Göğüs Kanseri İçin Tarama Nedir?
Tarama, toplumda sık görülen bir hastalığın sıradan test yahut tetkikler ile rastgele bir şikayet gelişmeden saptanmasına denilir. Göğüs kanserinde taramanın hedefi kanseri erken evrede saptayıp kansere bağlı vefatı önlemektir.
Göğüs kanseri için tarama, kendi kendine göğüs muayenesi, tabip tarafınca yapılan klinik göğüs muayenesi ve mamografi ile yapılan görüntüleme biçiminde olmaktadır. Göğüs kanserinde tarama programı standart riske sahip şahıslar ile yüksek risk faktörlerine sahip şahıslarda farklı ayrı olmaktadır. Ülkemizde önerilen tarama mühletleri aşağıdaki üzeredir;
Kendi Kendine Muayene; 20 yaşından daha sonra her bayanın yapması gerekir,
Klinik Göğüs Muayenesi; Tabip tarafınca yapılan göğüs muayenesidir. Kişinin risk durumuna bakılırsa 20-40 yaş ortası 1-3 yılda bir, 40 yaşından daha sonra yılda bir yapılmalıdır.
Mamografi; Rastgele bir yüksek risk faktörüne sahip olmayan kişi için mamografik tarama 40 yaşından daha sonra yılda bir yapılır.
Göğüs Kanseri İçin Risk Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Göğüs kanseri, göğsün dokusundan gelişen bir kanser olup hem bayan birebir vakitte erkek göğsünde ortaya çıkabilmektedir. Bayanlarda görülme oranı tüm kanserler içinde birinci sırada, kansere bağlı ölümlerde ikinci sıradadır. Bayan kanserlerinin yaklaşık %25’ini göğüs kanseri oluşturur.
Günümüzde öteki kanser tiplerinde olduğu üzere göğüs kanserinin de tam olarak sebebi bilinmemektedir, lakin kimi risk faktörlerinin göğüs kanseri gelişme riskini arttırdığı biliniyor. Bir risk faktörünün, hatta biroldukçalarının olması, o kişinin kesinlikle kansere yakalanacağı manasına gelmediği üzere hiç bir risk faktörü olmayan bir kişinin de kansere yakalanmayacağı demek değildir. Lakin risk faktörleri olan şahıslarda kansere yakalanma ihtimali biraz daha fazladır.
Göğüs kanseri ile ilgili biroldukça risk faktörü vardır, bunların bir kısmı hayat usulü ile ilgili değiştirilebilir risk faktörleridir. Öbür risk faktörleri ise (yaş, cinsiyet gibi) değiştirilemeyen risk faktörleridir. İleri yaş, genetik faktörler, aile hikayesi, emzirme, hayat biçimi, obezite, beslenme stili göğüs kanseri riskini belirleyen faktörlerdir.
Göğüs kanseri bilhassa erken evrelerde saptandığında tedaviye fazlaca âlâ yanıt veren bir kanser olduğundan bu risk faktörlerinin belirlenip risk oranının belirlenmesi hastalığın takip ve tedavisi için fazlaca kıymetlidir.
Göğüs Kanseri Riski Yüksek Bireylerde Tarama Nasıl Yapılır?
Olağanda bir bayanın hayat uzunluğu göğüs kanser riski %12’dir. Risk oranının hesaplanmasında çeşitli hesaplama modelleri kullanılmaktadır. Şayet risk oranı %20’nin üzerindeyse bu birey yüksek riskli hasta kümesine girmektedir. Bu bireylere 30 yaşından itibaren yıllık mamografi ve ortada göğüs MR taraması önerilmektedir.
Yüksek riskli bireyler;
Tarama, toplumda sık görülen bir hastalığın sıradan test yahut tetkikler ile rastgele bir şikayet gelişmeden saptanmasına denilir. Göğüs kanserinde taramanın hedefi kanseri erken evrede saptayıp kansere bağlı vefatı önlemektir.
Göğüs kanseri için tarama, kendi kendine göğüs muayenesi, tabip tarafınca yapılan klinik göğüs muayenesi ve mamografi ile yapılan görüntüleme biçiminde olmaktadır. Göğüs kanserinde tarama programı standart riske sahip şahıslar ile yüksek risk faktörlerine sahip şahıslarda farklı ayrı olmaktadır. Ülkemizde önerilen tarama mühletleri aşağıdaki üzeredir;
Kendi Kendine Muayene; 20 yaşından daha sonra her bayanın yapması gerekir,
adet görüyorsa adetten daha sonraki 5-7. gün içinde
menapozda ise her ayın sabit bir takvim gününde,
emziren bayanlarda emzirmeyi takiben göğüslerdeki süt boşaldıktan daha sonra,
doğum denetim hapı kullanan bayanlarda ise her yeni ilaç kutusuna başlamadan bundan evvelki gün yapılmalıdır.
Klinik Göğüs Muayenesi; Tabip tarafınca yapılan göğüs muayenesidir. Kişinin risk durumuna bakılırsa 20-40 yaş ortası 1-3 yılda bir, 40 yaşından daha sonra yılda bir yapılmalıdır.
Mamografi; Rastgele bir yüksek risk faktörüne sahip olmayan kişi için mamografik tarama 40 yaşından daha sonra yılda bir yapılır.
Göğüs Kanseri İçin Risk Hesaplaması Nasıl Yapılır?
Göğüs kanseri, göğsün dokusundan gelişen bir kanser olup hem bayan birebir vakitte erkek göğsünde ortaya çıkabilmektedir. Bayanlarda görülme oranı tüm kanserler içinde birinci sırada, kansere bağlı ölümlerde ikinci sıradadır. Bayan kanserlerinin yaklaşık %25’ini göğüs kanseri oluşturur.
Günümüzde öteki kanser tiplerinde olduğu üzere göğüs kanserinin de tam olarak sebebi bilinmemektedir, lakin kimi risk faktörlerinin göğüs kanseri gelişme riskini arttırdığı biliniyor. Bir risk faktörünün, hatta biroldukçalarının olması, o kişinin kesinlikle kansere yakalanacağı manasına gelmediği üzere hiç bir risk faktörü olmayan bir kişinin de kansere yakalanmayacağı demek değildir. Lakin risk faktörleri olan şahıslarda kansere yakalanma ihtimali biraz daha fazladır.
Göğüs kanseri ile ilgili biroldukça risk faktörü vardır, bunların bir kısmı hayat usulü ile ilgili değiştirilebilir risk faktörleridir. Öbür risk faktörleri ise (yaş, cinsiyet gibi) değiştirilemeyen risk faktörleridir. İleri yaş, genetik faktörler, aile hikayesi, emzirme, hayat biçimi, obezite, beslenme stili göğüs kanseri riskini belirleyen faktörlerdir.
Göğüs kanseri bilhassa erken evrelerde saptandığında tedaviye fazlaca âlâ yanıt veren bir kanser olduğundan bu risk faktörlerinin belirlenip risk oranının belirlenmesi hastalığın takip ve tedavisi için fazlaca kıymetlidir.
Göğüs Kanseri Riski Yüksek Bireylerde Tarama Nasıl Yapılır?
Olağanda bir bayanın hayat uzunluğu göğüs kanser riski %12’dir. Risk oranının hesaplanmasında çeşitli hesaplama modelleri kullanılmaktadır. Şayet risk oranı %20’nin üzerindeyse bu birey yüksek riskli hasta kümesine girmektedir. Bu bireylere 30 yaşından itibaren yıllık mamografi ve ortada göğüs MR taraması önerilmektedir.
Yüksek riskli bireyler;
Bilinen bir BRCA1 yahut BRCA2 gen mutasyonuna sahip olması,
BRCA1 yahut BRCA2 gen mutasyonuna sahip birinci derece akrabanın (anne baba, erkek kardeş, kız kardeş yahut çocuk) olması,
Çocukluk yahut gençlik senelerında tedavi gayeli gögüs bölgesine radyaterapi almış olması,
Birtakım sendromlara sahip olma yahut bu sendromlara sahip 1. derece akrabanın olması (Li-Fraumeni sendromu, Cowden sendromu yahut Bannayan-Riley-Ruvalcaba sendromu)
1. derece akrabasında menapoz öncesi göğüs kanseri bulunanlar; 1. derece akrabada göğüs kanserinin tanımlandığı yaştan (en erken teşhis konulan akrabasının yaşından) 10 yıl evvel başlatılmalıdır. Lakin 25 yaşın altında olmamalıdır.
Yumurtalık kanseri tanısı alanlar ;tanı ile başlar (yaşa bakılmaksızın)
şahsi göğüs kanseri olması
Kimi göğüs lezyonları; duktal karsinoma insitu (DCIS), lobüler karsinoma insitu (LCIS), atipik duktal hiperplazi (ADH) yahut atipik lobüler hiperplazi (ALH)