İşte o bürokrasi burada doğdu!

Perez

Global Mod
Global Mod
Arslantepe’nin “UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi”ne girmesi 2021’in en dikkat cazibeli arkeolojik gelişmelerinden bir tanesiydi… Pekala, ören yeri neden bu başarıyı hak etti? Sık sık yakındığımız “bürokrasi” desem… Anadolu coğrafyasında yer alan arkeolojik miraslar, kimi vakit renkli lakin birçok vakit ibretlik öyküler anlatıyor… Bunun için taş sütunlara, işlemeli duvarlara biraz yaklaşmak gerekiyor! Öte yandan üzerinde yaşadığımız topraklar eşelendikçe, tarih kitapları biraz daha değişiyor…

Malatya’nın 7 kilometre kuzeydoğusundaki kayısı kokulu bereketli topraklarda ilerlediğinizde karşınıza bir yükselti çıkıyor. Siyasi seçkinlerin burada doğduğunu kim bilebilirdi ki! Uzaktan bakıldığında “basit bir tepeye” benzeyen Arslantepe, aslında o hayli yakındığımız bürokrasinin ve hatta aristokrasiye benzeri seçkin bir topluluğun meydana geldiği, dünyanın belgelenen en eski kraliyet sarayını barındırıyor!


ESKİ ÇİN’DEN DAHA ESKİ!


Yedi bin yıllık Arslantepe tıpkı Göbeklitepe üzere kimi yaygın kanaatleri değiştirmeye başlıyor. ötürüsıyla bu sene “UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi”ne kaydedilmiş olması şaşırtan değil. Batılı tarihçiler, devlet sisteminin ve bürokrasinin kaynağı olarak Eski Çin (MÖ 2000’li seneler) ve Eski Mısır’ı (MÖ 4000-2000) gösterse de, keşfedilen yapıları ve metal eşyalarıyla Arslantepe, daha eski bir tarih olan MÖ 5000’li yılları işaret ediyor.

çabucak hemen üçte biri kazılan Arslantepe’de bir kısmı bugüne ulaşan saray, kadim devlet teşkilatının birinci izlerini gözler önüne seriyor. Kerpiç bulunmasına karşın yepyeni beyaz sıvası ve fotoğrafları bile hâlâ temaşa edilebiliyor. Beş binden çok mührün çıktığı yerin koridorlarında ilerlediğinizde ise, yıllar evvelden koşuşturan memurları hayal edebiliyorsunuz. Bölgede ortalarında bilinen en eski kılıçların da bulunduğu, fazlaca sayıda metal obje ve silahın keşfedildiğini öğrenince de gücün ortaya çıkışını daha yeterli tahayyül ediyorsunuz.


GÜÇ ORTAYA ÇIKARKEN…

30 sene Arslantepe’nin hafriyat başkanlığını yaptıktan daha sonra emekli olan ve en eski sarayı keşfeden İtalyan Profesör Marcella Frangipane “Arslantepe’nin benzersizliği, epeyce erken bir tarihte birinci kez belgelenen bir ‘kamusal saray’ meydana getirmesidir. Bu abidevi saray, epey güzel korunmuş. 3400-3200 senelerına tarihlenen, bugüne kadar bilinen birinci halka açık saraydır ve hem siyasi tıpkı vakitte ekonomik, laik bir gücün doğuşunu belgelemektedir. Mezopotamya’da bu cins saraylar, Arslantepe’den birkaç asır daha sonra ortaya çıkmıştır” sözlerini kullanıyor.

“Tam olarak aristokrasi olmasa da kuvvetli yöneticilerden oluşan bir seçkin küme, Arslantepe’de doğdu” diyen Profesör Frangipane “Arslantepe, sofistike bir idare ve bürokrasinin ortaya çıkışını -ötürüsıyla da devletin kökenini- eşsiz ayrıntılarla ve tartışmasız kanıtlarla belgeliyor” diyor.

En son beş bin yıllık tohumların bulunduğu bölgedeki mühürlerin sırları da inceleniyor. Hasılı Anadolu yeni keşifler vadetmeye devam ediyor…


KENTLER DE BEŞERLER ÜZERE

Kentler, ömürleri biraz uzun olsa da beşere benziyor. MÖ 5000 senelerından MS 11. asra kadar iskânın olduğu Arslantepe, ihtişamlı senelerdan daha sonra Roma döneminde köy olmuş, sonrasındasında Bizans Nekropolü, yani mezarlığa dönüşmüş! Anadolu’daki epeyce sayıda arkeolojik alan üzere Arslantepe’de Batılı “kazıcılar” tarafınca keşfedilmiş. Arslantepe’de birinci hafriyatlar, Louis Delaporte’un başında olduğu Fransız bir takım tarafınca 1932’de yapılmış. Lakin o senelerda Malatya’da müze bulunmadığı için bulunan iki arslan heykeli üzere eserler, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesine gdolayılmüş. Bir ortadan daha sonra 1961 yılında sistemli hafriyatlar İtalyanlarla başlamış ve bugüne kadar gelmiş.

KRAL ANKARA’DA

Saray, tapınak ve kral mezarı üzere yapıların olduğu Arslantepe’ye ismini veren iki aslan heykeli ve Melita medeniyetinin hükümdarı Tarhunza’nın heykeli, şu an Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergileniyor. Ören yerinde ise bunların kopyaları yer alıyor.
 
Üst