Dert (anksiyete) Nedir?
Tasa (anksiyete), canlıların neredeyse tümünde ortaya çıkabilen, sebebi aşikâr olan ya da olmayan külfet, gerginlik, tedirginlik, endişe ve uyarılmışlık hali olarak açıklanmaktadır. Birtakım kuramcılara bakılırsa dert, yaşanan içsel çatışmaların kararı olarak ortaya çıkan ağır tedirginlik hali olarak açıklanırken, öteki birtakım kuramcılara nazaran öğrenilmiş davranışlar kararı, edinilmiş olumsuz tecrübelerin ortaya çıkardığı olumsuz his durumu olarak açıklanmaktadır. Yaşamsal değeri olan bu hissin canlıların hayata, dış ortama ve tabiata ahenk gayretinde hami bir reaksiyon olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Anksiyete, genelde kavramsal, somatik, duygusal ve davranışsal bileşenlere sahip olmak biçiminde tanımlanır (Seligman, Walker & Rosenhan, 2001). Kan basıncı ve kalp atışının artması, terleme, ana kas kümelerine ani kan akışının hamle etmesi niçiniyle kaslarda gerginlik, bağışıklık ve sindirim sistemi işlevlerinin yavaşlaması üzere fizikî tesirleri vardır. Bunlara ek olarak mide bulantısı, el ve ayaklarda soğukluk, titreme -üşüme hissedilir.Bu yaşamsal his, denetim edilemeyen bir seviyeye ulaşması, bireyin fonksiyonelliğini bozması, gündelik hayatı sürdürmede kuvvetlik çekilecek boyuta gelmesi durumunda, anksiyete bozuklukları ismi altında psikiyatrik bir bozukluk olarak incelenmeye başlanmaktadır.
İmtihan Derdi Nedir?
İmtihan derdi, imtihan devri boyunca, imtihana girmedilk evvel ve imtihan esnasında yaşanan ağır tasa, tedirginlik ve çok uyarılmışlık hali olarak gözlenen bir durumdur. Bireyde terleme, titreme, çarpıntı vs. üzere fizyolojik belirtilerin yanı sıra, istenmeyen olumsuz otomatik kanılar, başına makus bir şey geleceği kanısı, küçük düşmekten korkma üzere bilişsel, sebebi belgisiz, tanımlanamayan bir gerginlik durumudur. İmtihan telaşı, imtihan öncesinde öğrenilen bilginin, imtihan sırasında tesirli bir halde kullanılmasına mahzur olan ve muvaffakiyetin düşmesine, bireyin performansını geriye çeken bir durumdur.
İmtihan Tasasının Belirtileri
İmtihan derdi bireylerde; fizyolojik belirtiler, bilişsel belirtiler ve duygusal belirtiler olarak gözlenmektedir.
Fizyolojik Belirtiler: Terleme, nefes darlığı, nefes alıp vermede kuvvetlik yaşama, mide krampları, karın ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, bağırsak rahatsızlıkları, daima idrara çıkma isteği ve sık idrara çıkma, baş dönmesi, ağızda kuruluk, yorgunluk ve bitkinlik belirtileri, uyku bozuklukları, ellerde titreme.
Bilişsel Belirtiler: Konsantrasyon/odaklanma kuvvetliğü, dikkat dağınıklığı, kendini boşlukta hissetme, olumsuz otomatik kanılar, niyet bulanıklığı, muhakeme etmede kuvvetlik, unutkanlık, transfer edememe, görsel ve işitsel kanaldan gelen ayrıntıları anlamada kuvvetlik çekme, küçük düşme ve toplumsal alanda başarısızlık kanıları vb. belirtiler gözlenmektedir.
Duygusal Belirtileri: Tedirginlik, tasa, kaygı, huzursuzluk, öfke ve kızgınlık, gerginlik, baş karışıklığı, mutsuzluk, içe kapanma, bağlantı kurmada kuvvetlik, kendini olumsuz algılama, ümitsizlik, utangaçlık, suçluluk, hayal kırıklığı vb. belirtiler gözlenmektedir.
İmtihan Korkusunun niçinleri
Başarısızlık korkusu, değerlendirilme telaşı, öz yeterlilik algısında bozulmalar, ana-baba tavırlarındaki yanılgılar, eğiticilerin yanlış tavırları, mükemmelliyetçi kişilik özellikleri ve mükemmelliyetçi anne baba tavırları, yüksek beklenti seviyesi, vakti âlâ kullanamama korkusu, maksatlardaki belirsizlik, plansız çalışma sistemi, bakılırsav ve sorumlulukları erteleme, müracaat ve rehberlik problemleri, olumsuz beklentide olma, imtihana olması gerekenden farklı manalar yükleme, gerçekçi olmayan niyet biçimleri, aile ve etrafın beklentilerinin yüksek olması imtihan korkusunun oluşmasında rol oynayan faktörler içinde sayılmaktadır.
İmtihan Derdi kararında Ortaya Çıkabilecek Belirtiler
Psikosomatik rahatsızlıklar (mide ya da karın ağrıları, baş ağrıları, kas ağrıları, yorgunluk, halsizlik, sindirim sisteminde sıkıntılar vb.), gerginlik, çaresizlik, ümitsizlik, öfke, keder, hayal kırıklığı vb. durumların ortaya çıkabileceği gözlenmektedir.
İmtihan Tasasını Azaltmanın Avantajları
Dikkatini toplama muvaffakiyetini artırır, öğrenme maharetini geliştirir, vakti verimli kullanımını sağlar, özgüveni artırır ve cesaretlendirir, olumsuz düşünmeyi ve paniğe kapılmayı pürüzler, denetim duygusu kazandırır, başarıyı artırır, amaç belirlemesine yardımcı olur, imtihana konsantre olmayı ve sorulara odaklanmayı sağlar, fikirleri organize etmede, dikkati toplamada yardımcı olur, gerçek performansın ortaya çıkarılmasını sağlar.
İmtihan Derdini Azaltma biçimleri
İmtihan derdi, baş edilebilecek bir problemdir. Çok yüksek korku istenmeyen bir durum olmakla bir arada, çok düşük telaş seviyesi de istenmeyen bir durumdur. Yüksek dert seviyesi, başarıyı azaltan etkenler içinde sayılırken, düşük tasa seviyesi de motivasyon eksikliği, çalışma isteksizliği vb. faktörler yüzünden başarısızlık etkenlerinden birisidir. Ülkü olan telaş seviyesini yönetmeyi bilmek ve optimal seviyede tutmaktır.
İmtihan korkusunu optimal düzeyde tutabilmenin en kıymetli belirleyicileri içinde; planlı çalışma, program oluşturma, profesyonel bir takımla çalışma, gaye belirleme üzere etkenler sayılabilir. Gayesi aşikâr olmayan, plansız bir ömür biçimi olan ve güzel bir grupla imtihana hazırlanmayan bireyin muvaffakiyetinin düşük olması beklenecektir.
Bir çalışma takvimi oluşturmak, gaye belirlemek, programa riayet etmek, sistemli yaşamak, tertipli uyumak, spor yapmak, çalışmayı durduracak şartları engellemek, çalışma ortamından uzaklaştıran arkadaşlardan, ortamlardan uzak durmak, cep telefonu, televizyon, bilgisayar üzere engelleyici ortamdan uzaklaşmak yararlı olacaktır. Masada ve rahat bir odada oturarak çalışmak, tüm kitap, defter ve araç gereci bir ortaya getirerek vakit kaybını ve dikkat dağılmasını ortadan kaldırmak, sistemli çalışan bir kümeyle ders çalışmak yararlı olacak öbür durumlardandır.
İmtihandan bir gün evvel düzgün yemek ye ve düzgün uyumak, imtihana hazırlanma çalışmalarını son güne bırakmamak, idman, uyku, beslenme tertibi açısından sağlıklı bir ömür biçimi geliştirmek değerlidir.
İmtihan yerini, tarihini ve kurallarını öncesinden öğrenmek ve okulu ve salonu öncesinden görmek, aşina olmak ve inançta hissetmek için yararlı olacaktır.
İmtihanın âlâ geçtiğini hayal etmek, bireyin kendini bilgileriyla olumlu bir imtihan ortamında hayal etmek, imtihan için gereksinim duyulan her şeyi bir gece önce hazırlamak, imtihan öncesi imtihana girecek bireylerle imtihanla ilgili konularda konuşmamak tasa seviyesinin denetim altında tutabilmek açısından kıymetlidir.
İmtihan yerine belirlenen saattilk evvel gitmek, gevşeme çalışmaları yapmak, imtihan kağıtları dağıtıldığında nefes antrenmanı, olumlu düşünme imajinasyonları vb. yapmak yararlı olacaktır. İmtihan sırasında yalnızca imtihana odaklanmak, diğerlerini düşünmemek, gelecek ya da geçmişi bırakıp imtihan anına odaklanmak gerekmektedir.
İmtihan sırasında hala telaş duygusu var ise birkaç dakika gevşeme çalışması yapmak, olumsuz fikirleri uzaklaştırmak, yerine olumlu düzenceler oluşturmak yararlı olacaktır.
İmtihan derdinin denetim altına alınamadığı durumlarda uzman bir psikologtan danışmanlık almak yararlı olacaktır.
Tasa (anksiyete), canlıların neredeyse tümünde ortaya çıkabilen, sebebi aşikâr olan ya da olmayan külfet, gerginlik, tedirginlik, endişe ve uyarılmışlık hali olarak açıklanmaktadır. Birtakım kuramcılara bakılırsa dert, yaşanan içsel çatışmaların kararı olarak ortaya çıkan ağır tedirginlik hali olarak açıklanırken, öteki birtakım kuramcılara nazaran öğrenilmiş davranışlar kararı, edinilmiş olumsuz tecrübelerin ortaya çıkardığı olumsuz his durumu olarak açıklanmaktadır. Yaşamsal değeri olan bu hissin canlıların hayata, dış ortama ve tabiata ahenk gayretinde hami bir reaksiyon olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Anksiyete, genelde kavramsal, somatik, duygusal ve davranışsal bileşenlere sahip olmak biçiminde tanımlanır (Seligman, Walker & Rosenhan, 2001). Kan basıncı ve kalp atışının artması, terleme, ana kas kümelerine ani kan akışının hamle etmesi niçiniyle kaslarda gerginlik, bağışıklık ve sindirim sistemi işlevlerinin yavaşlaması üzere fizikî tesirleri vardır. Bunlara ek olarak mide bulantısı, el ve ayaklarda soğukluk, titreme -üşüme hissedilir.Bu yaşamsal his, denetim edilemeyen bir seviyeye ulaşması, bireyin fonksiyonelliğini bozması, gündelik hayatı sürdürmede kuvvetlik çekilecek boyuta gelmesi durumunda, anksiyete bozuklukları ismi altında psikiyatrik bir bozukluk olarak incelenmeye başlanmaktadır.
İmtihan Derdi Nedir?
İmtihan derdi, imtihan devri boyunca, imtihana girmedilk evvel ve imtihan esnasında yaşanan ağır tasa, tedirginlik ve çok uyarılmışlık hali olarak gözlenen bir durumdur. Bireyde terleme, titreme, çarpıntı vs. üzere fizyolojik belirtilerin yanı sıra, istenmeyen olumsuz otomatik kanılar, başına makus bir şey geleceği kanısı, küçük düşmekten korkma üzere bilişsel, sebebi belgisiz, tanımlanamayan bir gerginlik durumudur. İmtihan telaşı, imtihan öncesinde öğrenilen bilginin, imtihan sırasında tesirli bir halde kullanılmasına mahzur olan ve muvaffakiyetin düşmesine, bireyin performansını geriye çeken bir durumdur.
İmtihan Tasasının Belirtileri
İmtihan derdi bireylerde; fizyolojik belirtiler, bilişsel belirtiler ve duygusal belirtiler olarak gözlenmektedir.
Fizyolojik Belirtiler: Terleme, nefes darlığı, nefes alıp vermede kuvvetlik yaşama, mide krampları, karın ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, bağırsak rahatsızlıkları, daima idrara çıkma isteği ve sık idrara çıkma, baş dönmesi, ağızda kuruluk, yorgunluk ve bitkinlik belirtileri, uyku bozuklukları, ellerde titreme.
Bilişsel Belirtiler: Konsantrasyon/odaklanma kuvvetliğü, dikkat dağınıklığı, kendini boşlukta hissetme, olumsuz otomatik kanılar, niyet bulanıklığı, muhakeme etmede kuvvetlik, unutkanlık, transfer edememe, görsel ve işitsel kanaldan gelen ayrıntıları anlamada kuvvetlik çekme, küçük düşme ve toplumsal alanda başarısızlık kanıları vb. belirtiler gözlenmektedir.
Duygusal Belirtileri: Tedirginlik, tasa, kaygı, huzursuzluk, öfke ve kızgınlık, gerginlik, baş karışıklığı, mutsuzluk, içe kapanma, bağlantı kurmada kuvvetlik, kendini olumsuz algılama, ümitsizlik, utangaçlık, suçluluk, hayal kırıklığı vb. belirtiler gözlenmektedir.
İmtihan Korkusunun niçinleri
Başarısızlık korkusu, değerlendirilme telaşı, öz yeterlilik algısında bozulmalar, ana-baba tavırlarındaki yanılgılar, eğiticilerin yanlış tavırları, mükemmelliyetçi kişilik özellikleri ve mükemmelliyetçi anne baba tavırları, yüksek beklenti seviyesi, vakti âlâ kullanamama korkusu, maksatlardaki belirsizlik, plansız çalışma sistemi, bakılırsav ve sorumlulukları erteleme, müracaat ve rehberlik problemleri, olumsuz beklentide olma, imtihana olması gerekenden farklı manalar yükleme, gerçekçi olmayan niyet biçimleri, aile ve etrafın beklentilerinin yüksek olması imtihan korkusunun oluşmasında rol oynayan faktörler içinde sayılmaktadır.
İmtihan Derdi kararında Ortaya Çıkabilecek Belirtiler
Psikosomatik rahatsızlıklar (mide ya da karın ağrıları, baş ağrıları, kas ağrıları, yorgunluk, halsizlik, sindirim sisteminde sıkıntılar vb.), gerginlik, çaresizlik, ümitsizlik, öfke, keder, hayal kırıklığı vb. durumların ortaya çıkabileceği gözlenmektedir.
İmtihan Tasasını Azaltmanın Avantajları
Dikkatini toplama muvaffakiyetini artırır, öğrenme maharetini geliştirir, vakti verimli kullanımını sağlar, özgüveni artırır ve cesaretlendirir, olumsuz düşünmeyi ve paniğe kapılmayı pürüzler, denetim duygusu kazandırır, başarıyı artırır, amaç belirlemesine yardımcı olur, imtihana konsantre olmayı ve sorulara odaklanmayı sağlar, fikirleri organize etmede, dikkati toplamada yardımcı olur, gerçek performansın ortaya çıkarılmasını sağlar.
İmtihan Derdini Azaltma biçimleri
İmtihan derdi, baş edilebilecek bir problemdir. Çok yüksek korku istenmeyen bir durum olmakla bir arada, çok düşük telaş seviyesi de istenmeyen bir durumdur. Yüksek dert seviyesi, başarıyı azaltan etkenler içinde sayılırken, düşük tasa seviyesi de motivasyon eksikliği, çalışma isteksizliği vb. faktörler yüzünden başarısızlık etkenlerinden birisidir. Ülkü olan telaş seviyesini yönetmeyi bilmek ve optimal seviyede tutmaktır.
İmtihan korkusunu optimal düzeyde tutabilmenin en kıymetli belirleyicileri içinde; planlı çalışma, program oluşturma, profesyonel bir takımla çalışma, gaye belirleme üzere etkenler sayılabilir. Gayesi aşikâr olmayan, plansız bir ömür biçimi olan ve güzel bir grupla imtihana hazırlanmayan bireyin muvaffakiyetinin düşük olması beklenecektir.
Bir çalışma takvimi oluşturmak, gaye belirlemek, programa riayet etmek, sistemli yaşamak, tertipli uyumak, spor yapmak, çalışmayı durduracak şartları engellemek, çalışma ortamından uzaklaştıran arkadaşlardan, ortamlardan uzak durmak, cep telefonu, televizyon, bilgisayar üzere engelleyici ortamdan uzaklaşmak yararlı olacaktır. Masada ve rahat bir odada oturarak çalışmak, tüm kitap, defter ve araç gereci bir ortaya getirerek vakit kaybını ve dikkat dağılmasını ortadan kaldırmak, sistemli çalışan bir kümeyle ders çalışmak yararlı olacak öbür durumlardandır.
İmtihandan bir gün evvel düzgün yemek ye ve düzgün uyumak, imtihana hazırlanma çalışmalarını son güne bırakmamak, idman, uyku, beslenme tertibi açısından sağlıklı bir ömür biçimi geliştirmek değerlidir.
İmtihan yerini, tarihini ve kurallarını öncesinden öğrenmek ve okulu ve salonu öncesinden görmek, aşina olmak ve inançta hissetmek için yararlı olacaktır.
İmtihanın âlâ geçtiğini hayal etmek, bireyin kendini bilgileriyla olumlu bir imtihan ortamında hayal etmek, imtihan için gereksinim duyulan her şeyi bir gece önce hazırlamak, imtihan öncesi imtihana girecek bireylerle imtihanla ilgili konularda konuşmamak tasa seviyesinin denetim altında tutabilmek açısından kıymetlidir.
İmtihan yerine belirlenen saattilk evvel gitmek, gevşeme çalışmaları yapmak, imtihan kağıtları dağıtıldığında nefes antrenmanı, olumlu düşünme imajinasyonları vb. yapmak yararlı olacaktır. İmtihan sırasında yalnızca imtihana odaklanmak, diğerlerini düşünmemek, gelecek ya da geçmişi bırakıp imtihan anına odaklanmak gerekmektedir.
İmtihan sırasında hala telaş duygusu var ise birkaç dakika gevşeme çalışması yapmak, olumsuz fikirleri uzaklaştırmak, yerine olumlu düzenceler oluşturmak yararlı olacaktır.
İmtihan derdinin denetim altına alınamadığı durumlarda uzman bir psikologtan danışmanlık almak yararlı olacaktır.