Henry Kissinger makalesinden Erdoğan’a öğütler var
Rusya Ukrayna içinde çalan savaş çanları Avrupa başta olmak üzere en çok da Türkiye’yi ilgilendiriyor.
İçeride Montrö Boğazlar Mukavelesi tartışılırken boğazlardan Amerikan savaş gemileri Karadeniz’e açılıyor.
Türkiye’nin Ukrayna’ya İHA ve SİHA satışı ise Rusya ile olan bağları germeye şimdiden başladı.
Dış siyasette tam da bunlar yaşanırken, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Rusya içindeki yumuşama siyasetini geliştiren, bunun kararında 1972 yılında SALT I antlaşması imzalanmasını sağlayan eski Dışişleri Bakanı Henry Kissinger’in The Washington Post’ta yayınlanan bir makalesi iktidara ışık tutacak cinsten.
2014’te yayınlanan “Ukrayna Krizini Çözmek İçin Sondan Başlayın” başlıklı makalesinde Kissinger, Rusya Ukrayna krizine dair dikkat çeken ihtarlar yapıyor.
İşte o makalenin Türkçe çevirisi:
Ukrayna ile ilgili kamuoyu tartışması büsbütün yüzleşmeyle ilgilidir. Ancak nereye gittiğimizi biliyor muyuz? ömrümde büyük bir coşku ve halk dayanağıyla başlayan dört savaş gördüm, hepsini nasıl bitireceğimizi bilmediğimiz ve üçünden tek taraflı olarak çekildiğimiz. Siyasetin sınanması, nasıl başladığı değil, nasıl bittiğidir.
Ukrayna sorunu epey sık bir hesaplaşma olarak ortaya çıkıyor: Ukrayna’nın Doğu’ya mı yoksa Batı’ya mı katılması. Lakin Ukrayna hayatta kalmak ve gelişmek istiyorsa, her iki tarafın da başkasına karşı ileri karakolu olmamalı – ortalarında bir köprü nazaranvi görmelidir.
Rusya, Ukrayna’yı uydu statüsüne zorlamanın ve bu biçimdece Rusya’nın hudutlarını bir daha kaydırmanın, Moskova’nın Avrupa ve ABD ile kendi kendini gerçekleştiren karşılıklı baskı döngüleri tarihini yine etmeye mahkum edeceğini kabul etmelidir.
Batı, Rusya için Ukrayna’nın asla yalnızca yabancı bir ülke olamayacağını anlamalıdır. Rus tarihi, Kiev-Rus denen yerde başladı. Rus dini oradan yayıldı. Ukrayna yüzsenelerdır Rusya’nın bir kesimiydi ve geçmişleri bir evvel iç içe geçmişti. 1709’da Poltava Muharebesi ile başlayan Rus özgürlüğü için en kıymetli savaşlardan kimileri Ukrayna topraklarında yapıldı. Karadeniz Filosu – Rusya’nın Akdeniz’deki gücü projelendirme aracı – Kırım’daki Sivastopol’da uzun vadeli kira mukavelesine dayanıyor. Aleksandr Soljenitsin ve Joseph Brodsky üzere ünlü muhalifler bile Ukrayna’nın Rus tarihinin ve hatta Rusya’nın ayrılmaz bir modülü olduğu konusunda ısrar etti.
Avrupa Birliği, Ukrayna’nın Avrupa’yla alakasını müzakere ederken, bürokratik genişlemesinin ve stratejik ögenin iç siyasete tabi kılınmasının, bir müzakereyi krize dönüştürmesine katkıda bulunduğunu kabul etmelidir. Dış siyaset, evvelari belirleme sanatıdır.
Ukraynalılar belirleyici ögedir. Karmaşık bir tarihe ve epey lisanlı bir kompozisyona sahip bir ülkede yaşıyorlar. Batı kısmı, 1939’da Stalin ve Hitler’in ganimeti paylaşmasıyla Sovyetler Birliği’ne dahil oldu. Nüfusunun yüzde 60’ı Rus olan Kırım, fakat 1954’te Ukrayna’nın bir modülü oldu; doğuştan Ukraynalı Nikita Kruşçev, Rusya’nın Kazaklarla yaptığı mutabakatın 300. yıl kutlamalarının bir kesimi olarak onu ödüllendirdi. Batı büyük ölçüde Katoliktir; doğu büyük ölçüde Rus Ortodoks. Batı Ukraynaca konuşuyor; doğu sıklıkla Rusça konuşuyor. Ukrayna’nın bir kanadının başkasına hükmetme teşebbüsü – örüntüde olduğu üzere – sonunda iç savaşa yahut parçalanmaya yol açacaktır. Ukrayna’yı Doğu-Batı çatışmasının bir modülü olarak ele almak, on yıllar boyunca Rusya’yı ve Batı’yı – bilhassa Rusya ve Avrupa’yı – işbirliğine dayalı bir memleketler arası sisteme getirme mümkünlüğünü düşürür.
Ukrayna yalnızca 23 yıldır bağımsızdır; daha evvel 14. yüzyıldan beri bir çeşit yabancı idare altındaydı. Şaşırtan olmayan bir biçimde, başkanları uzlaşma sanatını, hatta tarihi perspektifi daha az öğrenmemişlerdir. Ukrayna’nın bağımsızlık daha sonrası siyaseti, sorunun kaynağının Ukraynalı siyasetçilerin iradelerini ülkenin inatçı bölgelerine evvel bir hizip daha sonra da öbür tarafa dayatma gayretlerinde yattığını açıkça gösteriyor. ViktorYanukoviç ile en önemli siyasi rakibi YuliaTimoşenko içindeki çatışmanın özü budur. Ukrayna’nın iki kanadını temsil ediyorlar ve iktidarı paylaşmaya istekli değiller. Ukrayna’ya yönelik makul bir ABD siyaseti, ülkenin iki bölümünün birbirleriyle işbirliği yapmasının bir yolunu arayacaktır. Bir hizbin egemenliğini değil, uzlaşmayı aramalıyız.
Rusya ve Batı ve en azından Ukrayna’daki tüm çeşitli hizipler bu unsura nazaran hareket etmediler. Her biri durumu daha da kötüleştirdi. Rusya, hudutlarının birçoğunun esasen teminatsız olduğu bir vakitte kendisini izole etmeden askeri bir tahlili dayatamaz. Batı için Vladimir Putin’in şeytanlaştırılması bir siyaset değil; birinin yokluğu için bir mazerettir
Putin, şikayetleri ne olursa olsun, bir askeri dayatma siyasetinin öteki bir Soğuk Savaş üreteceğini anlamalı. Amerika Birleşik Devletleri’nin, Washington tarafınca belirlenen davranış kurallarını sabırla öğretmesi için Rusya’ya sapkın bir davranış olarak davranmaktan kaçınması gerekiyor. Putin, Rus tarihinin öncülüğünde önemli bir stratejisttir. ABD pahalarını ve psikolojisini anlamak onun kuvvetli yanları değil. Rus tarihini ve psikolojisini anlamak da ABD’li siyaset yapıcılar için kuvvetli bir nokta olmamıştır.
Tüm tarafların başkanları, duruşta rekabet etmemeli, sonuçları incelemeye dönmelidir. İşte tüm tarafların pahaları ve güvenlik çıkarlarıyla uyumlu bir sonuç fikrim:
1. Ukrayna, Avrupa dahil, ekonomik ve siyasi birliklerini özgürce seçme hakkına sahip olmalıdır.
2. Ukrayna, yedi yıl evvel son ortaya çıktığında aldığım bir durum olan NATO’ya katılmamalı.
3. Ukrayna, halkının söz edilen iradesine uygun rastgele bir hükümet kurmakta özgür olmalıdır. Bilge Ukraynalı başkanlar sonrasındasında ülkelerinin çeşitli bölgeleri içinde bir uzlaşma siyaseti seçeceklerdi. Milletlerarası olarak, Finlandiya’dakine misal bir duruş sergilemelidirler. Bu ulus, şiddetli bağımsızlığı konusunda hiç bir kuşku bırakmıyor ve birçok alanda Batı ile işbirliği yapıyor, lakin Rusya’ya yönelik kurumsal düşmanlıktan dikkatle kaçınıyor.
4. Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi mevcut dünya sisteminin kurallarına karşıttır. Fakat Kırım’ın Ukrayna’yla bağlantılarını daha az sıkıntılı bir temele oturtmak mümkün olmalı. Bu hedefle Rusya, Ukrayna’nın Kırım üstündeki egemenliğini tanıyacaktır. Ukrayna, memleketler arası gözlemcilerin huzurunda yapılan seçimlerde Kırım’ın özerkliğini güçlendirmelidir. Süreç, Karadeniz Filosunun Sivastopol’daki durumuyla ilgili belirsizliklerin ortadan kaldırılmasını da içerecek.
Bunlar unsurlardır, reçete değil. Bölgeye aşina beşerler, hepsinin tüm taraflar için lezzetli olmayacağını bileceklerdir. Test mutlak memnuniyet değil istikrarlı bir memnuniyetsizliktir. Bunlara yahut emsal ögelere dayalı bir tahlil elde edilemezse, yüzleşmeye hakikat sürüklenme hızlanacaktır. Bunun vakti fazlaca yakında gelecek.
Bu tahlil The Washington Post gazetesinin 5 Mart 2014 tarihindeki nüshasında yayınlanmıştır. https://www.washingtonpost.com/opinions/henry-kissinger-to-settle-the-ukraine-crisis-start-at-the-end/2014/03/05/46dad868-a496-11e3-8466-d34c451760b9_story.html
ALINTIDIR
Rusya Ukrayna içinde çalan savaş çanları Avrupa başta olmak üzere en çok da Türkiye’yi ilgilendiriyor.
İçeride Montrö Boğazlar Mukavelesi tartışılırken boğazlardan Amerikan savaş gemileri Karadeniz’e açılıyor.
Türkiye’nin Ukrayna’ya İHA ve SİHA satışı ise Rusya ile olan bağları germeye şimdiden başladı.
Dış siyasette tam da bunlar yaşanırken, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Rusya içindeki yumuşama siyasetini geliştiren, bunun kararında 1972 yılında SALT I antlaşması imzalanmasını sağlayan eski Dışişleri Bakanı Henry Kissinger’in The Washington Post’ta yayınlanan bir makalesi iktidara ışık tutacak cinsten.
2014’te yayınlanan “Ukrayna Krizini Çözmek İçin Sondan Başlayın” başlıklı makalesinde Kissinger, Rusya Ukrayna krizine dair dikkat çeken ihtarlar yapıyor.
İşte o makalenin Türkçe çevirisi:
Ukrayna ile ilgili kamuoyu tartışması büsbütün yüzleşmeyle ilgilidir. Ancak nereye gittiğimizi biliyor muyuz? ömrümde büyük bir coşku ve halk dayanağıyla başlayan dört savaş gördüm, hepsini nasıl bitireceğimizi bilmediğimiz ve üçünden tek taraflı olarak çekildiğimiz. Siyasetin sınanması, nasıl başladığı değil, nasıl bittiğidir.
Ukrayna sorunu epey sık bir hesaplaşma olarak ortaya çıkıyor: Ukrayna’nın Doğu’ya mı yoksa Batı’ya mı katılması. Lakin Ukrayna hayatta kalmak ve gelişmek istiyorsa, her iki tarafın da başkasına karşı ileri karakolu olmamalı – ortalarında bir köprü nazaranvi görmelidir.
Rusya, Ukrayna’yı uydu statüsüne zorlamanın ve bu biçimdece Rusya’nın hudutlarını bir daha kaydırmanın, Moskova’nın Avrupa ve ABD ile kendi kendini gerçekleştiren karşılıklı baskı döngüleri tarihini yine etmeye mahkum edeceğini kabul etmelidir.
Batı, Rusya için Ukrayna’nın asla yalnızca yabancı bir ülke olamayacağını anlamalıdır. Rus tarihi, Kiev-Rus denen yerde başladı. Rus dini oradan yayıldı. Ukrayna yüzsenelerdır Rusya’nın bir kesimiydi ve geçmişleri bir evvel iç içe geçmişti. 1709’da Poltava Muharebesi ile başlayan Rus özgürlüğü için en kıymetli savaşlardan kimileri Ukrayna topraklarında yapıldı. Karadeniz Filosu – Rusya’nın Akdeniz’deki gücü projelendirme aracı – Kırım’daki Sivastopol’da uzun vadeli kira mukavelesine dayanıyor. Aleksandr Soljenitsin ve Joseph Brodsky üzere ünlü muhalifler bile Ukrayna’nın Rus tarihinin ve hatta Rusya’nın ayrılmaz bir modülü olduğu konusunda ısrar etti.
Avrupa Birliği, Ukrayna’nın Avrupa’yla alakasını müzakere ederken, bürokratik genişlemesinin ve stratejik ögenin iç siyasete tabi kılınmasının, bir müzakereyi krize dönüştürmesine katkıda bulunduğunu kabul etmelidir. Dış siyaset, evvelari belirleme sanatıdır.
Ukraynalılar belirleyici ögedir. Karmaşık bir tarihe ve epey lisanlı bir kompozisyona sahip bir ülkede yaşıyorlar. Batı kısmı, 1939’da Stalin ve Hitler’in ganimeti paylaşmasıyla Sovyetler Birliği’ne dahil oldu. Nüfusunun yüzde 60’ı Rus olan Kırım, fakat 1954’te Ukrayna’nın bir modülü oldu; doğuştan Ukraynalı Nikita Kruşçev, Rusya’nın Kazaklarla yaptığı mutabakatın 300. yıl kutlamalarının bir kesimi olarak onu ödüllendirdi. Batı büyük ölçüde Katoliktir; doğu büyük ölçüde Rus Ortodoks. Batı Ukraynaca konuşuyor; doğu sıklıkla Rusça konuşuyor. Ukrayna’nın bir kanadının başkasına hükmetme teşebbüsü – örüntüde olduğu üzere – sonunda iç savaşa yahut parçalanmaya yol açacaktır. Ukrayna’yı Doğu-Batı çatışmasının bir modülü olarak ele almak, on yıllar boyunca Rusya’yı ve Batı’yı – bilhassa Rusya ve Avrupa’yı – işbirliğine dayalı bir memleketler arası sisteme getirme mümkünlüğünü düşürür.
Ukrayna yalnızca 23 yıldır bağımsızdır; daha evvel 14. yüzyıldan beri bir çeşit yabancı idare altındaydı. Şaşırtan olmayan bir biçimde, başkanları uzlaşma sanatını, hatta tarihi perspektifi daha az öğrenmemişlerdir. Ukrayna’nın bağımsızlık daha sonrası siyaseti, sorunun kaynağının Ukraynalı siyasetçilerin iradelerini ülkenin inatçı bölgelerine evvel bir hizip daha sonra da öbür tarafa dayatma gayretlerinde yattığını açıkça gösteriyor. ViktorYanukoviç ile en önemli siyasi rakibi YuliaTimoşenko içindeki çatışmanın özü budur. Ukrayna’nın iki kanadını temsil ediyorlar ve iktidarı paylaşmaya istekli değiller. Ukrayna’ya yönelik makul bir ABD siyaseti, ülkenin iki bölümünün birbirleriyle işbirliği yapmasının bir yolunu arayacaktır. Bir hizbin egemenliğini değil, uzlaşmayı aramalıyız.
Rusya ve Batı ve en azından Ukrayna’daki tüm çeşitli hizipler bu unsura nazaran hareket etmediler. Her biri durumu daha da kötüleştirdi. Rusya, hudutlarının birçoğunun esasen teminatsız olduğu bir vakitte kendisini izole etmeden askeri bir tahlili dayatamaz. Batı için Vladimir Putin’in şeytanlaştırılması bir siyaset değil; birinin yokluğu için bir mazerettir
Putin, şikayetleri ne olursa olsun, bir askeri dayatma siyasetinin öteki bir Soğuk Savaş üreteceğini anlamalı. Amerika Birleşik Devletleri’nin, Washington tarafınca belirlenen davranış kurallarını sabırla öğretmesi için Rusya’ya sapkın bir davranış olarak davranmaktan kaçınması gerekiyor. Putin, Rus tarihinin öncülüğünde önemli bir stratejisttir. ABD pahalarını ve psikolojisini anlamak onun kuvvetli yanları değil. Rus tarihini ve psikolojisini anlamak da ABD’li siyaset yapıcılar için kuvvetli bir nokta olmamıştır.
Tüm tarafların başkanları, duruşta rekabet etmemeli, sonuçları incelemeye dönmelidir. İşte tüm tarafların pahaları ve güvenlik çıkarlarıyla uyumlu bir sonuç fikrim:
1. Ukrayna, Avrupa dahil, ekonomik ve siyasi birliklerini özgürce seçme hakkına sahip olmalıdır.
2. Ukrayna, yedi yıl evvel son ortaya çıktığında aldığım bir durum olan NATO’ya katılmamalı.
3. Ukrayna, halkının söz edilen iradesine uygun rastgele bir hükümet kurmakta özgür olmalıdır. Bilge Ukraynalı başkanlar sonrasındasında ülkelerinin çeşitli bölgeleri içinde bir uzlaşma siyaseti seçeceklerdi. Milletlerarası olarak, Finlandiya’dakine misal bir duruş sergilemelidirler. Bu ulus, şiddetli bağımsızlığı konusunda hiç bir kuşku bırakmıyor ve birçok alanda Batı ile işbirliği yapıyor, lakin Rusya’ya yönelik kurumsal düşmanlıktan dikkatle kaçınıyor.
4. Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi mevcut dünya sisteminin kurallarına karşıttır. Fakat Kırım’ın Ukrayna’yla bağlantılarını daha az sıkıntılı bir temele oturtmak mümkün olmalı. Bu hedefle Rusya, Ukrayna’nın Kırım üstündeki egemenliğini tanıyacaktır. Ukrayna, memleketler arası gözlemcilerin huzurunda yapılan seçimlerde Kırım’ın özerkliğini güçlendirmelidir. Süreç, Karadeniz Filosunun Sivastopol’daki durumuyla ilgili belirsizliklerin ortadan kaldırılmasını da içerecek.
Bunlar unsurlardır, reçete değil. Bölgeye aşina beşerler, hepsinin tüm taraflar için lezzetli olmayacağını bileceklerdir. Test mutlak memnuniyet değil istikrarlı bir memnuniyetsizliktir. Bunlara yahut emsal ögelere dayalı bir tahlil elde edilemezse, yüzleşmeye hakikat sürüklenme hızlanacaktır. Bunun vakti fazlaca yakında gelecek.
Bu tahlil The Washington Post gazetesinin 5 Mart 2014 tarihindeki nüshasında yayınlanmıştır. https://www.washingtonpost.com/opinions/henry-kissinger-to-settle-the-ukraine-crisis-start-at-the-end/2014/03/05/46dad868-a496-11e3-8466-d34c451760b9_story.html
ALINTIDIR