Öfke Nedir?
Öfke, doyurulmamış isteklere, istenmeyen sonuçlara, olumsuz ortamlara ve şahıslara, anlık beklenmedik durumlara karşılanmayan beklentilere karşı verilen, içgüdüsel, dürtüsel, üniversal ve insani duygusal bir reaksiyondur. Öte yandan şahıslar ortası ilgileri, toplumsal ortamları, bireylerin mesleklerini olumsuz etkileyebilecek, tahminen de hayatlarını sonlandırmayla sonuçlanacak büyük sonuçlar doğurabilen kuvvetli bir histir. Önemli ve ziyan verici olabilen duygusal yaşantı olarak da tanımlanabilir. Denetimsiz öfkenin hem birey tıpkı vakitte toplum üzerinde önemli halde olumsuz bir tesiri vardır. Öfke ekseriyetle şiddet kabahatleri, cinsel kabahatler, dürtü denetim sorunu ile ilgili cürümler, olumsuz örnek oluşturabilecek pek fazlaca durumu tetikleyebilmektedir. Şiddete yönelik davranışlarla ilgili olarak eş ve çocuk tacizi örneklerinde toplu şiddet olgularında kendini göstermektedir. birebir vakitte öfke, bireyler ortası problemli münasebetlere, boşanmaya, çalışma hayatında üretkenliğin ve fonksiyonelliğin bozulmasına, fizikî ve ruhsal sıhhatte kıymetli sıkıntılara niye olabilmektedir.
Günlük hayat ortasında bu his temelde insanların birbirlerine ziyan vermesine, evliliklerin bitmesine, şahısların mutsuzluğuna niye olabilmektedir.
Öfke hem yöneldiği maksadı tıpkı vakitte kaynağını olumsuz bir yaşantı içine sokmaktadır. Öfkenin tüm olumsuz neticelerina karşın, aslında, kişiyi uyarıcı, kollayıcı yahut harekete geçirici olan fonksiyonları, bu duygusal yaşantının, hayatın devamı için ne kadar değerli olduğuna işaret etmektedir. Tabiatta biroldukca canlının hayatını sürdürebilmesi için, kendisi için var olan tehditlere karşı uyarılması ve kendisini korumak, hayatta kalabilmek ve çeşidini sürdürebilmek için saldırgan davranışlar gösterebilmesi gerekmektedir. ötürüsıyla öfke bir taraftan organizmayı bir sorun olduğu konusunda uyarırken, öbür taraftan da organizmanın kendisine ziyan verici yahut saldırgan davranma eğiliminin farkına varması konusunda aktif bir oynar.
Trafikte, işyerinde, konutta, maçta ya da öbür toplumsal ortamlarda olumsuz ve istenmedik durumlarla karşılaşınca birçok insan, bu durumlarda reaksiyonunu direk gösterir. Ya bağırıp çağırır, ya hengame eder ya da sağı solu kırıp döker. Bu reaksiyonları denetim edemediğimiz takdirde kendimize ziyan verebiliriz yahut toplumsal münasebetlerimizi yıkıma uğratabiliriz. Kimisi de yansısını içine atar ve biriktirir. Bu ikinci küme beşerler “olayları daima içime atıyorum, kimseye reaksiyon veremiyorum, kimseyi kırmak istemiyorum, hayır diyemiyorum” diyen insanlardır. Öfkelerini biriktirirler. Gerilim insan bedenine girdiği vakit bir biçimde çıkacak yol arar, tıpkı elektriğin girdikten daha sonra vücudun bir yerinden çıkması üzere. Biliyorsunuz şiddetli elektrik çarpmalarında ayak topuğu üzere yerlerde patlamalar olur. Elektrik bu türlü dışarı çıkar. İşte günlük hayatta biriktirdiğimiz gerilim ve kızgınlık da emsal biçimde tesir yaratır.
Öfke durumunda ortaya çıkan reaksiyonlar:
Kan basıncı artması ve kalp atışları hızlanır.
Nefes alıp vermede düzensizlik oluşur.
Çok gerilim ve gerginlik ortaya çıkar.
Tartışma sırasında şahsa yahut rastgele objeye yönelik şiddet uygulanması ortaya çıkabilir.
Öfke Denetim Bozukluğu Sebepleri:
Öfke denetimi çocukluk çağında başlar ve beyin ön bölgesinin bir fonksiyonudur. Berbat çocukluk çağı yaşantıları ve yanlış tavırlar çocuklarda öfke denetimini bozar. Öfke Denetim Bozukluğu yaşayan bireylerde memnunluk hormonu ismi verilen serotonin hormonunun çalışmasında da bir kasvet olduğu bilinmektedir.
Öfke Nedir ve Ne İşe Fayda?
Öfke, son derece olağan ve hayatın sürdürülmesi için gerekli bir histir.
Öfke duygusal bir reaksiyondur.
Öfke uyarıcı bir işarettir.
Öfke kişiyi tehditlere karşı uyarır ve kendisini muhafazasına imkan sağlar.
Öfke, yeni öğrenmeler için motivasyon deposudur.
Öfke sınırlandırılabildiği sürece sağlıklıdır ve işe fayda.
Öfke, denetim edilmediğinde kişinin kendisi ve etraf için ziyanlı olabilir. Öfkenin sağlıklı ve işe fayda olabilmesi için inkâr edilmemesi, bastırılmaması ve evvela kabul edilmesi, tanınması ve denetimli bir halde söz edilebilmesi gerekir.
Öfke Ne Değildir?
Öfke bir sorun çözme aracı değildir.
Öfke bir öç alma ve intikam yolu değildir.
Öfke diğerlerini suçlama biçimi değildir.
Öfke şiddet göstermek ve hata işlemek için bir niye değildir.
Öfke diğerlerini denetim etme yolu değildir.
Öfke bir haklı olma yolu değildir.
Öfke Sırasında Ortaya Çıkan Belirtiler
Öfke açıkça ve direkt gözlenebilen sözel ve davranışsal belirtiler yoluyla gösterilebileceği üzere, bir daha davranışsal ya da sözel olarak, direkt olmayan yollarla da söz edilebilir. Tokat atma, tekme atma, vurma, yüksek sesle konuşma, küfür etme ya da tehdit etme, çok eleştirel olma, yanılgı arama, tartışmacı ve saldırgan bir hal ortasında olma, isim takma, suçlama, alay etme, dedikodu yapma, şüphecilik, önyargıyla yaklaşma, öfke nöbetleri geçirme üzere açıkça, kişinin diğerlerini incitmeyi ya da etrafa ziyan vermeyi istediğini gösteren sözel ve fizikî tacizler çoklukla öfkenin direkt görülebilen belirti ve işaretleridir.
Diğerlerinden uzak durma ve onlarla işbirliğini reddetme, sessizlik, unutkanlık, ruhsal kaynaklı bedensel hastalıklar, depresyon ve suçluluk hisleri, kazaya yatkınlık, işbirliğine karşı direnç, bağımlılık davranışları, çok alttan alma, ağlama, şiddete ve suça yönelik fanaaailer ortasında bulunma, ağır bir rahatsızlık ve gerilim altında olma duygusu, mutsuzluk ve gerginlik, küskünlük ve ruhsal acı çekme hislerinin varlığı üzere belirtiler ise öfkenin dolayı olarak sözünü içeren belirti ve işaretlerdir.
Öfke Denetim Edilebilir mi?
Öfke uygun bir biçimde söz edildiğinde son derece sağlıklı bir histir. Lakin aykırısı durumlarda yıkıcı tesirlere yol açabilir.
Öfke, çocuk istismarı ve mesken içi şiddet, fizikî ve sözel taciz üzere meselelerde görülebileceği üzere biroldukca şahsi ve toplumsal sorunun ortaya çıkışında rol oynar.
Öfke bireyler ortası bağlantılarda sorun yaşanan birfazlaca durumda kıymetli bir etkendir ve bireylerin iş ve aile yaşantılarına ait önemli meselelerin ortaya çıkmasına yol açar.
Öfke ile aktif bir biçimde baş edememe ve kısıtlı sorun çözme maharetleri niçiniyle birey toplumsal ilgilerden kaçınır.
Öfke ile faal bir biçimde baş edememe kararında bireylerde sigara kullanması, husus bağımlılığı, yeme bozuklukları ve depresyon üzere sıkıntılar açığa çıkabilir.
Öfkeyi denetim etme ile ilgili meseleleri olan bireyler çoğunlukla öteki hislerini da uygun bir biçimde ortaya koyma kuvvetliğü çekerler ve bu durum şahıslarda gerginlik ve gerilim üzere ruh sıhhatini tehdit eden kronik sorunlar ortaya çıkabilir.
Uygun yollarla tabir bulamayan öfke ve saldırganlık ve düşmanlık hisleri bireylerde önemli sıhhat sorunları ortaya çıkarabilir. Bilhassa kalp damar hastalıkları ve mide bağırsak sistemi hastalıkları ihtimali artar.
Öfke Denetimi İçin Teklifler
Kendi öfkenizi tetikleyen durumları ve öfkenizin biçimlerini tanımlayın.
Kendi kendinizi sakinleştirmeye yönelik idmanları daima ve tertipli olarak yapın.
Derin nefes alın, nabız atışlarınızı ve nefesinizi denetim altına alın.
Kendinize, sizi sakinleştirecek cümleler söyleyin.
Kendinizi, denetim etme konusunda kararlı olun. Şiddete yönelik davranışları asla kabul edilebilir tahliller olarak değerlendirmeyin.
Öfke hissine evet lakin bu hisle davranmaya hayır; bağırmayın, vurmayın.
Etrafınızdakileri öfkelendiğinize dair bilgilendirin.
Kendinize vakit tanıyın. Şayet mümkün ise, kendinizi öfkeli olduğunuz ortamdan çabucak uzaklaştırın v sıkıntıyla fakat denetiminizi bir daha kazandığınızda uğraşın.
Sorunu açıklığa kavuşturmaya çalışın ve tahlili aramaya odaklanın.
kucak kucak gülün ve espri yeteneğinizi kullanın, olaya yeni bir bakış açısı ve yeni bir çerçeve kazandırın. Yeni bir bakış açısı için güvendiğiniz bir tanıdığınızdan olaya dair farklı bir bakış açısı isteyebilirsiniz.
şahsi hücumlara karşılık vermeyin, olayları özelleştirmekten kaçının.
Kaynakça
Bilge F (1996) Danışandan sürat alan ve bılışsel-davranışcı yaklaşımlarla yapılan kümeyle ruhsal danışmanın üniversite öğrencilerinin kızgınlık seviyeleri üstündeki etkilen Yayınlanmamış doktora Tezi Hacettepe Unıversıtesı-Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Ellıs A ve Lange A (1994) How to keep people from pushıng your buttons Carol Press, Secaucus, NJ
Ellıs A (1997) How to control your anger before ıts controls you Carol Publıshıng Group, Secaucus NJ
Frıedman HS (1991) Hostılıty, copıng, and health APA, Hyattsvılle, MD
Gordon T (1999) Tesirli anababa eğitimi E Ak-say ve B Özkan (Çev) Ya-pa yayınları, İstanbul
Lerner HG (1985) The dance of anger Harper & Row, New York
Lewıs WA ve Bucher AM (1992) Anger, c at hars ıs, the reformulated fr us tratı on-aggressıon hypothesıs, and health consequences Psychotherapy, 29, 385-392
Rıley WT, Treıber, FA ve VVoods MG (1989) Anger and hostılıty m depressıon Journal of Nervous and Mental Dısease, 177(11), 668-674
Speılberg CD, Reheıser, EC ve Sydeman SJ (1995) Measurıng the experıence, depressıon, and control of anger (Ed) H Kassınove, Anger Dısorders Defınıtıon, Dıagnosıs and Treatment Taylor & Francıs
Tedeschı JT ve Felson RB (1994) Vıolence, aggressıon, and coercıve actıons American Psychologıcal Assocıatıon , Washington, DC
Öfke, doyurulmamış isteklere, istenmeyen sonuçlara, olumsuz ortamlara ve şahıslara, anlık beklenmedik durumlara karşılanmayan beklentilere karşı verilen, içgüdüsel, dürtüsel, üniversal ve insani duygusal bir reaksiyondur. Öte yandan şahıslar ortası ilgileri, toplumsal ortamları, bireylerin mesleklerini olumsuz etkileyebilecek, tahminen de hayatlarını sonlandırmayla sonuçlanacak büyük sonuçlar doğurabilen kuvvetli bir histir. Önemli ve ziyan verici olabilen duygusal yaşantı olarak da tanımlanabilir. Denetimsiz öfkenin hem birey tıpkı vakitte toplum üzerinde önemli halde olumsuz bir tesiri vardır. Öfke ekseriyetle şiddet kabahatleri, cinsel kabahatler, dürtü denetim sorunu ile ilgili cürümler, olumsuz örnek oluşturabilecek pek fazlaca durumu tetikleyebilmektedir. Şiddete yönelik davranışlarla ilgili olarak eş ve çocuk tacizi örneklerinde toplu şiddet olgularında kendini göstermektedir. birebir vakitte öfke, bireyler ortası problemli münasebetlere, boşanmaya, çalışma hayatında üretkenliğin ve fonksiyonelliğin bozulmasına, fizikî ve ruhsal sıhhatte kıymetli sıkıntılara niye olabilmektedir.
Günlük hayat ortasında bu his temelde insanların birbirlerine ziyan vermesine, evliliklerin bitmesine, şahısların mutsuzluğuna niye olabilmektedir.
Öfke hem yöneldiği maksadı tıpkı vakitte kaynağını olumsuz bir yaşantı içine sokmaktadır. Öfkenin tüm olumsuz neticelerina karşın, aslında, kişiyi uyarıcı, kollayıcı yahut harekete geçirici olan fonksiyonları, bu duygusal yaşantının, hayatın devamı için ne kadar değerli olduğuna işaret etmektedir. Tabiatta biroldukca canlının hayatını sürdürebilmesi için, kendisi için var olan tehditlere karşı uyarılması ve kendisini korumak, hayatta kalabilmek ve çeşidini sürdürebilmek için saldırgan davranışlar gösterebilmesi gerekmektedir. ötürüsıyla öfke bir taraftan organizmayı bir sorun olduğu konusunda uyarırken, öbür taraftan da organizmanın kendisine ziyan verici yahut saldırgan davranma eğiliminin farkına varması konusunda aktif bir oynar.
Trafikte, işyerinde, konutta, maçta ya da öbür toplumsal ortamlarda olumsuz ve istenmedik durumlarla karşılaşınca birçok insan, bu durumlarda reaksiyonunu direk gösterir. Ya bağırıp çağırır, ya hengame eder ya da sağı solu kırıp döker. Bu reaksiyonları denetim edemediğimiz takdirde kendimize ziyan verebiliriz yahut toplumsal münasebetlerimizi yıkıma uğratabiliriz. Kimisi de yansısını içine atar ve biriktirir. Bu ikinci küme beşerler “olayları daima içime atıyorum, kimseye reaksiyon veremiyorum, kimseyi kırmak istemiyorum, hayır diyemiyorum” diyen insanlardır. Öfkelerini biriktirirler. Gerilim insan bedenine girdiği vakit bir biçimde çıkacak yol arar, tıpkı elektriğin girdikten daha sonra vücudun bir yerinden çıkması üzere. Biliyorsunuz şiddetli elektrik çarpmalarında ayak topuğu üzere yerlerde patlamalar olur. Elektrik bu türlü dışarı çıkar. İşte günlük hayatta biriktirdiğimiz gerilim ve kızgınlık da emsal biçimde tesir yaratır.
Öfke durumunda ortaya çıkan reaksiyonlar:
Kan basıncı artması ve kalp atışları hızlanır.
Nefes alıp vermede düzensizlik oluşur.
Çok gerilim ve gerginlik ortaya çıkar.
Tartışma sırasında şahsa yahut rastgele objeye yönelik şiddet uygulanması ortaya çıkabilir.
Öfke Denetim Bozukluğu Sebepleri:
Öfke denetimi çocukluk çağında başlar ve beyin ön bölgesinin bir fonksiyonudur. Berbat çocukluk çağı yaşantıları ve yanlış tavırlar çocuklarda öfke denetimini bozar. Öfke Denetim Bozukluğu yaşayan bireylerde memnunluk hormonu ismi verilen serotonin hormonunun çalışmasında da bir kasvet olduğu bilinmektedir.
Öfke Nedir ve Ne İşe Fayda?
Öfke, son derece olağan ve hayatın sürdürülmesi için gerekli bir histir.
Öfke duygusal bir reaksiyondur.
Öfke uyarıcı bir işarettir.
Öfke kişiyi tehditlere karşı uyarır ve kendisini muhafazasına imkan sağlar.
Öfke, yeni öğrenmeler için motivasyon deposudur.
Öfke sınırlandırılabildiği sürece sağlıklıdır ve işe fayda.
Öfke, denetim edilmediğinde kişinin kendisi ve etraf için ziyanlı olabilir. Öfkenin sağlıklı ve işe fayda olabilmesi için inkâr edilmemesi, bastırılmaması ve evvela kabul edilmesi, tanınması ve denetimli bir halde söz edilebilmesi gerekir.
Öfke Ne Değildir?
Öfke bir sorun çözme aracı değildir.
Öfke bir öç alma ve intikam yolu değildir.
Öfke diğerlerini suçlama biçimi değildir.
Öfke şiddet göstermek ve hata işlemek için bir niye değildir.
Öfke diğerlerini denetim etme yolu değildir.
Öfke bir haklı olma yolu değildir.
Öfke Sırasında Ortaya Çıkan Belirtiler
Öfke açıkça ve direkt gözlenebilen sözel ve davranışsal belirtiler yoluyla gösterilebileceği üzere, bir daha davranışsal ya da sözel olarak, direkt olmayan yollarla da söz edilebilir. Tokat atma, tekme atma, vurma, yüksek sesle konuşma, küfür etme ya da tehdit etme, çok eleştirel olma, yanılgı arama, tartışmacı ve saldırgan bir hal ortasında olma, isim takma, suçlama, alay etme, dedikodu yapma, şüphecilik, önyargıyla yaklaşma, öfke nöbetleri geçirme üzere açıkça, kişinin diğerlerini incitmeyi ya da etrafa ziyan vermeyi istediğini gösteren sözel ve fizikî tacizler çoklukla öfkenin direkt görülebilen belirti ve işaretleridir.
Diğerlerinden uzak durma ve onlarla işbirliğini reddetme, sessizlik, unutkanlık, ruhsal kaynaklı bedensel hastalıklar, depresyon ve suçluluk hisleri, kazaya yatkınlık, işbirliğine karşı direnç, bağımlılık davranışları, çok alttan alma, ağlama, şiddete ve suça yönelik fanaaailer ortasında bulunma, ağır bir rahatsızlık ve gerilim altında olma duygusu, mutsuzluk ve gerginlik, küskünlük ve ruhsal acı çekme hislerinin varlığı üzere belirtiler ise öfkenin dolayı olarak sözünü içeren belirti ve işaretlerdir.
Öfke Denetim Edilebilir mi?
Öfke uygun bir biçimde söz edildiğinde son derece sağlıklı bir histir. Lakin aykırısı durumlarda yıkıcı tesirlere yol açabilir.
Öfke, çocuk istismarı ve mesken içi şiddet, fizikî ve sözel taciz üzere meselelerde görülebileceği üzere biroldukca şahsi ve toplumsal sorunun ortaya çıkışında rol oynar.
Öfke bireyler ortası bağlantılarda sorun yaşanan birfazlaca durumda kıymetli bir etkendir ve bireylerin iş ve aile yaşantılarına ait önemli meselelerin ortaya çıkmasına yol açar.
Öfke ile aktif bir biçimde baş edememe ve kısıtlı sorun çözme maharetleri niçiniyle birey toplumsal ilgilerden kaçınır.
Öfke ile faal bir biçimde baş edememe kararında bireylerde sigara kullanması, husus bağımlılığı, yeme bozuklukları ve depresyon üzere sıkıntılar açığa çıkabilir.
Öfkeyi denetim etme ile ilgili meseleleri olan bireyler çoğunlukla öteki hislerini da uygun bir biçimde ortaya koyma kuvvetliğü çekerler ve bu durum şahıslarda gerginlik ve gerilim üzere ruh sıhhatini tehdit eden kronik sorunlar ortaya çıkabilir.
Uygun yollarla tabir bulamayan öfke ve saldırganlık ve düşmanlık hisleri bireylerde önemli sıhhat sorunları ortaya çıkarabilir. Bilhassa kalp damar hastalıkları ve mide bağırsak sistemi hastalıkları ihtimali artar.
Öfke Denetimi İçin Teklifler
Kendi öfkenizi tetikleyen durumları ve öfkenizin biçimlerini tanımlayın.
Kendi kendinizi sakinleştirmeye yönelik idmanları daima ve tertipli olarak yapın.
Derin nefes alın, nabız atışlarınızı ve nefesinizi denetim altına alın.
Kendinize, sizi sakinleştirecek cümleler söyleyin.
Kendinizi, denetim etme konusunda kararlı olun. Şiddete yönelik davranışları asla kabul edilebilir tahliller olarak değerlendirmeyin.
Öfke hissine evet lakin bu hisle davranmaya hayır; bağırmayın, vurmayın.
Etrafınızdakileri öfkelendiğinize dair bilgilendirin.
Kendinize vakit tanıyın. Şayet mümkün ise, kendinizi öfkeli olduğunuz ortamdan çabucak uzaklaştırın v sıkıntıyla fakat denetiminizi bir daha kazandığınızda uğraşın.
Sorunu açıklığa kavuşturmaya çalışın ve tahlili aramaya odaklanın.
kucak kucak gülün ve espri yeteneğinizi kullanın, olaya yeni bir bakış açısı ve yeni bir çerçeve kazandırın. Yeni bir bakış açısı için güvendiğiniz bir tanıdığınızdan olaya dair farklı bir bakış açısı isteyebilirsiniz.
şahsi hücumlara karşılık vermeyin, olayları özelleştirmekten kaçının.
Kaynakça
Bilge F (1996) Danışandan sürat alan ve bılışsel-davranışcı yaklaşımlarla yapılan kümeyle ruhsal danışmanın üniversite öğrencilerinin kızgınlık seviyeleri üstündeki etkilen Yayınlanmamış doktora Tezi Hacettepe Unıversıtesı-Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Ellıs A ve Lange A (1994) How to keep people from pushıng your buttons Carol Press, Secaucus, NJ
Ellıs A (1997) How to control your anger before ıts controls you Carol Publıshıng Group, Secaucus NJ
Frıedman HS (1991) Hostılıty, copıng, and health APA, Hyattsvılle, MD
Gordon T (1999) Tesirli anababa eğitimi E Ak-say ve B Özkan (Çev) Ya-pa yayınları, İstanbul
Lerner HG (1985) The dance of anger Harper & Row, New York
Lewıs WA ve Bucher AM (1992) Anger, c at hars ıs, the reformulated fr us tratı on-aggressıon hypothesıs, and health consequences Psychotherapy, 29, 385-392
Rıley WT, Treıber, FA ve VVoods MG (1989) Anger and hostılıty m depressıon Journal of Nervous and Mental Dısease, 177(11), 668-674
Speılberg CD, Reheıser, EC ve Sydeman SJ (1995) Measurıng the experıence, depressıon, and control of anger (Ed) H Kassınove, Anger Dısorders Defınıtıon, Dıagnosıs and Treatment Taylor & Francıs
Tedeschı JT ve Felson RB (1994) Vıolence, aggressıon, and coercıve actıons American Psychologıcal Assocıatıon , Washington, DC