Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Konseyi Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara, Kovid-19 aşılarının son kullanım tarihinin her parti aşı için daima yeniden edilen testlere göre uzayabildiğini belirterek, ” Türkiye‘deki Aşı Takip Sistemi yardımıyla aşının üstündeki koddan aşının kullanım ömrünün ne kadar uzayabileceği görülüyor. Rastgele bir biçimde müddeti geçtiyse sistem esasen ‘kırmızı’ ihtar veriyor ve o aşı uygulanmıyor.” dedi.
Kamuoyunda ” Türkiye‘de son kullanma tarihi geçmiş BioNTech aşılarının vatandaşlara uygulandığı” tezlerinin gündeme gelmesinin akabinde Sıhhat Bakanlığı dün yaptığı açıklamayla bu biçimde bir durumun kelam konusu olmadığını, vatandaşların gönül rahatlığıyla aşılarını yaptırabileceğini bildirdi.
Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi ve Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara da aşıların son kullanma tarihinin ne manaya geldiği, bu müddetlerin tespitine yönelik nasıl bir bilimsel süreç yürütüldüğü konusundaki bilgileri AA muhabirine anlattı.
Genel olarak rutin tüm aşıların üstünde bulunan son kullanma tarihinin ay olarak açıklandığine ve bunun aşının ay sonuna kadar itimatla kullanılabileceği manasına geldiğine işaret eden Kara, “Uzun devir takip edilmiş aşılar ise son kullanma tarihinden daha sonra en az 3 ay daha olağan kaideler altında kullanılabilir. Yani bir epeyce başka eserden farklı olarak aşıların, değerli biyolojik mamüllerin üstündeki son kullanma tarihinden daha sonra biraz daha inanç aralığı vardır.” tabirini kullandı.
Prof. Dr. Kara, salgınla gayrette kullanılan mRNA ve inaktif aşıların son kullanma tarihi süreçlerine ait şu ayrıntıları paylaştı:
“BioNTech, Sinovac yahut önümüzdeki devirde umarım Türkiye‘de de klinik kullanıma girecek olan aşımız TURKOVAC… Bunların son kullanma tarihi genel olarak pandemi devrinde daima 3’er aylık yazılır. Örneğin, BioNTech haziran ayında üretildiyse son kullanma tarihi eylül, temmuzda üretildiyse ekim ayı halinde yazılıyor. Bunun temel sebebi, pandemi devrinde aşılar üretildiklerinde evvel laboratuvar ortamında ‘stabilite’ dediğimiz aşının dayanıklılık düzebir daha bakılıyor. daha sonrasında da aşının ne kadar mühlet sağlıklı kaldığını saptamak için 1 ay, 2 ay, 3 ay üzere sistemli aralıklarla bu testler tekrar ediliyor.”
“Aşıların son kullanım tarihi, testleri uygun sonuçlandıysa uzayabilir”
Bu testlerin aşının her parti üretimi için gerçekleştirildiğini, daha uzun vadeli sonuçların çıkması üzerine o partideki aşıların son kullanma tarihinin kimi vakit 1 yıla kadar uzayabildiğini aktaran Kara, “Üzerindeki tarih aşı üretildiği anda basıldığı için etikette 3 ay görünse de testlerle elde edilen müddet evvel üretici tarafınca bildirilir, akabinde bu test sıhhat otoritelerince tekrar yapılır ve tıpkı sonuç çıkıyorsa son kullanma tarihi buna göre güncellenir.” dedi.
Prof. Dr. Kara, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
” Türkiye‘ye gelen tüm aşıların da muhakkak bir kısmı, bu laboratuvar incelemeleri için örnek olarak ayrılır. Bunlar aralıklı testlere tabi tutulur. Bu testler sırasında rastgele birisinde çeşitli sebeplerle bir değişiklik görülürse o partinin (lotun) kullanmasına müsaade verilmez. Diyelim ki tüm sonuçlar düzgün, 3, 6 yahut 9 ay daha kullanılabilmesine müsaade verilir. Şu anda da BioNTech aşılarında genel olarak bu müddet 9 ay.
Yani aşıların son kullanım tarihi, şayet stabilite testleri uygun sonuçlandıysa uzayabilir. Bu müddet de çabucak birinci günden değil, her parti için devamlı yapılan testlere bakılırsa değişkenlik gösterir. Şu anda Türkiye‘de kullanıma sunulan serilerin daha evvel yapılmış testleri var, bu niçinle 9 ay diyebiliyoruz. Fakat yeni bir seri geldiğinde ‘9 ay’ denilebilmesi için bir daha orta testlerinin yapılması lazım. bu biçimde bir takip ve kıymetlendirme süreciyle gidiyor.”
Aşıların birkaç yıl boyunca birebir biçimde üretilmesinin akabinde son kullanma tarihlerinin 12 yahut 24 ay olarak belirlenebildiğini belirten Kara, bunun da yalnızca laboratuvar değil, hastaneler, aile sıhhati merkezleri üzere farklı ortamlarda aşı dolaplarında tutulan örnekler üzerinde yapılan incelemelerle saptandığını anlattı.
” Türkiye‘de kullanılacak her aşı kesinlikle ayrıyeten test edilir”
Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Kara, ” Türkiye‘de kullanılacak her aşı kesinlikle ayrıyeten test edilir. Dünyanın neresinde üretilirse üretilsin Türkiye‘deki aşı kaliteleri daima devasa yükseklikte tutulur. Bilhassa çocuklara uyguladığımız aşılar, dünya kalitesi ortalamasının epeyce üstünde aşılardır.” diye konuştu.
Türkiye‘de kullanılan Aşı Takip Sistemi (ATS) ile gelen her aşıya kod yapıştırıldığını aktaran Kara, bu kod üzerinden aşının ne vakit, nerede, hangi kuralda üretildiği, üretildiği noktadan ne vakit yola çıktığı, uçakta ne kadar seyahat yaptığı, kaç derecede koruma edildiği üzere tüm kayıtların izlendiğini belirtti.
Kara, aşılara etiket yapıştırabilmek için bakılırsavlilerin aşıların koruma edildiği 2-8 derecelik odalara girdiğini söyleyerek, şu değerlendirmeleri yaptı:
“BioNTech aşısı ise eksi 80 derecede saklanıyor. 2-8 derecede de 30 gün kadar kalabiliyor lakin genel ülkü saklama kaideleri eksi 80 derece. ötürüsıyla eksi 80 derecedeki bir odaya girip etiketinin değiştirilme imkanı mevcut değil. Ama Türkiye‘deki Aşı Takip Sistemi yardımıyla aşıya etiket yapıştırılamasa bile üstündeki mevcut koddan bilgisayar ortamında aşının son kullanım ömrünün ne kadar uzayabileceği görülüyor. Uygulanacak aşının kodu da evvel sisteme okutuluyor. Diyelim ki aşının rastgele bir biçimde mühleti geçtiyse sistem esasen ‘kırmızı’ ikaz veriyor ve o aşı uygulanmıyor.”
Kara, aşı taşınırken ya da dolaptaki koruması sırasında rastgele sorun olması halinde de sistemin kırmızı ikaz verdiğini anlatarak aşıların üstündeki etiketten fazla sistemin kıymetli olduğunu vurguladı.
“Aşı olmak konusunda lütfen kaygı etmeyelim”
Prof. Dr. Kara, “Aşı olmak konusunda lütfen telaş etmeyelim. Bugün dünya geneline baktığımızda yaklaşık 9 milyar doz pandemi aşısı uygulandı ve inançlı oldukları görüldü. Artık içimiz rahat olsun.” davetinde bulundu.
Aşının nadiren istenmeyen tesirlerinin görülebileceğini aktaran Kara, “Türkiye dünya genelinden daha erken hatırlatma dozu uygulama bahtına sahip oldu. Avrupa, hatırlatma dozunda bir ölçü geciktiği için devasa yükseklikte hadise sayıları oldu. Türkiye buna erken devirde başladığı için insanların mevsim sebebiyle kapalı ortamlarda daha fazla kaldığı bu biçimde bir periyotta hadise sayılarında hayli büyük yükselme yok. Kendimizi korumak için lütfen hatırlatma dozlarımızın müddetini lütfen geçirmeyelim.” biçiminde konuştu.
Kara, vatandaşların genel olarak aşılar ve başka tüm mamüllerin son kullanma tarihine dikkat etmesi, bu bahiste bir kaygısı var ise yetkili şahıslara müracaatının değer taşıdığının altını çizdi.
AA / Buyruk Sultan Demirci – Son Dakika Haberleri
Kamuoyunda ” Türkiye‘de son kullanma tarihi geçmiş BioNTech aşılarının vatandaşlara uygulandığı” tezlerinin gündeme gelmesinin akabinde Sıhhat Bakanlığı dün yaptığı açıklamayla bu biçimde bir durumun kelam konusu olmadığını, vatandaşların gönül rahatlığıyla aşılarını yaptırabileceğini bildirdi.
Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi ve Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ateş Kara da aşıların son kullanma tarihinin ne manaya geldiği, bu müddetlerin tespitine yönelik nasıl bir bilimsel süreç yürütüldüğü konusundaki bilgileri AA muhabirine anlattı.
Genel olarak rutin tüm aşıların üstünde bulunan son kullanma tarihinin ay olarak açıklandığine ve bunun aşının ay sonuna kadar itimatla kullanılabileceği manasına geldiğine işaret eden Kara, “Uzun devir takip edilmiş aşılar ise son kullanma tarihinden daha sonra en az 3 ay daha olağan kaideler altında kullanılabilir. Yani bir epeyce başka eserden farklı olarak aşıların, değerli biyolojik mamüllerin üstündeki son kullanma tarihinden daha sonra biraz daha inanç aralığı vardır.” tabirini kullandı.
Prof. Dr. Kara, salgınla gayrette kullanılan mRNA ve inaktif aşıların son kullanma tarihi süreçlerine ait şu ayrıntıları paylaştı:
“BioNTech, Sinovac yahut önümüzdeki devirde umarım Türkiye‘de de klinik kullanıma girecek olan aşımız TURKOVAC… Bunların son kullanma tarihi genel olarak pandemi devrinde daima 3’er aylık yazılır. Örneğin, BioNTech haziran ayında üretildiyse son kullanma tarihi eylül, temmuzda üretildiyse ekim ayı halinde yazılıyor. Bunun temel sebebi, pandemi devrinde aşılar üretildiklerinde evvel laboratuvar ortamında ‘stabilite’ dediğimiz aşının dayanıklılık düzebir daha bakılıyor. daha sonrasında da aşının ne kadar mühlet sağlıklı kaldığını saptamak için 1 ay, 2 ay, 3 ay üzere sistemli aralıklarla bu testler tekrar ediliyor.”
“Aşıların son kullanım tarihi, testleri uygun sonuçlandıysa uzayabilir”
Bu testlerin aşının her parti üretimi için gerçekleştirildiğini, daha uzun vadeli sonuçların çıkması üzerine o partideki aşıların son kullanma tarihinin kimi vakit 1 yıla kadar uzayabildiğini aktaran Kara, “Üzerindeki tarih aşı üretildiği anda basıldığı için etikette 3 ay görünse de testlerle elde edilen müddet evvel üretici tarafınca bildirilir, akabinde bu test sıhhat otoritelerince tekrar yapılır ve tıpkı sonuç çıkıyorsa son kullanma tarihi buna göre güncellenir.” dedi.
Prof. Dr. Kara, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
” Türkiye‘ye gelen tüm aşıların da muhakkak bir kısmı, bu laboratuvar incelemeleri için örnek olarak ayrılır. Bunlar aralıklı testlere tabi tutulur. Bu testler sırasında rastgele birisinde çeşitli sebeplerle bir değişiklik görülürse o partinin (lotun) kullanmasına müsaade verilmez. Diyelim ki tüm sonuçlar düzgün, 3, 6 yahut 9 ay daha kullanılabilmesine müsaade verilir. Şu anda da BioNTech aşılarında genel olarak bu müddet 9 ay.
Yani aşıların son kullanım tarihi, şayet stabilite testleri uygun sonuçlandıysa uzayabilir. Bu müddet de çabucak birinci günden değil, her parti için devamlı yapılan testlere bakılırsa değişkenlik gösterir. Şu anda Türkiye‘de kullanıma sunulan serilerin daha evvel yapılmış testleri var, bu niçinle 9 ay diyebiliyoruz. Fakat yeni bir seri geldiğinde ‘9 ay’ denilebilmesi için bir daha orta testlerinin yapılması lazım. bu biçimde bir takip ve kıymetlendirme süreciyle gidiyor.”
Aşıların birkaç yıl boyunca birebir biçimde üretilmesinin akabinde son kullanma tarihlerinin 12 yahut 24 ay olarak belirlenebildiğini belirten Kara, bunun da yalnızca laboratuvar değil, hastaneler, aile sıhhati merkezleri üzere farklı ortamlarda aşı dolaplarında tutulan örnekler üzerinde yapılan incelemelerle saptandığını anlattı.
” Türkiye‘de kullanılacak her aşı kesinlikle ayrıyeten test edilir”
Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Kara, ” Türkiye‘de kullanılacak her aşı kesinlikle ayrıyeten test edilir. Dünyanın neresinde üretilirse üretilsin Türkiye‘deki aşı kaliteleri daima devasa yükseklikte tutulur. Bilhassa çocuklara uyguladığımız aşılar, dünya kalitesi ortalamasının epeyce üstünde aşılardır.” diye konuştu.
Türkiye‘de kullanılan Aşı Takip Sistemi (ATS) ile gelen her aşıya kod yapıştırıldığını aktaran Kara, bu kod üzerinden aşının ne vakit, nerede, hangi kuralda üretildiği, üretildiği noktadan ne vakit yola çıktığı, uçakta ne kadar seyahat yaptığı, kaç derecede koruma edildiği üzere tüm kayıtların izlendiğini belirtti.
Kara, aşılara etiket yapıştırabilmek için bakılırsavlilerin aşıların koruma edildiği 2-8 derecelik odalara girdiğini söyleyerek, şu değerlendirmeleri yaptı:
“BioNTech aşısı ise eksi 80 derecede saklanıyor. 2-8 derecede de 30 gün kadar kalabiliyor lakin genel ülkü saklama kaideleri eksi 80 derece. ötürüsıyla eksi 80 derecedeki bir odaya girip etiketinin değiştirilme imkanı mevcut değil. Ama Türkiye‘deki Aşı Takip Sistemi yardımıyla aşıya etiket yapıştırılamasa bile üstündeki mevcut koddan bilgisayar ortamında aşının son kullanım ömrünün ne kadar uzayabileceği görülüyor. Uygulanacak aşının kodu da evvel sisteme okutuluyor. Diyelim ki aşının rastgele bir biçimde mühleti geçtiyse sistem esasen ‘kırmızı’ ikaz veriyor ve o aşı uygulanmıyor.”
Kara, aşı taşınırken ya da dolaptaki koruması sırasında rastgele sorun olması halinde de sistemin kırmızı ikaz verdiğini anlatarak aşıların üstündeki etiketten fazla sistemin kıymetli olduğunu vurguladı.
“Aşı olmak konusunda lütfen kaygı etmeyelim”
Prof. Dr. Kara, “Aşı olmak konusunda lütfen telaş etmeyelim. Bugün dünya geneline baktığımızda yaklaşık 9 milyar doz pandemi aşısı uygulandı ve inançlı oldukları görüldü. Artık içimiz rahat olsun.” davetinde bulundu.
Aşının nadiren istenmeyen tesirlerinin görülebileceğini aktaran Kara, “Türkiye dünya genelinden daha erken hatırlatma dozu uygulama bahtına sahip oldu. Avrupa, hatırlatma dozunda bir ölçü geciktiği için devasa yükseklikte hadise sayıları oldu. Türkiye buna erken devirde başladığı için insanların mevsim sebebiyle kapalı ortamlarda daha fazla kaldığı bu biçimde bir periyotta hadise sayılarında hayli büyük yükselme yok. Kendimizi korumak için lütfen hatırlatma dozlarımızın müddetini lütfen geçirmeyelim.” biçiminde konuştu.
Kara, vatandaşların genel olarak aşılar ve başka tüm mamüllerin son kullanma tarihine dikkat etmesi, bu bahiste bir kaygısı var ise yetkili şahıslara müracaatının değer taşıdığının altını çizdi.
AA / Buyruk Sultan Demirci – Son Dakika Haberleri