Makat bölgesinin çabucak iç tarafında yer alan içi kanla dolu damarsal yastıkçıklardır. İstirahat sırasında içinin kanla dolu olması büyük abdest (gaita kontinansı) tutmaya yardımcı olur. Hemoroid yastıkçıkları ardında bulunan kalın barsağın kas katmanına tutunmuş durumdadır. Dışkılama gereksinimi doğduğunda ortasındaki kan boşalarak anal kanal açılır ve dışkılama gerçekleşir. Lakin kuvvetli dışkılamaya niye olan kabızlık yahut uzun periyodik ıkınmaya niye olan ishal üzere durumlarda üzerine gaitanın uyguladığı basınçla içerisindeki kan boşalamaz ve bağlı olduğu barsak duvarından koparak aşağı yanlışsız sarkarlar. Gaitanın oluşturduğu tahriş kanamaya niye olabilir.
Kronik ishal ve kabızlık yanında kronik ıkınma, gebelik, kalıtsal faktörler, uzun mühlet ayakta kalmak hemoroidal hastalığa niye olabilir.
Epidemiyoloji (Sıklık)
Goligher’e nazaran toplumun %45 kadarı hayatının bir devrinde hemoroid hastalığı niçiniyle tabibe başvurur. Biroldukça çalışmaya nazaran hastalığın en sık semptomatik hale gelme yaşı 45-65 yaş ortasıdır. Cinsiyetler içinde görülme sıklığı açısından fark olmadığına inananlar daha fazladır lakin hanımlarda hamilelik periyodunun çoğunlukla hastalığın birinci defa semptomatik hale geldiği devir olduğunu da vurgulamak gerekir.
Şikayetler ve bulgular
En sık görülen belirtilerin başında kanamagelir.
İkinci ana bulgu, dışkılamayı takiben ele gelen ve hastaların yerine koymaya çalıştıkları hemoroid göğüsleridir.
İndirekt şikayetler ise sarkan mukozanın makatı ıslatması, gaitanın dışarı taşması kararı gerek makatta tahriş ve kaşınmaya yol açması, gerekse çamaşır kirletme halinde hastayı rahatsız etmesidir. Bilhassa dış hemoroid olaylarında dışarıda deri kıvrıntılarının girinti ve çıkıntıları niçiniyle dışkı artıklarının gereğince temizlenemedikleri ve bunun hastalarda ıslaklık hissi, kaşıntı üzere hijyenik meseleleri getirdiği bilinmektedir.
Hemoroidlerde genelde ağrı olmadığı kabul edilir. Fakat ilerleyen olgularda ağrı eklenebilir. Ayrıyeten hastaların zonklayıcı biçimde ağrı duymalarına niye olan tromboze hemoroitlerle karşılaşmak mümkündür.
Evreleme
İç hemoroidler 4 evrede incelenirler ve uygulanacak tedavi evreye bakılırsa farklılık gösterir.
Evre-1: Anal kanal ortasında
Evre-2: Anal kanal dışına taşan fakat bizatihi geri giden
Evre-3: Bizatihi değil, elle iterek geri giden
3a: Yalnızca primer (3-7-11 hizalarında) pakeler var
3b: Primer paklerden diğer pakeler de var
Evre-4: Hiç geri gitmeyen
4a: Yalnızca primer (3-7-11 hizalarında) pakeler var
4b: Primer paklerden öteki pakeler de var
Muayene ve teşhis
İleri evre hemoroidleri gözle görmek mümkündür. Lakin erken evre hemoroidlerde doktorun parmakla yahut anoskop denilen aygıtlarla muayenesi gerekli olur. Yaşlı hastalarda kanama şikayetinin rektum ortasındaki bir tümörden kaynaklanmadığını görmek hedefiyle rektoskopi yahut kolonoskopi ile barsakların incelenmesi gereklidir.
Tedavi
Tedavide genel unsurlar
Hastalara birinci önerilecek olan kâfi lif ve su tüketmeleridir. Zerzevat ve meyveler içinde suyu daha fazla olanlar yerine posası fazla olanlar tercih edilmelidir. Kâfi lif ve su tüketimi ile kabızlığın önlenmesi çoklukla hastalığın ilerlemesini durdurur.
Hastaların günde iki kez 10 dk müddet ile sıcak su oturma banyosu uygulaması pek tesirlidir.
Ameliyat dışı tedaviler (Ofis uygulamaları)
Lastik band ligasyonu
İç hemoroidlerde hemoroid pakkesinin köküne bir band yerleştirilerek uygulanır. Band hemoroidi boğar ve bir süre daha sonra büsbütün dökülerek yok bulunmasına yol açar. Çok önemli yan tesirleri yoktur ve poliklinik koşullarında rastgele bir anestezi gerektirmeden uygulanabilir.
LAZER ile hemoroid tedavisi
Bu usulün temeli, lazerin oluşturmuş olduğu ısı ile hemoroidleri yakmak ve yanığın uygunlaşması sırasında hemoroidin küçülerek barsak duvarına yapışmasını sağlamaktır. Poliklinik kaidelerinde uygulanabilir.
Skleroterapi
Hemoroid pakesinin içine kimyasal hususlar enjekte ederek oluşturulan koagülasyon nekrozunun uygunlaşması ve oluşan skar dokusunun mukozayı kasa fikse etmesi prensibine dayanan bir prosedürdür. Ekseriyetle kimyasal olarak fenol kullanılır. Uygulama bölgesinde enfeksiyon ile sonuçlanabilir.
Kriyoterapi
Hemoroid pakesinin birebir yakılmasında olduğu üzere dondurulması hızıyla oluşan koagülasyon nekrozunun uygunlaşması ile oluşan skar dokusunun mukozayı gerisindeki kasa fikse etmesi prensibine dayanan prosedürdür.
Cerrahi tedavi
Hastalıklı hemoroidlerin cerrahi olarak çıkarılmasıdır.
Hemoroidler çıkarıldıktan daha sonra kalan alan açık bırakılabilir (Milligan Morgan) yahut emilebilir ipliklerle kapatılabilir (Ferguson).
Toplumda her iki bireyden birisinin hayatının rastgele bir vaktinde hemoroid şikayetlerinin olacağı bilinmektedir. Şikayeti olan hastaların yaklaşık %10’u ise cerrahi tedaviye gereksinim duyar. Yani toplumdaki bireylerin %5’i hemoroid ameliyatı olurlar.
Kronik ishal ve kabızlık yanında kronik ıkınma, gebelik, kalıtsal faktörler, uzun mühlet ayakta kalmak hemoroidal hastalığa niye olabilir.
Epidemiyoloji (Sıklık)
Goligher’e nazaran toplumun %45 kadarı hayatının bir devrinde hemoroid hastalığı niçiniyle tabibe başvurur. Biroldukça çalışmaya nazaran hastalığın en sık semptomatik hale gelme yaşı 45-65 yaş ortasıdır. Cinsiyetler içinde görülme sıklığı açısından fark olmadığına inananlar daha fazladır lakin hanımlarda hamilelik periyodunun çoğunlukla hastalığın birinci defa semptomatik hale geldiği devir olduğunu da vurgulamak gerekir.
Şikayetler ve bulgular
En sık görülen belirtilerin başında kanamagelir.
İkinci ana bulgu, dışkılamayı takiben ele gelen ve hastaların yerine koymaya çalıştıkları hemoroid göğüsleridir.
İndirekt şikayetler ise sarkan mukozanın makatı ıslatması, gaitanın dışarı taşması kararı gerek makatta tahriş ve kaşınmaya yol açması, gerekse çamaşır kirletme halinde hastayı rahatsız etmesidir. Bilhassa dış hemoroid olaylarında dışarıda deri kıvrıntılarının girinti ve çıkıntıları niçiniyle dışkı artıklarının gereğince temizlenemedikleri ve bunun hastalarda ıslaklık hissi, kaşıntı üzere hijyenik meseleleri getirdiği bilinmektedir.
Hemoroidlerde genelde ağrı olmadığı kabul edilir. Fakat ilerleyen olgularda ağrı eklenebilir. Ayrıyeten hastaların zonklayıcı biçimde ağrı duymalarına niye olan tromboze hemoroitlerle karşılaşmak mümkündür.
Evreleme
İç hemoroidler 4 evrede incelenirler ve uygulanacak tedavi evreye bakılırsa farklılık gösterir.
Evre-1: Anal kanal ortasında
Evre-2: Anal kanal dışına taşan fakat bizatihi geri giden
Evre-3: Bizatihi değil, elle iterek geri giden
3a: Yalnızca primer (3-7-11 hizalarında) pakeler var
3b: Primer paklerden diğer pakeler de var
Evre-4: Hiç geri gitmeyen
4a: Yalnızca primer (3-7-11 hizalarında) pakeler var
4b: Primer paklerden öteki pakeler de var
Muayene ve teşhis
İleri evre hemoroidleri gözle görmek mümkündür. Lakin erken evre hemoroidlerde doktorun parmakla yahut anoskop denilen aygıtlarla muayenesi gerekli olur. Yaşlı hastalarda kanama şikayetinin rektum ortasındaki bir tümörden kaynaklanmadığını görmek hedefiyle rektoskopi yahut kolonoskopi ile barsakların incelenmesi gereklidir.
Tedavi
Tedavide genel unsurlar
Hastalara birinci önerilecek olan kâfi lif ve su tüketmeleridir. Zerzevat ve meyveler içinde suyu daha fazla olanlar yerine posası fazla olanlar tercih edilmelidir. Kâfi lif ve su tüketimi ile kabızlığın önlenmesi çoklukla hastalığın ilerlemesini durdurur.
Hastaların günde iki kez 10 dk müddet ile sıcak su oturma banyosu uygulaması pek tesirlidir.
Ameliyat dışı tedaviler (Ofis uygulamaları)
Lastik band ligasyonu
İç hemoroidlerde hemoroid pakkesinin köküne bir band yerleştirilerek uygulanır. Band hemoroidi boğar ve bir süre daha sonra büsbütün dökülerek yok bulunmasına yol açar. Çok önemli yan tesirleri yoktur ve poliklinik koşullarında rastgele bir anestezi gerektirmeden uygulanabilir.
LAZER ile hemoroid tedavisi
Bu usulün temeli, lazerin oluşturmuş olduğu ısı ile hemoroidleri yakmak ve yanığın uygunlaşması sırasında hemoroidin küçülerek barsak duvarına yapışmasını sağlamaktır. Poliklinik kaidelerinde uygulanabilir.
Skleroterapi
Hemoroid pakesinin içine kimyasal hususlar enjekte ederek oluşturulan koagülasyon nekrozunun uygunlaşması ve oluşan skar dokusunun mukozayı kasa fikse etmesi prensibine dayanan bir prosedürdür. Ekseriyetle kimyasal olarak fenol kullanılır. Uygulama bölgesinde enfeksiyon ile sonuçlanabilir.
Kriyoterapi
Hemoroid pakesinin birebir yakılmasında olduğu üzere dondurulması hızıyla oluşan koagülasyon nekrozunun uygunlaşması ile oluşan skar dokusunun mukozayı gerisindeki kasa fikse etmesi prensibine dayanan prosedürdür.
Cerrahi tedavi
Hastalıklı hemoroidlerin cerrahi olarak çıkarılmasıdır.
Hemoroidler çıkarıldıktan daha sonra kalan alan açık bırakılabilir (Milligan Morgan) yahut emilebilir ipliklerle kapatılabilir (Ferguson).
Toplumda her iki bireyden birisinin hayatının rastgele bir vaktinde hemoroid şikayetlerinin olacağı bilinmektedir. Şikayeti olan hastaların yaklaşık %10’u ise cerrahi tedaviye gereksinim duyar. Yani toplumdaki bireylerin %5’i hemoroid ameliyatı olurlar.