Kabızlık

[sable]

Kabızlığın farklı tanımları vardır, tuvalet yaparken zorlanma ve ıkınma muhtaçlığı olması, gaitanın hayli sert olması, iki üç günde bir tuvalete çıkmak biçiminde tanımlayabiliriz.

İşlevsel tıp yaklaşımı açısından olağan sağlıklı bir insanın her gün tuvalete çıkması gerekir, zira dışkılama bedendeki toksinleri ve birtakım hormonların bedenden atılmasını sağlar , gaita kalın barsakta bekledikçe gaita ortasındaki toksinler ve atık unsurlar tekrar geri emilip kana geçer. Bu durumda bedenin toksin yükü artar.

Kabızlık belirtileri

• 
  Haftada 3 seferden az dışkılamak ( Sağlıklı bir ömür için her gün 1 defa dışkılamanın olağan olduğunu vurgulamak isterim)
  
  
• 
  Sert ve modül kesim dışkılamak
  
  
• 
  Çok ıkınmak zorunda kalmak
  
  
• 
  Dışkılama sırasında barsağın tam boşalmasını engelleyen bir şeyin olduğu hissine kapılmak, düşünmek
  
  
• 
  Barsağın tam boşalmadığını düşünmek
  
  
• 
  Dışkılama sırasında karına elle bastırma yahut parmakla dışkılamaya yardımcı olma üzere durumların olması
  
  
• 
  Üstteki belirtilerden 2 yahut daha fazlasının en az 3 aydır olması durumuna kronik kabızlık diyoruz
  

Ne vakit doktora gitmeliyiz

Tuvalet alışkanlığınızda sebebini açıklayamadığınız kalıcı bir değişiklik olduğunda doktora gitmeniz gerekir

Kabızlık niçinleri

Sindirilmiş besinler sindirim sisteminde, bilhassa kalın barsaklarda yavaş ilerlediğinde,

barsakların tam boşaltılamadığı durumlarda barsak ortasındaki gaitadaki kurur ve sertleşir, bu durumda kabızlık olur.

Kronik kabızlık niçinlerini detaylı olarak belirtmek istersek:

Kalın barsakları tıkayan patolojiler

• 
  Anüs kenarında “anal fissür “dediğimiz küçük bir yırtığın olması ağrıdan dolayı anüste gevşeme zorluğuna, spazma yol açar
  
  
• 
  Kalın barsak kanserleri
  
  
• 
  Barsağı daraltan düzgün huylu , kanser olmayan niçinler
  
  
• 
  Kalın barsaklara bası yapan karın ortasındaki öteki kanserler
  
  
• 
  “Rektosel” dediğimiz vajen art duvarının zayıflığından kaynaklanan hastalığın olması
  

Kalın barsakların kasılmasın sağlayan sonlarla ilgili nörolojik problemlerden kaynaklanan niçinler

• 
  Barsak kasılmalarını sağlayan sonlarla ilgili “otonom nöropati”
  
  
• 
  Multiple sclerosis
  
  
• 
  Parkinson hastalığı
  
  
• 
  Omurga faydalanmalarına bağlı hudut faydalanmaları
  
  
• 
  Felç
  

Dışkılamada yardımcı olan pelvik taban kaslarına ilişkin sorunlar

• 
  Dışkılama sırasında anüsü çevreleyen kasların gevşeyememesi , biz bu sıkıntıya “anismus” diyoruz
  
  
• 
  Dışkılama sırasında pelvik tabanı oluşturan kimi kasların kasılması, kimilerinin da gevşemesi gerekir, bu uyum sağlanamaması (dyssynergic defecation)
  
  
• 
  Başka bir niye pelvik taban kaslarının zayıf olmasıdır
  

Bedendeki hormon balansının bozulmasına ve birtakım elementlerin artmış ya da azalmış bulunmasına bağlı kabızlık niçinleri

• 
  Şeker hastalığı
  
  
• 
  Hamilelik
  
  
• 
  Tiroid bezinin az çalışması ( hipothyroidism)
  
  
• 
  Paratiroid bezinin fazla çalışması (hyperparathyroidism)
  
  
• 
  Kan tetkiklerinde artmış kalsiyum, düşük magnesium pahaları.
  

Soliter rektal ülser, bu hastalıkta kabızlık yoktur ancak rektum ortasındaki ülser daima tuvaleti varmış hissi uyandırdığı için, hasta sık sık tuvalete sarfiyat ve ıkınır ancak gaita gelmez, hasta da kabız olduğunu, gaita çıkaramadığını söyler. Aslında barsak boştur lakin mevcut ülser hastayı yanıltır. Bu hastalarda barsak sarkmaları ve hemoroid sık görünür.


Kronik kabızlığa yatkınlık oluşturan risk faktörleri

• 
  Yaşlılık
  
  
• 
  Bayanlarda kabızlık daha fazlaca görülür
  
  
• 
  Susuz kalmak
  
  
• 
  Süt ve süt eserleri, badem vs.. besinler
  
  
• 
  Lifli besinlerden yoksul bir diyet alışkanlığı olması
  
  
• 
  Fizikî aktiviteden uzak, sedanter hayat
  
  
• 
  Birtakım ilaçları kullanmak ( sakinleştiriciler, opioid kümesi arı kesiciler, antidepresan ilaçlar tansiyon düşürücüler üzere..)
  
  
• 
  Makûs tuvalet alışkanlığı. Birtakım beşerler meskenleri haricinde bir tuvaleti mümkün olduğunca kullanmak istemezler, dışkılama refleksi geldiğinde ertelemeye çalışırlar, bu durumda bağırsakta bekleyen gaita kurur ve sertleşir
  
  
• 
  Depresyon , gerilim, anksiyete üzere ruhsal rahatsızlıkların olması
  

Kabızlığa bağlı komplikasyonlar

• 
  Hemoroid oluşması , ileri derece ıkınmaya bağlı anüs etrafındaki hemoroid göğüsleri büyür
  
  
• 
  Anal fissür ; sert ve büyük gaita çıkarken makat kenarındaki cildi yırtar, küçük bir yırtık oluşur ancak çok ağrılıdır
  
  
• 
  Fecal impaction; kronik kabızlıkta kalın bağırsağın son kısmı olan rektumda gaita birikir, sertleşir hasta gaita yapamaz hale gelir, hasta lakin bir müdahale ile dışkılayabilir.
  
  
• 
  Uzun müddetten beri var olan çok ıkınmaya bağlı barsak sarkması olur
  
  
• 
  Uzun mühletten beri var olan çok ıkınma kararında pelvik taban kasları zayıflar, bu bölgede var olan hudutların de ziyan görmesi kararında hasta gaz tutamaz duruma gelebilir
  

Kabızlığı önlemek için neler yapabiliriz

• 
  Bakliyat, sebzeler, meyveler, kepek, tam tahıl üzere bol lif içeren besinler gıdalar ile beslenmek
  
  
• 
  İşlenmiş besinler, süt eserleri ve et eserleri üzere az lif içeren besinleri azaltmak
  
  
• 
  Bol sıvı tüketmek
  
  
• 
  Nizamlı idman yapmak
  
  
• 
  Gerilimden uzak durmak
  
  
• 
  Dışkılama hissi geldiğinde ertelememek
  
  
• 
  Tuvalet muhtaçlığını günü muhakkak bir saatine gelecek biçimde bir tertibe oturtmak, tercihen yemekten daha sonra
  

Kronik kabızlık sebebini bulmak için yapılması gereken tetkikler ve testler

Hekimin genel muayenesinden daha sonra, kabızlığın sebebini bulmak için bir dizi testten bir kaçı muhakkak bir algoritm dahilinde istenebilir. Ancak bu testlere başlamadan evvel hastadan detaylı bilgi alıp, diyetini kıymetlendirmek daha sonra da muayene yapmak gerekir, biroldukca hasta sıradan bir diyet değişikliği ile , hiç bir tetkik yapılmadan düzelebilmektedir.

• 
  Kan testleri, mesela tiroid işlev testleri (tiroidin az çalışması kabızlık yapar) yahut kalsiyum seviyesinin yüksek olup olmadığın incelemek üzere .
  
  
• 
  Ayakta direkt batın grafisi, barsakta tıkanıklık olup olmadığını gösterebilir yahut kalın barsakta gaitanın birikmiş olup olmadığını görürüz.
  
  
• 
  Colonoscopy tetkikinde tüm kalın barsakları ve ince barsakların son 15-20 cmlik kısmını ucunda kamera ve ışık olan flexible bir aygıtla inceleriz.
  
  
• 
  Anorectal manometry tetkikinde rektum dediğimiz kalın barsağın son kısmı ve bilhassa de anüsün (makat) işlevini ve bu iki kısmın çalışma uyumunu ölçeriz, gaitanın dışarı çıkması için rektum kasıldığında anüsün gevşemesi gerekir. Örneğin anismus dediğimiz rahatsızlıkta bu uyum bozulmuştur.
  
  
• 
  Balon atım testi (Balloon expulsion test): Bu testte rektum (kalın barsağın son kısmı) içine balon kotulur ve su yada hava ile şişirilir. Şişen balon hastada tuvalet gereksinimi doğurur, hasta bu balonu tuvalette ıkınarak çıkarır, ıkınıp çıkarma müddeti testin kararıdur ve bu müddetin uzunluğuna nazaran kıymetlendirme yapılır, ülkü müddet 1 dakika yahut daha azdır.
  
  
• 
  Colon transit vakti: yenilen besinlerin ne kadar müddette kolondan geçip gaita ile atılma durumuna geldiğini gösteren bir testtir. Test için X-ray sinemasında görülebilen (radiopaque) markerlar yutturulur ve bu markerların sindirim sisteminden geçip atılması süreci sinemalar ile takip edilir. Bu test için kayıt yapabilen kablosuz kapsüller de yutturulabilir.
  
  
• 
  Defecography testi kabızlık teşhisinde değerli bir testtir, nadiren gerekir. Bu testte rektum içine baryum denilen bir unsur verilir ve hastadan bunu dışkılamada olduğu üzere dışarı atması istenir tam bu sırada da sinema çekilir. Bu tetkik ile kas işlevlerini, prolapsus olup olmadığını ve rektosel denilen bir patolojinin olup olmadığını görürüz.
  
  
• 
  MR defecography: Test mantı olağan defecography ile birebirdir, bu testte baryum yerine özel jeller kullanılır ve sinema MR aygıtında çekilir.
  

Kabızlık tedavisi

Başlangıçta tabip rastgele bir önemli bir niye düşünmüyorsa tedavi olarak yalnızca diyet ve ömür halinin düzenlenmesi planlanır, değerli olan sindirilmiş besinlerin optimum müddette kuruyup sertleşmeden dışarı atılmasıdır. Hastaların büyük bir kısmı bu düzenleme ile düzgünleşir , tuvalet sistemi oturuncaya kadar sıradan ilaçlarla süreksiz mühlet yardımcı olunur.

Diyet ve hayat şeklinin değiştirilip bir sisteme oturtulması için yapılması gerekenler

• 
  Lif alımının arttırılması, yemekte bol lifli besinleri bilhassa tercih etmek gerekir, bunun yanında lifsiz besinler da alınabilir ancak yük lifli besinlerden yana olmalıdır. bu biçimdece barsaktan besin pasajı hızlanır. Bu her gün meyve, zerzevat yiyerek sağlanabilir, kepek ve tam tahıl tercih edilmelidir. Başlangıçta lifli besinlerin epeyce fazla alınması şişkinlik ve gaz şikayetleri yapabilir bu niçinle lif ölçüsü yavaş yavaş arttırılmalıdır. Başlangıçta tercihen her 1000 kalori için önerilen lif ölçüsü 14 gramdır. Bir kaç haftada lif ölçüsü arttırılarak istenen seviyeye getirilir. Yulaf, kepek,keten tohumu, mor kuru erik, armut, kuşkonmaz, enginar,chia ve bilhassa de yeşillikler lif artışı sağlayan besinlerdir. Yeşilliklerin lif oranı yüksektir ve her insanın kolay ulaşabileceği besinlerdir.
  
  
• 
  İdman yapmak bağırsak kaslarının aktivitesini de arttırır, haftada 4-5 gün antrenman ülküdür. Uzun vakittir yapmadıysanız idmanlara başlamadan evvel sıhhat durumunuzu kıymetlendirmek için bir hekim ile görüşmekte yarar vardır, bilhassa ileri yaşlarda.
  
  
• 
  Tuvalete gitme gereksiniminiz olduğunda ertelemeyin, kendinize vakit ayırın, aceleye getirmeyin. Birtakım hastalarımız konut haricinde bir yerde tuvalete gidemediklerini belirtmektedirler, bu durum kabızlığın kıymetli sık görülen niçinlerinden biridir ve sorun çözülemediği takdirde kabızlığı tedavi etmek fazlaca zorlaşır yada epey planlı bir hayat formu oluşturmak gerekir.
  

Laksatifler

tesir biçimi birbirinden farklı olan pek fazlaca laksatif (müshil) ilaç çeşidi vardır.

• 
  Lif destekleri: Gaita hacmini arttırırlar. Hacmi artmış gaita daha yumuşaktır ve bağırsaktan transiti daha kolay olur. Bu cins laksatifler psyllium, calcium polycarbophil yahut methylcellulose içerirler.
  
  
• 
  Barsak hareketlerini uyaranlar: Bisacodyl ve sennoside içeren ilaçlar bu kümeye girerler
  
  
• 
  Osmotik laksatifler bağırsak sekresyonunu arttırarak ve barsağı uyararak tesir ederler. Magnesiumhydroxide, magnesium citrate, lactulose, polyethylene glycol bu kümeye giren ilaçlardır.
  
  
• 
  Gaitanın kayganlığını arttıran ilaçlar mineral yağlar üzere
  
  
• 
  Gaita yumuşatıcılar docusate sodium, docusate calcium üzere ilaçlar bağırsaktan su çekerek tesir ederler
  
  
• 
  Fitil ve lavmanlar bir daha kabızlığın tedavisinde kısa müddetli kullandığımız ilaçlardır.
  

Öteki ilaçlar

Üstteki ilaçlardan yarar görülmediğinde ve bilhassa de irritabl barsak sendromu varlığında öbür ilaç tedavileri düzenlenebilir bu tedaviler özelleştirilmiş yani şahsa özel tedavilerdir.

Pelvis kaslarını çalıştırmak

Biofeedback training dediğimiz pelvis kaslarının hakikat vakitte kasılması ve gevşemesini öğreten tedavi tekniğidir, bir terapist eşliğinde yapılır. Dışkılama esnasında hangi kasların kasılması, hangilerinin gevşetilmesini öğretmek için uygulanır,oldukça hasta bu tedaviden yarar görür.


Cerrahi tedavi

Bağırsağın tam ya da kısmi tıkandığı durumlarda, rektosel, soliter rektal ülser varlığında yahut öbür tedavilerden yarar görmeyen anal fissürde ameliyat gerekir.

Kabızlık tedavisinde ameliyat çoklukla son devadır o safhaya gelinceye kadar uygulanabilecek pek epeyce tedavi tekniği vardır


Alternatif Tıp uygulamaları

Bifidobacterium yahut lactobacillus içeren probioticler başka sindirim sistemi sorunları yanında kabızlıkta da faydalıdır.

Meyvelerde bulunan bir şeker olan fructooligosaccharideler de kabızlık tedavisinde yardımcı olmaktadır.

Hekiminizin sizden almak isteyeceği bilgiler

Kabızlık rahatsızlığından dolayı bir doktora gittiğinizde hekiminizin sizden öğrenmek isteyeceği ayrıntıları evvelde hazırlarsanız hekiminize daha gerçek ve net bilgiler vermiş olursunuz.

• 
  Kabızlık şikayetleriniz ne vakit başladı?
  
  
• 
  Kabızlık şikayetleriniz vakit zaman mı oluyor, yoksa daima var mı?
  
  
• 
  Istıraplarınız ne boyutta, hayli mu rahatsız ediyor?
  
  
• 
  Yakınmalarınızı azaltan rastgele bir şey var mı?
  
  
• 
  Yakınmalarınızı arttıran bir şey var mı?
  
  
• 
  Karın ağrılarınız oluyor mu?
  
  
• 
  Kusmalarınız oluyor mu?
  
  
• 
  İsteğiniz haricinde kilo kaybınız oldu mu?
  
  
• 
  Günde kaç öğün besleniyorsunuz?
  
  
• 
  Günde kaç bardak yahut litre sıvı içiyorsunuz?
  
  
• 
  Dışkılama sırasında ya da bitiminde kanama oluyor mu, gaita üzerinde kan görüyor musunuz?
  
  
• 
  Tuvalette fazlaca ıkınmanız gerekiyor mu?
  
  
• 
  Ailenizde sindirim sistemi sorunları yahut kolon kanseri olan kimse var mı?
  
  
• 
  Öbür bir hastalığınız var mı?
  
  
• 
  Kullanmakta olduğunuz rastgele bir ilaç var mı?