha evvel yapılan açıklamada, “İvedilikle, ilgili Konsey, Belediye ve Müftülük’ten yıkım sonucu alınan Camii ve sarnıç hakkında kadimden gelen ve vakfedildiği mimarisi ile sarnıcın güçlendirmesi, Camii’nin ise rekonstrüksiyon projelerinin gerçekleştirilerek inşasına başlanmasına, birebir vakitte bu süreçte halkın ibadethane gereksiniminin; sarnıcı ibadete açarak ya da Camii’nin inşa süreci tamamlanana kadar süreksiz ibadet alanı ve yeri oluşturulmasını talep ediyoruz. Silivri Fatih Camii’nin hüviyetini ortadan kaldırmak isteyen herkesi ve mevzuya ait mer’î mevzuatı uygulamakla sorumlu tüm kamu kurum ve kuruluşlarını ve dahi çalışanlarını, mer’î mevzuat haricinde ve toplumun köklerinden uzak yaklaşımlar ile hareket etmemeleri konusunda UYARIYORUZ… Bu ikaz ile bir arada kökleri çağları aşan Müslüman kimliğini onurla taşıyan ve taşımaya kararlı Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlarının detaylarıne hürmetlerimizle arz ederiz” sözlerine yer verilmişti.
İSMİ DIŞINDA HİÇBİR ŞEYİ BİLİNMEYEN DERNEK
Fatih Camii’nin yıkılması için sinsi çalışmalar yürüten Silivri Tarihi Kültürel Mirası Muhafaza Eğitim ve Araştırma Derneği hakkında fazlaca fazla bilgiye rastlanmıyor. 2019 yılında kurulduğunu sav eden dernek, edinilen bilgiye bakılırsa aslında 2003’ten beri faaliyet göstermekte. Derneğin idare şurası ve dernek kütük detaylarıne ulaşılamıyor. Dernek tarafınca çıkarılan aylık bültende yer alan yazılarda da müellif ismi bulunmuyor.
Yeni Akit müellifi Vehbi Kara, Ağustos 2021’de yazdığı köşe yazısında bu dernekle alakalı şu ayrıntıları veriyor:
DERNEĞİN BÜLTENİNDE SİNSİ PLAN AÇIKÇA İTİRAF EDİLİYOR: CAMİ YIKILSIN, ALT TARAF KONSER-SERGİ ALANI YAPILSIN!
Künyesinde hiç bir isme rastlanmayan derneğin çıkardığı bültenin 3. sayısında haftanın konusu olarak bu cami seçilmiş. “Haftanın Konusu: St. John Kilisesi ve Sarnıcı” başlıklı yazıda, her şeyi açıkça itiraf ediyorlar. Bültende bu konuda şöyleki bir kısım var:
FATİH CAMİİ’NİN TARİHİ
1950 yılında inşa edilen betonarme caminin aslı olan, lakin yıkıldığı için bugün yalnızca kalıntıları kalan Silivri Fatih Camii’nin kadimdeki ismi Alexios Apakaukos Kilisesi. Kilisenin birinci inşa edildiği tarih bilinmiyor. Lakin tarihi kayıtlarda, 1321 yılında devrin Bizans Megadükü Alexios Apokaukos tarafınca bir daha devranın mimarisi ile inşa ettirildiği geçiyor. Yapı, 1453 yılına kadar banisinin ismi ile anılan bir kilise olarak hizmet verdi.
Fetih ile bir arada Fatih Sultan Mehmet’in kendi mülkü olarak anılanlar içinde bulunan ve daha sonrasında Vakfiyesi’ne hayratı olarak işlenen yapı, 1453 yılında fetih mescitleri içinde anılarak camii işlevi aldı ve bu işlev ile kilise binasında camii işlevi 19.yüzyılın ortasına kadar devam etti.
Dönemin Müslüman halkının kale ortasından liman içine göçü ile yapı bakımsızlığa terk edildi, Balkan Savaşlarının İkinci Çatalca Muharebesi sırasında Bulgar kuvvetlerinin müdahalesi ile büsbütün çöktü.
Kilise binasının altında bir daha kilise binasının ismi ile anılan ve kilise oturum alanından daha büyük bir sarnıç bulunuyor.
20.yy’a gelindiğinde yapının bir daha inşası birfazlaca sefer projelendirildi; fakat yapının ihyası belirli bürokratik niçinlerle gerçekleştirilemedi. Bu sırada bölgede bulunan Müslüman halkın ibadethane açığının ve Fatih Camii isminin yaşatılması gayesiyle 1972 yılında Sarnıç Camii olarak kullanmak istendi, fakat bu fikirden de vazgeçildi.
sonrasındasında Balkan Savaşında büsbütün yıkılan kilise yapısının ana apsisin doğusuna bugün mevcut olan yeni bir camii inşa edildi ve 1980 yılında ibadete açıldı.
1980’li senelerda birtakım bazı cemaatin fazlalığı, birtakım kimi ise hava sıcaklıkları niçiniyle sarnıç yapısı içerisinde de ibadet edildi.
Türk ve Bizans sanatları konusunda dünyanın sayılı ilim erkeklerindan Prof. Dr. Semavi Eyice, Fatih Silivri Camii ile ilgili şu ayrıntıları veriyor:
“Silivri’nin bir daha Bizans çağına inen başka büyük kilisesi ise surların ortasında bulunuyordu. Silivri’nin herbiçimde en büyük kilisesi 1453’te Silivri’nin fethinden daha sonra Fatih Sultan II. Mehmed vakfı olarak Fatih yahut Fethiye cami ismi ile mescide çevrilmişti. Fatih’in gerek Arapça gerek Türkçe vakfiyelerinde, İstanbul’daki hayır yapıtları içinde yedinci olarak bu mescidinin ismi görülür. Evliya Çelebi de buradan Hünkâr Camii olarak bahseder. Fatih Camii, Silivri’de Türklerin aşağı kente yerleşmesi ve kale içini hristiyanlara bırakması üzerine cemaatsiz ve bakımsız kalmış ve daha geçen yüzyıl ortalarında sahipsiz bir harabe haline gelmiştir. Kırım savaşı sıralarında 1854 yılında Silivri’den geçen E. Jouve isminde bir Fransız, bu eski yapıtı harap bir biçimde gördüğünü muharrir. Binanın ortasında iki kat halinde yassı, dikdörtgen kesitli payeler ve başlıkları mevcuttur. Bu harap kilisede duvarlarda freskolar bulunduğunu ve üzerlerinde monogramlar (markalar) ile süslü sütun başlıkları sahip olduğunu, Silivri zenginlerinden ve antika koleksiyoncularından A. Stamulis, 1872’de İstanbul Rum Edebiyat Kurumu’na bildirmiş….
Silivri’nin daha sonra Fatih ve Hünkâr Camii olan kilisesini yaptıran yahut büyük ölçüde tamir ettirdiği için banisi olan Alaxios Apokaıkos’dur. Yıkılmakta olan Bizans İmparatorluğunun zayıflığından kendi menfaatleri uğruna faydalanan, entrikaları ve düşmanlarına karşı amansızlığı ile büyük şöhret yapan ve nihayet zindana attırdığı şahısların ellerinde 1345’de linç edilerek öldürülen büyük maceracı Apokaukos’un ismi ve 1321-1328 senelerında sahip olduğu parakoimıomenos unvanı teşhis edilmişti. Fatih Camii, 1920’den daha sonra büsbütün ortadan yok olmuş, uzun mühlet duran minaresi de yıktırılarak taşları öteki yerlerde kullanılmıştı.
KAYNAK: HABER7 | ÖZEL
Haber7 / Abdurrahman Koç
- Fatih Camii, Ayasofya’nın da dahil olduğu İstanbul’daki Fatih Sultan Mehmet’in vakfiyesi 7 fetih mescidinden biri.
- Caminin yeninden inşası için Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden onay alındı, lakin hala çalışma başlatılmadı, proje dahi çizilmedi.
- Caminin alt kısmında bulunan tarihi sarnıcı konser, stant ve konferans salonuna çevirmek için bir dernek çatısı altında faaliyetler yürütülüyor.
1453’e kadar kilise olarak kullanılan, fetihten daha sonra mescide çevrilen yapı, Bulgar işgalcilerin İstanbul önlerine kadar yaklaştığı Balkan Harbinde yağmalanarak yıkıldı. sonrasındasında Balkan Savaşlarının İkinci Çatalca Muharebesi sırasında Bulgar kuvvetlerinin müdahalesi ile büsbütün çöktü.
1950 yılında, çöken caminin çabucak yanına, hayırseverler tarafınca Fatih Camii inşa edildi. Cami, bu biçimdedan beri hizmet veriyordu. 29.03.2021 tarihinde Silivri Müftülüğü’nün de sonucuyla riskli bina statüsüne alınarak ibadete süreksiz olarak kapatıldı.
“CAMİNİN ALTI STANT ALANI OLSUN” TALEBİ
Fatih Camii, 1453 yılında Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethi ile Fatih Sultan Mehmed Vakfiyesi’ne birinci yedi yapıtı içerisine kayıt olunan fetih mescitlerinden biri.
| Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’daki 7 vakfiye emanetleri şöyleki: 1- Ayasofya Camii 2- Molla Zeyrek Camii 3- Galata Yeni Camii 4- Silivri Camii 5- Fatih Camii 6- Vefa Camii 7- Rumeli Hisarı Cami |
Burada daha evvel bulunan Alexios Apakaukos (diğer ismiyle St. John) Kilisesi, kim tarafınca kurulduğu bilinmeyen, tabelasında Yunanca isim de bulunan Silivri Tarihi Kültürel Mirası Muhafaza Eğitim ve Araştırma Derneği’nin müracaatlarıyla artık bir daha eski haline çevirmek için çalışmalar yürütülüyor.
Kelam konusu dernek, kilisenin alt kısmında bulunan 900 metrekarelik sarnıcın ise stant alanına dönüştürülmesini ısrarla talep ediyor. Daha evvel cuma namazı ve teravih namazlarında Fatih Camii’ne sığmayan cemaat, burada namaz kılıyordu. Lakin bu dernek, özel bir şirketten aldığı ‘çürük raporu’ ile müftülüğe başvurarak cami hakkında yıkım sonucu aldırdı.
HALK, FATİH’İN MİRASINA SAHİP ÇIKILMASINI İSTİYOR
Bu sonucun akabinde kapatılan ve dört bir yanına giriş yasağı konan caminin yerine cemaatin namaz kılması için bir konteyner konuldu.
Halihazırda cami sayısı zahmeti çeken Silivri’deki Müslüman halk ise, hem ibadet etmek, birebir vakitte Osmanlı mirasına sahip çıkmak için caminin fetih daha sonrası orjinal haliyle korunmasını istiyor.
CAMİ İÇİN ONAY ALINDI, LAKİN HALA ÇALIŞMA YOK
Bu mevzuda Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne, caminin alt tarafında bulunan sarnıcın tekrar ibadete açılması için müracaat yapılmış, fakat ‘sarnıcı su bastığı’ sebebi öne sürülerek reddedilmiş. Haber7’ye açıklama yapan İstanbul Etraf Kültür ve Tarihi Yapıtları Muhafaza Derneği (İSTED) su basma üzere bir durumun kelam konusu olmadığını aktardı.
sonrasındasındaki süreçte Vakıflar Genel Müdürlüğü, cami yapılması istikametindeki başvuruyu kabul etti. Buna göre 1950 yılında inşa edilen Fatih Camii yıkılacak, yerine tarihi dokusuna uygun bir cami yapılacak. Alt taraf da ibadete açılacak. Lakin 6 ay geçmesine karşın çabucak hemen cami projesi bile çizdirilmedi. Bu sırada Silivri Tarihi Kültürel Mirası Muhafaza Derneği, Anıtlar Heyeti’nden sarnıç kısmının stant olması istikametinde karar çıkarttırdı.
CAMİNİN ALTINDA KİLİSE AYİNİ!
2014’de devrin CHP’li belediye lideri Özcan Işıklar tarafınca Silivri’ye davet edilen Yunanistan’ın Kavala kenti milletvekili Giannis Paschalidis, Pontosnews gazetesinde Fatih Camii altındaki sarnıca yaptıkları ziyareti ve ayini anlatıyor. Hatıra yazısında Paschalidis, kendisini ağırlayan belediyeye teşekkür ederek, “Kavala ve Silivri’nin gelecekteki işbirliğini son derece enteresan buluyorum” sözlerini kullanıyor.
BELEDİYE LİDERİNE ‘MİSYONERLİK’ SORUŞTURMASI!
Haziran 2003’te Türk medyasına yansıyan bir haberde, üst tarafında namaz kılınan sarnıçta kilise ayini yaptıran periyodun belediye lideri Selami Değirmenci’nin misyonerlikle suçlandığı geçiyor.
Haberde, şu sözler yer alıyor:
“Silivri’deki ‘Üstte namaz, altta ayin’e yasak geldi
Silivri’de Fatih Camii’nin altındaki Bizans Sarnıcı’nda geçen yıl kasım ayında ulusal basına yansıyan ‘üstte namaz, altta ayin’ manzaralarına gelen şikayetleri kıymetlendiren müftülük, ayin yapılan tarihi sarnıcın anahtarını Belediye Lideri Selami Değirmenci’den aldı. Ayrıyeten misyonerlikle suçlanan Değirmenci hakkında savcılık soruşturma başlattı.
Ortalarında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının da bulunduğu Ortodoks Rumları, her yıl Silivri’de doğan Aziz Nektorios’un vefat yıldönümü olan 8 Kasım’da tarihi Fatih Camii’nin altındaki Bizans sarnıcında ayin yapıyordu. Üstte öğlen namazı kılınırken, altta da ayin yapılmasından birtakım vatandaşların şikayetçi olması ile ayinlere müsaade veren Belediye Lideri Selami Değirmenci hakkında misyonerlikten soruşturma açıldı. Lider Değirmenci ise sarnıcı aslında müze olarak korumak istediklerini belirterek, “Silivri’de bulunduğumuz tarihi yapıtları oraya koyarak orasını bir müze haline getirmeyi düşünüyorduk. Burasını bizden almalarının niçini Rumların yaptığı ayin. Daha evvel şu an yıkık olan Aziz Nektorios’un konutunun yanında dua ediyorlardı, biz de sokakta dua etmesinler diye sarnıçta yapsınlar istedik” açıklamasında bulundu.”
İSTED: TARİHİ MİMARİYE UYGUN İNŞA EDİLMELİ
Bölge halkı, Fatih Sultan Mehmet’in vakfettiği caminin yine inşa edilmesini ve alt katın bilhassa Ramazan ayında ibadete açılmasını talep ediyor.
İSTED’den hususla ilgili daha evvel yapılan açıklamada, “İvedilikle, ilgili Konsey, Belediye ve Müftülük’ten yıkım sonucu alınan Camii ve sarnıç hakkında kadimden gelen ve vakfedildiği mimarisi ile sarnıcın güçlendirmesi, Camii’nin ise rekonstrüksiyon projelerinin gerçekleştirilerek inşasına başlanmasına, birebir vakitte bu süreçte halkın ibadethane gereksiniminin; sarnıcı ibadete açarak ya da Camii’nin inşa süreci tamamlanana kadar süreksiz ibadet alanı ve yeri oluşturulmasını talep ediyoruz. Silivri Fatih Camii’nin hüviyetini ortadan kaldırmak isteyen herkesi ve mevzuya ait mer’î mevzuatı uygulamakla sorumlu tüm kamu kurum ve kuruluşlarını ve dahi çalışanlarını, mer’î mevzuat haricinde ve toplumun köklerinden uzak yaklaşımlar ile hareket etmemeleri konusunda UYARIYORUZ… Bu ikaz ile bir arada kökleri çağları aşan Müslüman kimliğini onurla taşıyan ve taşımaya kararlı Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşlarının detaylarıne hürmetlerimizle arz ederiz” sözlerine yer verilmişti.
İSMİ DIŞINDA HİÇBİR ŞEYİ BİLİNMEYEN DERNEK
Fatih Camii’nin yıkılması için sinsi çalışmalar yürüten Silivri Tarihi Kültürel Mirası Muhafaza Eğitim ve Araştırma Derneği hakkında fazlaca fazla bilgiye rastlanmıyor. 2019 yılında kurulduğunu sav eden dernek, edinilen bilgiye bakılırsa aslında 2003’ten beri faaliyet göstermekte. Derneğin idare şurası ve dernek kütük detaylarıne ulaşılamıyor. Dernek tarafınca çıkarılan aylık bültende yer alan yazılarda da müellif ismi bulunmuyor.
Yeni Akit müellifi Vehbi Kara, Ağustos 2021’de yazdığı köşe yazısında bu dernekle alakalı şu ayrıntıları veriyor:
DERNEĞİN BÜLTENİNDE SİNSİ PLAN AÇIKÇA İTİRAF EDİLİYOR: CAMİ YIKILSIN, ALT TARAF KONSER-SERGİ ALANI YAPILSIN!
Künyesinde hiç bir isme rastlanmayan derneğin çıkardığı bültenin 3. sayısında haftanın konusu olarak bu cami seçilmiş. “Haftanın Konusu: St. John Kilisesi ve Sarnıcı” başlıklı yazıda, her şeyi açıkça itiraf ediyorlar. Bültende bu konuda şöyleki bir kısım var:
FATİH CAMİİ’NİN TARİHİ
1950 yılında inşa edilen betonarme caminin aslı olan, lakin yıkıldığı için bugün yalnızca kalıntıları kalan Silivri Fatih Camii’nin kadimdeki ismi Alexios Apakaukos Kilisesi. Kilisenin birinci inşa edildiği tarih bilinmiyor. Lakin tarihi kayıtlarda, 1321 yılında devrin Bizans Megadükü Alexios Apokaukos tarafınca bir daha devranın mimarisi ile inşa ettirildiği geçiyor. Yapı, 1453 yılına kadar banisinin ismi ile anılan bir kilise olarak hizmet verdi.
Fetih ile bir arada Fatih Sultan Mehmet’in kendi mülkü olarak anılanlar içinde bulunan ve daha sonrasında Vakfiyesi’ne hayratı olarak işlenen yapı, 1453 yılında fetih mescitleri içinde anılarak camii işlevi aldı ve bu işlev ile kilise binasında camii işlevi 19.yüzyılın ortasına kadar devam etti.
Dönemin Müslüman halkının kale ortasından liman içine göçü ile yapı bakımsızlığa terk edildi, Balkan Savaşlarının İkinci Çatalca Muharebesi sırasında Bulgar kuvvetlerinin müdahalesi ile büsbütün çöktü.
Kilise binasının altında bir daha kilise binasının ismi ile anılan ve kilise oturum alanından daha büyük bir sarnıç bulunuyor.
20.yy’a gelindiğinde yapının bir daha inşası birfazlaca sefer projelendirildi; fakat yapının ihyası belirli bürokratik niçinlerle gerçekleştirilemedi. Bu sırada bölgede bulunan Müslüman halkın ibadethane açığının ve Fatih Camii isminin yaşatılması gayesiyle 1972 yılında Sarnıç Camii olarak kullanmak istendi, fakat bu fikirden de vazgeçildi.
sonrasındasında Balkan Savaşında büsbütün yıkılan kilise yapısının ana apsisin doğusuna bugün mevcut olan yeni bir camii inşa edildi ve 1980 yılında ibadete açıldı.
1980’li senelerda birtakım bazı cemaatin fazlalığı, birtakım kimi ise hava sıcaklıkları niçiniyle sarnıç yapısı içerisinde de ibadet edildi.
Türk ve Bizans sanatları konusunda dünyanın sayılı ilim erkeklerindan Prof. Dr. Semavi Eyice, Fatih Silivri Camii ile ilgili şu ayrıntıları veriyor:
“Silivri’nin bir daha Bizans çağına inen başka büyük kilisesi ise surların ortasında bulunuyordu. Silivri’nin herbiçimde en büyük kilisesi 1453’te Silivri’nin fethinden daha sonra Fatih Sultan II. Mehmed vakfı olarak Fatih yahut Fethiye cami ismi ile mescide çevrilmişti. Fatih’in gerek Arapça gerek Türkçe vakfiyelerinde, İstanbul’daki hayır yapıtları içinde yedinci olarak bu mescidinin ismi görülür. Evliya Çelebi de buradan Hünkâr Camii olarak bahseder. Fatih Camii, Silivri’de Türklerin aşağı kente yerleşmesi ve kale içini hristiyanlara bırakması üzerine cemaatsiz ve bakımsız kalmış ve daha geçen yüzyıl ortalarında sahipsiz bir harabe haline gelmiştir. Kırım savaşı sıralarında 1854 yılında Silivri’den geçen E. Jouve isminde bir Fransız, bu eski yapıtı harap bir biçimde gördüğünü muharrir. Binanın ortasında iki kat halinde yassı, dikdörtgen kesitli payeler ve başlıkları mevcuttur. Bu harap kilisede duvarlarda freskolar bulunduğunu ve üzerlerinde monogramlar (markalar) ile süslü sütun başlıkları sahip olduğunu, Silivri zenginlerinden ve antika koleksiyoncularından A. Stamulis, 1872’de İstanbul Rum Edebiyat Kurumu’na bildirmiş….
Silivri’nin daha sonra Fatih ve Hünkâr Camii olan kilisesini yaptıran yahut büyük ölçüde tamir ettirdiği için banisi olan Alaxios Apokaıkos’dur. Yıkılmakta olan Bizans İmparatorluğunun zayıflığından kendi menfaatleri uğruna faydalanan, entrikaları ve düşmanlarına karşı amansızlığı ile büyük şöhret yapan ve nihayet zindana attırdığı şahısların ellerinde 1345’de linç edilerek öldürülen büyük maceracı Apokaukos’un ismi ve 1321-1328 senelerında sahip olduğu parakoimıomenos unvanı teşhis edilmişti. Fatih Camii, 1920’den daha sonra büsbütün ortadan yok olmuş, uzun mühlet duran minaresi de yıktırılarak taşları öteki yerlerde kullanılmıştı.
KAYNAK: HABER7 | ÖZEL