Karabağ hezimetinin akabinde Ermenistan’daki seçimde asıl kazanan kim
Ermenistan’da Pazar günkü seçimlerin sonuçları, Pazartesi sabahı erkenden belirtildi. Buna bakılırsa, parlamentoya yalnızca 3 oluşum girebiliyor: Paşinyan’ın Toplumsal Mukavele Partisi, oyların yüzde 53,94’ünü alarak, 107 sandalyeli parlamentoda 71 sandalye elde etti. İkinci sırada yer alan, Ermenistan’ın ikinci Cumhurbaşkanı Rober Koçaryan’ın seçimdilk evvel radikal milliyetçi Taşnaksütyun Partisi’ni de dahil ederek kurduğu “Ermenistan” ittifakı, oyların yüzde 21’ini alarak, 29 milletvekilliği elde etti. Üçüncü sırada ise, Ermenistan’ın üçüncü (bundan önceki) Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın Onurumuz isimli ittifakı, yüzde 5’ten biraz daha fazla alarak, 7 milletvekilliği kazandı (Normalde Ermenistan’da seçim barajının siyasi partiler için yüzde 5; seçim ittifakları içinse yüzde 7 bulunmasına, yani, Sarkisyan’ın ittifakının kâfi oranın altında bulunmasına karşın, anayasa yeterince parlamentoda en az üç kümenin temsil edilmesi gerektiği ve o durumda üçüncü parti yahut ittifakın oy oranına bakılmadığı için, Sarkisyan’ın ittifakı da bundan yararlanarak parlamentoya girebilmiş oldu).
Ana muhalefet haline gelen radikal milliyetçi Ermenistan İttifakı’nın seçim sonuçlarını tanımayacağını söylemesine karşılık, oy sayımı, sonuçlarda esaslı bir değişikliğin olmadığını gösteriyor. Muhalefet de, geniş çaplı protestolara girişmedi. ötürüsıyla, herşeye karşın, kararı kabul etmiş durumdalar.
ERKEN SEÇİMLER, niye DÜZENLENDİ
Paşinyan, 2018 yılında Ermenistan’ı 1998 yılından beri yöneten Karabağ Klanı’na, onların yolsuzluklarına reaksiyon duyan kısımların desteklediği protestolar kararında düzenlenen erken parlamento seçimleriyle iktidara gelmişti. (Aslında bu, Batılı ülkelerin takviye verdikleri ve benzerilerini Gürcistan’da, Ukrayna’da, Sırbistan’da gördüğümüz renkli ihtilallerin bir çeşidi idi).
Fakat, koronavirüs salgınını yönetememe konusundaki yansılar ve ekonomik dertlerin üzerine bir de geçen yılın sonbaharındaki Karabağ Savaşı eklenince, bu savaşta Ermenistan’ın işgalindeki Dağlık Karabağ’ın değerli bir kısmı Azerbaycan tarafınca geri alınınca, Paşinyan da, ateşkes mutabakatını imzalayıp bu durumu kabul etmek zorunda kalınca, ülke büyük protestolara sahne oldu.
Bu protestolar, hem muhakkak bir sonuç alınamadığı için birebir vakitte ortaya kış soğukları girdiği için sönmeye yüz tutsa da, bu şubat ayında yaşanan gelişmeler, yangını yeniden alevlendirdi: Paşinyan, Karabağ Savaşındaki bozgun için günah keçisi arayışına girdi ve bu niçinle, askerlerle çatışmaya girdi. Şubat ayında, Genelkurmay İkinci Lideri Haçaturyan’ı vazifeden alması üzerine, Genelkurmay Lideri Gasparyan, Paşinyan’ı istifaya davet etti. Paşinyan da bunu darbe teşebbüsü olarak kıymetlendirerek, genelkurmay liderini nazaranvden alan kararnameyi imzaladı ve genelkurmay liderinin yetkilerinin, savunma bakanına geçtiğini deklare etti. Lakin bunun yürürlüğe girebilmesi için, cumhurbaşkanının onaylaması gerekiyordu. Fakat Cumhurbaşkanı Armen Manukyan, bunu imzalamayı reddetti. bu biçimdece, ordunun başında kimin olduğunun aşikâr olmadığı bir durum ortaya çıktı.
Devlet kurumlarının kimileri Paşinyan’a, kimileri ise, Genelkurmay Lideri Gasparyan’a takviye veriyordu. Muhalefetin bir kıymetli kısmı de, genelkurmay liderine dayanak veriyordu. Yani, hem toplum, tıpkı vakitte -en az bunun kadar önemlisi- devlet bölünmenin eşiğine gelmişti. Bu kaidelerde, karşılıklı uzlaşmaya gidildi ve genelkurmay lideri misyondan alınırken, Paşinyan da, erken seçimlere gidileceğini ilan etti.
Lakin, her ne kadar radikal milliyetçi muhalefet partileri sokak şovlarını etkin biçimde düzenlese de, seçmenin büyük kısmının bu hareketlere ilgisiz olduğu görüldü. Dahası, Karabağ Savaşı’nda Ermeni kuvvetlerinin uğradığı durum, seçmenin büyük kısmında, değişim yerine, istikrar telaşının güçlenmesine yol açtı. Koçaryan’ın seçimlerdilk evvel “Paşinyan iktidarda kalırsa, yarın Azeri askerlerini Ermenistan’ın ortasında görürsünüz” biçimindeki endişeye dayalı propagandasının da halkın büyük kısmınca paylaşılmadığı ortaya çıktı.
Paşinyan bu son seçimlerle, tekrar, tek başına hükümet kuracak çoğunluğu elde etti. Ama Paşinyan’ın 2018’deki erken seçimlerde yüzde 70 civarında oy aldığını hatırlarsak, yüzde 54 civarında oy, olağan ki, bir düşüşe işaret ediyor. Bunun kadar kıymetli ve Ermenistan siyaseti açısından belirsizlik yaratan bir konu da, seçimlere iştirakin epey düşük olması: Ermenistan’da seçmenin yalnızca yüzde 49,4’ü oy kullandı. ötürüsıyla, Paşinyan aslında, genel seçmenin yüzde 27’sinin oyunu alabilmiş durumda. Aslına bakarsak, bundan evvelki parlamento seçimlerinde de (2018’deki), iştirak yüzde 48,4’te kalmıştı. Ermenistan’da son senelerda görülen bu durum, seçmen kitlesinin değerli kısmının apolitikleşmesi, natürel ki, bir alternatif bakılırsamemekten kaynaklanıyor. Öbür taraftan da bu durum, siyasette gelecekte kimin tarafınca doldurulacağı muhakkak olmayan bir boşluğa işaret ediyor.
PAŞİNYAN, RUSYA’YA SELAM GÖNDERDİ
Nikol Paşinyan, seçim sonuçları açıklanır açıklanmaz yaptığı konuşmada, evvel Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’e, akabinde Rusya Başbakanı Mihail Mişustin’e teşekkür ederken, ABD Lideri Biden’a fakat onların akabinde teşekkür etti. Bundan da ötede Paşinyan, birebir konuşmasında, Ermenistan’ın bu yeni devirde, Rusya’nın başını çektiği Avrasya Birliği ve Kollektif Güvenlik Muahedesi Örgütü ile bağlantıları güçlendireceğini deklare etti (Ermenistan aslına bakarsanız her ikisine de üye. Faakt dış politik yönelim, bu güzergahta devam edecek). Rusya da, seçimlerin çabucak akabinde, Paşinyan’ı birinci tebrik eden ülke oldu. Bu da, seçimin kazananlarının kimler olduğunu daha net gösteriyor.
Rusya’ya selam gönderen, yalnızca iktidardaki Paşinyan değil: Parlamentoya giren üç siyasi oluşumdan, muhalefette kalan Ermenistan ittifakı ile Onurumuz Var ittifakı da, Rusya yanlısı çizgide. bu biçimdelikle, parlamentonun hayli büyük ölçüde Rusya yanlılarının kontrolünde olduğunu söylemek, abartılı olmayacak.
PAŞİNYAN NASIL RUSYA’YA YÖNELDİ
Aslında, Paşinyan, Rusya’ya uzaklıklı tavrı olan bir siyasetçiydi. İktidara Batılılar’ın dayanak verdiği renkli ihtilal tarzıolaylarla gelmesi bile başlı başına, Rusya’nın yansısı için kafiydi. Paşinyan, Ermenistan’ın Rusya’yla iktisat ve güvenlik alanlarında münasebetlerinin ağır olduğunun farkında olduğu için, Rusya’yı direkt amaç alacak açıklamalar yapmaktan kaçındıysa da, etrafını, Rusya aksisi olarak bilinen şahıslarla doldurdu. Hükümet üyelerinin kimileri, Soros vakıflarında çalışmış kimselerdi. Dahası, Ermeni istihbaratının başına getirilen Armen Grigoryan, daha öncesinden hiç bir devlet deneyimi olmayan, Batılı sivil toplum kuruluşlarında çalışmış bir tanesiydi. Paşinyan’ın kimi bakanları, Gümrü’deki Rus askeri üssünün kaldırılmasını savunmaya başlamıştı. Bundan da ötede, Paşinyan, 2018 yılında, Rusya’nın başını çektiği Kollektif Savunma Muahedesi Örgütü’nde Ermenistan’ın periyot lideri olduğu esnada örgütün genel sekreteri durumunda olan Yuri Haçaturov’u, siyasi niçinlerden ötürü tutuklatmıştı. Yani, Rusya’nın başını çektiği örgüt, Paşinyan niçiniyle, başsız kalıvermişti.
Paşinyan, Karabağ Savaşı öncesinde, Ermenistan’ın her şeye karşın bölgede Rusya’nın tek müttefiki olduğu ve Rusya’nın Ermenistan’ı desteklemeye mecbur olduğu var iseyımına bakılırsa hareket ediyordu. Ne var ki, Azerbaycan Cumgurbaşkanı İlham Aliyev’in Rusya’yla bağlantıları geliştirdiğini ve Rusya’nın Haçaturov olayına reaksiyonlu olduğunu gözden uzak tutmuştu. Bu da, Rusya’nın Karabağ Savaşı’nda Ermenistan’a takviye vermeyişinin en kıymetli niçinlerinden biri oldu (ayrıca, savaşın Ermenistan’da değil de Azerbaycan’a ilişkin olan işgal altındaki Karabağ’da olması da, Rusya’nın yahut Kollektif Savunma Örgütü’nün müdahale etmeyişinde etkiliydi).
Sonuçta Paşinyan, savaşta yalnız kaldı ve Rusya’nın bu bölgenin en kıymetli aktörü olduğunu kabullenmek zorunda kaldı. Savaş sırasında Paşinyan’ın kaç sefer Putin’le görüşmeye çalıştığı ve daima telefon konuşması yaptıkları, hatırdadır.
Öte yandan, Rusya’nın Azerbaycan’ın muvaffakiyetleri karşısında Ermenistan’ı büsbütün yanlız bırakması, Ermenistan’ı tümden kaybetmesine yol açabilirdi. O niçinle, Dağlık Karabağ’ın idare merkezi Hankendi’nin Azerbaycan kuvvetlerinin eline geçmesine ramak kala, Rusya, müdahale etti ve ateşkes muahedesi imzalandı. Rusya bu biçimdelikle, hem Ermenistan, tıpkı vakitte Karabağ Ermenileri’ne, tek kurtarıcının kendisi olabileceğini göstermiş oluyordu.
PAŞİNYAN DEĞİŞTİ
Bu koşullar altında, Paşinyan’ı, Karabağ Savaşı öncesindeki Paşinyan ve Karabağ Savaşı daha sonrasındaki Paşinyan olarak ikiye ayırmak gerçek olacaktır. Paşinyan’ın bu seçimden daha sonrasında, bir vakit içinder genel sekreterini tutukladığı Kollektif Güvenlik Muahedesi Örgütü’ne bağlılığını bilhassa vurgulaması da, bu değişimin en değerli göstergelerinden biridir.
Rusya da, Karabağ Savaşı daha sonrasında Paşinyan’a yönelik tavrını değiştirmişti. Rusya idaresi, tahminen Paşinyan’dan fazla hazzetmese de, onu bir daha de, Karabağ’da oluşan sistemin garantisi olarak görüyordu: Paşinyan’ın yerine diğerinin gelmesi halinde, Rusya’nın teşebbüsüyle Karabağ’da oluşmuş olan nizam, tehlikeye girebilirdi. O niçinle, ateşkesten daha sonra Ermenistan’da muhalefet partileri protesto şovlarına girişince, Rusya yönetiim, Paşinyan’a takviye veren açıklamalar yaptı (Rusya’nın Paşinyan’ın gerisinde olması da, bu protestoları zayıflatan bir etken oldu).
Son seçimlerdilk evvel, gerek Paşinyan, gerekse Koçaryan, Moskova’ya giderek, Putin başta olmak üzere, Rus yetkililerle görüştüler ve Rusya’dan takviye arayışına girdiler. Şimdiki durumda Rusya’nın Paşinyan’la güzel bağlantıları devam ettireceğini, lakin muhalefetteki Koçaryan’la da irtibatı sürdüreceğini önbakılırsabiliriz.
Paşinyan’ın seçimleri kazanmış olması hem de, Kafkasya’da sonbahardan itibaren Türkiye ve Rusya’nın teşebbüsüyle oluşan yeni sistemin devam edebilme, yani, bölgeye barış ve istikrarın gelme ihtimalini arttırıyor. Fakat, bu bölgede epey sayıda etkenin olduğunu hatırda tutmakta fayda var.
Deniz Berktay
ALINTIDIR
Ermenistan’da Pazar günkü seçimlerin sonuçları, Pazartesi sabahı erkenden belirtildi. Buna bakılırsa, parlamentoya yalnızca 3 oluşum girebiliyor: Paşinyan’ın Toplumsal Mukavele Partisi, oyların yüzde 53,94’ünü alarak, 107 sandalyeli parlamentoda 71 sandalye elde etti. İkinci sırada yer alan, Ermenistan’ın ikinci Cumhurbaşkanı Rober Koçaryan’ın seçimdilk evvel radikal milliyetçi Taşnaksütyun Partisi’ni de dahil ederek kurduğu “Ermenistan” ittifakı, oyların yüzde 21’ini alarak, 29 milletvekilliği elde etti. Üçüncü sırada ise, Ermenistan’ın üçüncü (bundan önceki) Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın Onurumuz isimli ittifakı, yüzde 5’ten biraz daha fazla alarak, 7 milletvekilliği kazandı (Normalde Ermenistan’da seçim barajının siyasi partiler için yüzde 5; seçim ittifakları içinse yüzde 7 bulunmasına, yani, Sarkisyan’ın ittifakının kâfi oranın altında bulunmasına karşın, anayasa yeterince parlamentoda en az üç kümenin temsil edilmesi gerektiği ve o durumda üçüncü parti yahut ittifakın oy oranına bakılmadığı için, Sarkisyan’ın ittifakı da bundan yararlanarak parlamentoya girebilmiş oldu).
Ana muhalefet haline gelen radikal milliyetçi Ermenistan İttifakı’nın seçim sonuçlarını tanımayacağını söylemesine karşılık, oy sayımı, sonuçlarda esaslı bir değişikliğin olmadığını gösteriyor. Muhalefet de, geniş çaplı protestolara girişmedi. ötürüsıyla, herşeye karşın, kararı kabul etmiş durumdalar.
ERKEN SEÇİMLER, niye DÜZENLENDİ
Paşinyan, 2018 yılında Ermenistan’ı 1998 yılından beri yöneten Karabağ Klanı’na, onların yolsuzluklarına reaksiyon duyan kısımların desteklediği protestolar kararında düzenlenen erken parlamento seçimleriyle iktidara gelmişti. (Aslında bu, Batılı ülkelerin takviye verdikleri ve benzerilerini Gürcistan’da, Ukrayna’da, Sırbistan’da gördüğümüz renkli ihtilallerin bir çeşidi idi).
Fakat, koronavirüs salgınını yönetememe konusundaki yansılar ve ekonomik dertlerin üzerine bir de geçen yılın sonbaharındaki Karabağ Savaşı eklenince, bu savaşta Ermenistan’ın işgalindeki Dağlık Karabağ’ın değerli bir kısmı Azerbaycan tarafınca geri alınınca, Paşinyan da, ateşkes mutabakatını imzalayıp bu durumu kabul etmek zorunda kalınca, ülke büyük protestolara sahne oldu.
Bu protestolar, hem muhakkak bir sonuç alınamadığı için birebir vakitte ortaya kış soğukları girdiği için sönmeye yüz tutsa da, bu şubat ayında yaşanan gelişmeler, yangını yeniden alevlendirdi: Paşinyan, Karabağ Savaşındaki bozgun için günah keçisi arayışına girdi ve bu niçinle, askerlerle çatışmaya girdi. Şubat ayında, Genelkurmay İkinci Lideri Haçaturyan’ı vazifeden alması üzerine, Genelkurmay Lideri Gasparyan, Paşinyan’ı istifaya davet etti. Paşinyan da bunu darbe teşebbüsü olarak kıymetlendirerek, genelkurmay liderini nazaranvden alan kararnameyi imzaladı ve genelkurmay liderinin yetkilerinin, savunma bakanına geçtiğini deklare etti. Lakin bunun yürürlüğe girebilmesi için, cumhurbaşkanının onaylaması gerekiyordu. Fakat Cumhurbaşkanı Armen Manukyan, bunu imzalamayı reddetti. bu biçimdece, ordunun başında kimin olduğunun aşikâr olmadığı bir durum ortaya çıktı.
Devlet kurumlarının kimileri Paşinyan’a, kimileri ise, Genelkurmay Lideri Gasparyan’a takviye veriyordu. Muhalefetin bir kıymetli kısmı de, genelkurmay liderine dayanak veriyordu. Yani, hem toplum, tıpkı vakitte -en az bunun kadar önemlisi- devlet bölünmenin eşiğine gelmişti. Bu kaidelerde, karşılıklı uzlaşmaya gidildi ve genelkurmay lideri misyondan alınırken, Paşinyan da, erken seçimlere gidileceğini ilan etti.
Lakin, her ne kadar radikal milliyetçi muhalefet partileri sokak şovlarını etkin biçimde düzenlese de, seçmenin büyük kısmının bu hareketlere ilgisiz olduğu görüldü. Dahası, Karabağ Savaşı’nda Ermeni kuvvetlerinin uğradığı durum, seçmenin büyük kısmında, değişim yerine, istikrar telaşının güçlenmesine yol açtı. Koçaryan’ın seçimlerdilk evvel “Paşinyan iktidarda kalırsa, yarın Azeri askerlerini Ermenistan’ın ortasında görürsünüz” biçimindeki endişeye dayalı propagandasının da halkın büyük kısmınca paylaşılmadığı ortaya çıktı.
Paşinyan bu son seçimlerle, tekrar, tek başına hükümet kuracak çoğunluğu elde etti. Ama Paşinyan’ın 2018’deki erken seçimlerde yüzde 70 civarında oy aldığını hatırlarsak, yüzde 54 civarında oy, olağan ki, bir düşüşe işaret ediyor. Bunun kadar kıymetli ve Ermenistan siyaseti açısından belirsizlik yaratan bir konu da, seçimlere iştirakin epey düşük olması: Ermenistan’da seçmenin yalnızca yüzde 49,4’ü oy kullandı. ötürüsıyla, Paşinyan aslında, genel seçmenin yüzde 27’sinin oyunu alabilmiş durumda. Aslına bakarsak, bundan evvelki parlamento seçimlerinde de (2018’deki), iştirak yüzde 48,4’te kalmıştı. Ermenistan’da son senelerda görülen bu durum, seçmen kitlesinin değerli kısmının apolitikleşmesi, natürel ki, bir alternatif bakılırsamemekten kaynaklanıyor. Öbür taraftan da bu durum, siyasette gelecekte kimin tarafınca doldurulacağı muhakkak olmayan bir boşluğa işaret ediyor.
PAŞİNYAN, RUSYA’YA SELAM GÖNDERDİ
Nikol Paşinyan, seçim sonuçları açıklanır açıklanmaz yaptığı konuşmada, evvel Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’e, akabinde Rusya Başbakanı Mihail Mişustin’e teşekkür ederken, ABD Lideri Biden’a fakat onların akabinde teşekkür etti. Bundan da ötede Paşinyan, birebir konuşmasında, Ermenistan’ın bu yeni devirde, Rusya’nın başını çektiği Avrasya Birliği ve Kollektif Güvenlik Muahedesi Örgütü ile bağlantıları güçlendireceğini deklare etti (Ermenistan aslına bakarsanız her ikisine de üye. Faakt dış politik yönelim, bu güzergahta devam edecek). Rusya da, seçimlerin çabucak akabinde, Paşinyan’ı birinci tebrik eden ülke oldu. Bu da, seçimin kazananlarının kimler olduğunu daha net gösteriyor.
Rusya’ya selam gönderen, yalnızca iktidardaki Paşinyan değil: Parlamentoya giren üç siyasi oluşumdan, muhalefette kalan Ermenistan ittifakı ile Onurumuz Var ittifakı da, Rusya yanlısı çizgide. bu biçimdelikle, parlamentonun hayli büyük ölçüde Rusya yanlılarının kontrolünde olduğunu söylemek, abartılı olmayacak.
PAŞİNYAN NASIL RUSYA’YA YÖNELDİ
Aslında, Paşinyan, Rusya’ya uzaklıklı tavrı olan bir siyasetçiydi. İktidara Batılılar’ın dayanak verdiği renkli ihtilal tarzıolaylarla gelmesi bile başlı başına, Rusya’nın yansısı için kafiydi. Paşinyan, Ermenistan’ın Rusya’yla iktisat ve güvenlik alanlarında münasebetlerinin ağır olduğunun farkında olduğu için, Rusya’yı direkt amaç alacak açıklamalar yapmaktan kaçındıysa da, etrafını, Rusya aksisi olarak bilinen şahıslarla doldurdu. Hükümet üyelerinin kimileri, Soros vakıflarında çalışmış kimselerdi. Dahası, Ermeni istihbaratının başına getirilen Armen Grigoryan, daha öncesinden hiç bir devlet deneyimi olmayan, Batılı sivil toplum kuruluşlarında çalışmış bir tanesiydi. Paşinyan’ın kimi bakanları, Gümrü’deki Rus askeri üssünün kaldırılmasını savunmaya başlamıştı. Bundan da ötede, Paşinyan, 2018 yılında, Rusya’nın başını çektiği Kollektif Savunma Muahedesi Örgütü’nde Ermenistan’ın periyot lideri olduğu esnada örgütün genel sekreteri durumunda olan Yuri Haçaturov’u, siyasi niçinlerden ötürü tutuklatmıştı. Yani, Rusya’nın başını çektiği örgüt, Paşinyan niçiniyle, başsız kalıvermişti.
Paşinyan, Karabağ Savaşı öncesinde, Ermenistan’ın her şeye karşın bölgede Rusya’nın tek müttefiki olduğu ve Rusya’nın Ermenistan’ı desteklemeye mecbur olduğu var iseyımına bakılırsa hareket ediyordu. Ne var ki, Azerbaycan Cumgurbaşkanı İlham Aliyev’in Rusya’yla bağlantıları geliştirdiğini ve Rusya’nın Haçaturov olayına reaksiyonlu olduğunu gözden uzak tutmuştu. Bu da, Rusya’nın Karabağ Savaşı’nda Ermenistan’a takviye vermeyişinin en kıymetli niçinlerinden biri oldu (ayrıca, savaşın Ermenistan’da değil de Azerbaycan’a ilişkin olan işgal altındaki Karabağ’da olması da, Rusya’nın yahut Kollektif Savunma Örgütü’nün müdahale etmeyişinde etkiliydi).
Sonuçta Paşinyan, savaşta yalnız kaldı ve Rusya’nın bu bölgenin en kıymetli aktörü olduğunu kabullenmek zorunda kaldı. Savaş sırasında Paşinyan’ın kaç sefer Putin’le görüşmeye çalıştığı ve daima telefon konuşması yaptıkları, hatırdadır.
Öte yandan, Rusya’nın Azerbaycan’ın muvaffakiyetleri karşısında Ermenistan’ı büsbütün yanlız bırakması, Ermenistan’ı tümden kaybetmesine yol açabilirdi. O niçinle, Dağlık Karabağ’ın idare merkezi Hankendi’nin Azerbaycan kuvvetlerinin eline geçmesine ramak kala, Rusya, müdahale etti ve ateşkes muahedesi imzalandı. Rusya bu biçimdelikle, hem Ermenistan, tıpkı vakitte Karabağ Ermenileri’ne, tek kurtarıcının kendisi olabileceğini göstermiş oluyordu.
PAŞİNYAN DEĞİŞTİ
Bu koşullar altında, Paşinyan’ı, Karabağ Savaşı öncesindeki Paşinyan ve Karabağ Savaşı daha sonrasındaki Paşinyan olarak ikiye ayırmak gerçek olacaktır. Paşinyan’ın bu seçimden daha sonrasında, bir vakit içinder genel sekreterini tutukladığı Kollektif Güvenlik Muahedesi Örgütü’ne bağlılığını bilhassa vurgulaması da, bu değişimin en değerli göstergelerinden biridir.
Rusya da, Karabağ Savaşı daha sonrasında Paşinyan’a yönelik tavrını değiştirmişti. Rusya idaresi, tahminen Paşinyan’dan fazla hazzetmese de, onu bir daha de, Karabağ’da oluşan sistemin garantisi olarak görüyordu: Paşinyan’ın yerine diğerinin gelmesi halinde, Rusya’nın teşebbüsüyle Karabağ’da oluşmuş olan nizam, tehlikeye girebilirdi. O niçinle, ateşkesten daha sonra Ermenistan’da muhalefet partileri protesto şovlarına girişince, Rusya yönetiim, Paşinyan’a takviye veren açıklamalar yaptı (Rusya’nın Paşinyan’ın gerisinde olması da, bu protestoları zayıflatan bir etken oldu).
Son seçimlerdilk evvel, gerek Paşinyan, gerekse Koçaryan, Moskova’ya giderek, Putin başta olmak üzere, Rus yetkililerle görüştüler ve Rusya’dan takviye arayışına girdiler. Şimdiki durumda Rusya’nın Paşinyan’la güzel bağlantıları devam ettireceğini, lakin muhalefetteki Koçaryan’la da irtibatı sürdüreceğini önbakılırsabiliriz.
Paşinyan’ın seçimleri kazanmış olması hem de, Kafkasya’da sonbahardan itibaren Türkiye ve Rusya’nın teşebbüsüyle oluşan yeni sistemin devam edebilme, yani, bölgeye barış ve istikrarın gelme ihtimalini arttırıyor. Fakat, bu bölgede epey sayıda etkenin olduğunu hatırda tutmakta fayda var.
Deniz Berktay
ALINTIDIR