Orhan Pamuk, Atatürk ile dalga geçiyor
Veba Geceleri. Nobel almış bir muharririn son ve harikulade kitabı. Yıldızlar yanıp sönüyor zirvemizde. Güya havai fişekler patlıyor dört yanımızda. Reklam kampanyaları. Kesinlikle oku manasında söyleşiler. Hayranlıkta tavan. Beş yıl üç yüz kırk beş sayfa. Dayan yüreğim dayan. Hele Covid günlerine rastlaması da başka bir kehanet, muharririmizin büyüklüğünü anlamamız için adeta tanrısal bir işaret.
Kapak fotoğrafını de kendi çizmiş. Demek ki nasıl bir heyecan ve hezeyana kapılmış ki resmi bile kimseye bırakmamış, fırçayı eline almış. Picasso’ya nal toplatmış.
Birinci okul ayarında bir fotoğraf. Olsun, bu ülke ne ressamlar görmedi ki. Kenan Cihan çizdi, herkes sanatın esrikliğinde eridi. Gerçi o tablolar daha sonradan gerçek bedelini bulup depolarda tarih oldu fakat sanat bu. Hele romanda tartışılmaz olursan bütün kısımlara konabilirsin, kendi müzeni kurar, çaktırmadan müzelik bile olabilirsin.
Pekala Veba Geceleri nasıl bir roman? Nasıl bir sanat yapıtı?
Beş yılda yazılmış, ilahi tesadüfe bakın ki Covid zirvemize binince o da vaktin ruhunu yakalamış.
Pekala o denli mi?
Hayır!
Veba Geceleri’ni okuyan biri birkaç sayfa daha sonra romanın asıl gayesini, bütün kurgunun arkasındaki tahminen sipariş üzerine tasarlanmış mevzuyu, sarakayı, zekamızı hiçe sayan ancak başarılı olamayan bilinmeyen mizahı keşfeder.
EVRE ABDÜLHAMİT DÖNEMİ…
Mevzuya gelince:
Veba Geceleri Minger denen müellifin uydurduğu bir adada geçer. O kadar detaylı bir ada tablosu çizilir ki bu niçinle muharririn asıl niyetini birinci başta anlamayanlar olabilir. Anladığınız an bırakacağınız için bu detaylarla önünüze sözlerle adeta barikatlar kurulmuştur.
Adada Veba Salgını başlar. Evre Abdülhamit periyodudur. (Vahdettin olsaydı maksat en başından muhakkak olacaktı. Romancı muhakkak ki burada tarihle oynamış.) Adaya Abdülhamit’in yeğeni ve onun kocası Dr. Nuri yollanır. Vali Sami Paşa dahil herkes veba ile boğuşmaktadır artık.
Bu ortada yedi düvelin donanmaları adayı ablukaya alır. Bunların içinde padişahın donanması da vardır. Vahdettin ve Düvel-i Muazzama iş birliği artık ortadadır. Bu ihaneti tarih tekraren yinelamıştır.
Ve asıl kahraman artık belirmeye başlar.
Kolağası Kâmil!
(Kapak fotoğrafının sağ alt köşesinde belirtilen, tek madalyalı, dikkat edilmezse görülmeyen bir figür.)
Yunan savaşından diğer savaş görmemiş, tek madalyası olan, askeri okulu derece ile bitirmiş, annesinin ikinci evliliğinden dolayı ona kırgın, ince bıyıklarını üst yanlışsız tarayan güzel genç subay. Romanda onun için şu satırlar da var:
“Genç subayın o anda tarihin kendisine vereceği büyük rolü o sırada aklından geçirmediği…”
Kolağası Kamil’in konutunun bahçesinde çocuk iken kargaları kovaladığı da ortaya sıkıştırılmıştır. Hala anlamayanlar için. Vebanın dehşetli boyutlara geldiği bir gün Kolağası Kâmil postaneyi basar, bütün telgraf sistemine el koyar. Ve sonrasındasında bir Rum bir eczacının amblemini taşıyan komik bir bayrağı sallayarak Kumandan Kâmil olur, sonrasındasında da Cumhurbaşkanıdır artık.
Mustafa Kemal Atatürk’ün telgraf sistemine ne kadar kıymet verdiğini, Kurtuluş Savaşı’nda birinci iş olarak bu sistemi düzenlediğini bilenler Kolağası Kamil’in postaneyi basmasındaki ince noktayı anlayacaklardır kesinlikle. Uyduruk bir bayrak da bir daha Kolağası Kâmil tarafınca dalgalandırılmakta, Türk bayrağının muharririn gözündeki yeri yeterlice anlaşılmaktadır.
Abdülhamit devranı paşaları, yeni vali tayinleri, adadaki telaş, heyecan, daima karantinaya alınan beşerler, bu ortada mahpusa tıkılanlar, adayı terk eden varlıklı aileler, yabancı konsoloslar, adayı Türklerle paylaşan Rumlar, pirler vs. vs. Bütün bunlar roman kurgusunu oluşturmak için aslına bakarsanız muharrir tarafınca oluşturulmuş tiplemeler. Ve ne yazık ki hepsi usta bir romancının yapması gereken ruhsal analizlerden uzak, tıpkı kapak resmi üzere çiziktirilmiş kişilikler.
İnsan sormadan edemiyor:
“Ayrıntılı ruhsal özellikleri verilmeyen, hepsinin figüran olduğu aşikâr bu şahıslar için mi beş yıl harcandı? Orhan Pamuk’un romancılığına inanan biri bu biçimde bir soruya evet derse müellifin oluşturduğu kale bir anda yerle bir olur, tahminen de sipariş üzerine yazılan bu roman yüzünden Orhan Pamuk efsanesi kendi bayağı gerçeğine kavuşur.”
Roman 345 sayfa. Son sayfayı bitirdiğinizde büyük romanların sonunda beliren hürmet, beğeni dorukları hatta tutku belirmiyor asla. Bir tek soru gelip dayanıyor boğazınıza:
niye?
niye Nobel almış bir Türk müellifi o ülkenin ortasında bulunduğu durumu es geçip, fikirleri ile gerçek kurtuluş dermanı olan bir büyük insanın, Mustafa Kemal Atatürk’ün anısına bu biçimde edebi bir atak düzenler?
Onun heykellerini yıkan meczuplara müellifin kendi yüksek düzeyinden yollanan bir onay değil de nedir bu?
Bu noktada Orhan Pamuk’u (onun yazarlığına hürmet niçiniyle) tahminen savunma isteğinden doğan şu yetersiz cümleler de akla gelebilir?
Sanki bu roman bir sipariş üzerine mi yazıldı?
Kendini Türk kimliğinden soyutlamış muharrire bu utandığı kimlikten düzgünce soyunması için şunlar denmiş olabilir mi?
‘Şu Atatürk efsanesine de bi çak bakalım? Ermenileri kestik demen unutuldu, artık de en dokunulmaz olanı yerinden kıpırdat, senin romancılığına toz kondurmayanların önüne lezzetli bir yem at.’
ORHAN PAMUK NE BİÇİM HİSLER İÇİNDEYDİ
Veba Geceleri siparişi yerine getiriyor tahminen fakat okuyucunun bir müelliften daimi siparişi olan uygun roman özelliğini es geçiyor, uzatmalı dizi sinema senaryolarına taş çıkarıyor.
Belirli olmaz tahminen bir gün dizi de olur, Kolağası Kâmil rolünü canlandıracak aktör de tavsiye üzerine atanır. Mustafa Kemal Atatürk Kurtuluş Savaşı kahramanlığından dizi kahramanlığına geçiş yapar. Senaryoyu kim yazarsa yazsın. Zira sinemanın senaryosu Türk Milleti üzerine kurulan asıl büyük senaryonun fragmanıdır.
Sanki Orhan Pamuk bu romanı yazarken ne biçim hisler ortasındaydı?
Bir mızıklanma mı yoksa?
“Eyy Avrupa anla artık anla beni. Ben sizdenim. Onlardan değilim. Atatürk benim için tek madalyalı Kolağası Kâmil. Uyduruk ada, uyduruk bayrak, uyduruk lisan. Mingerce yani. Dil-i geçmiş vaktin lisanı. Türkiye üzere. Beş yılda beş sefer daha hak ettim verdiğiniz Nobel’i.”
Ben olsam Veba Geceleri üzere edebi hiç bir yanı olmayan bir romandan daha sonra uykularım kaçar, tüm şöhretime, saygınlığıma ve edebi kimliğime uygun yeni bir roman tasarlarım.
Veda Geceleri.
Bence bu bir borçtur, bir özür dileğidir.
Bir romanla Türkiye’ye, Türk kimliğine ve onun büyük kahramanına veda edecek olan müelliften artık beklenen budur.
Sevda Kaynar
ALINTIDIR
Veba Geceleri. Nobel almış bir muharririn son ve harikulade kitabı. Yıldızlar yanıp sönüyor zirvemizde. Güya havai fişekler patlıyor dört yanımızda. Reklam kampanyaları. Kesinlikle oku manasında söyleşiler. Hayranlıkta tavan. Beş yıl üç yüz kırk beş sayfa. Dayan yüreğim dayan. Hele Covid günlerine rastlaması da başka bir kehanet, muharririmizin büyüklüğünü anlamamız için adeta tanrısal bir işaret.
Kapak fotoğrafını de kendi çizmiş. Demek ki nasıl bir heyecan ve hezeyana kapılmış ki resmi bile kimseye bırakmamış, fırçayı eline almış. Picasso’ya nal toplatmış.
Birinci okul ayarında bir fotoğraf. Olsun, bu ülke ne ressamlar görmedi ki. Kenan Cihan çizdi, herkes sanatın esrikliğinde eridi. Gerçi o tablolar daha sonradan gerçek bedelini bulup depolarda tarih oldu fakat sanat bu. Hele romanda tartışılmaz olursan bütün kısımlara konabilirsin, kendi müzeni kurar, çaktırmadan müzelik bile olabilirsin.
Pekala Veba Geceleri nasıl bir roman? Nasıl bir sanat yapıtı?
Beş yılda yazılmış, ilahi tesadüfe bakın ki Covid zirvemize binince o da vaktin ruhunu yakalamış.
Pekala o denli mi?
Hayır!
Veba Geceleri’ni okuyan biri birkaç sayfa daha sonra romanın asıl gayesini, bütün kurgunun arkasındaki tahminen sipariş üzerine tasarlanmış mevzuyu, sarakayı, zekamızı hiçe sayan ancak başarılı olamayan bilinmeyen mizahı keşfeder.
EVRE ABDÜLHAMİT DÖNEMİ…
Mevzuya gelince:
Veba Geceleri Minger denen müellifin uydurduğu bir adada geçer. O kadar detaylı bir ada tablosu çizilir ki bu niçinle muharririn asıl niyetini birinci başta anlamayanlar olabilir. Anladığınız an bırakacağınız için bu detaylarla önünüze sözlerle adeta barikatlar kurulmuştur.
Adada Veba Salgını başlar. Evre Abdülhamit periyodudur. (Vahdettin olsaydı maksat en başından muhakkak olacaktı. Romancı muhakkak ki burada tarihle oynamış.) Adaya Abdülhamit’in yeğeni ve onun kocası Dr. Nuri yollanır. Vali Sami Paşa dahil herkes veba ile boğuşmaktadır artık.
Bu ortada yedi düvelin donanmaları adayı ablukaya alır. Bunların içinde padişahın donanması da vardır. Vahdettin ve Düvel-i Muazzama iş birliği artık ortadadır. Bu ihaneti tarih tekraren yinelamıştır.
Ve asıl kahraman artık belirmeye başlar.
Kolağası Kâmil!
(Kapak fotoğrafının sağ alt köşesinde belirtilen, tek madalyalı, dikkat edilmezse görülmeyen bir figür.)
Yunan savaşından diğer savaş görmemiş, tek madalyası olan, askeri okulu derece ile bitirmiş, annesinin ikinci evliliğinden dolayı ona kırgın, ince bıyıklarını üst yanlışsız tarayan güzel genç subay. Romanda onun için şu satırlar da var:
“Genç subayın o anda tarihin kendisine vereceği büyük rolü o sırada aklından geçirmediği…”
Kolağası Kamil’in konutunun bahçesinde çocuk iken kargaları kovaladığı da ortaya sıkıştırılmıştır. Hala anlamayanlar için. Vebanın dehşetli boyutlara geldiği bir gün Kolağası Kâmil postaneyi basar, bütün telgraf sistemine el koyar. Ve sonrasındasında bir Rum bir eczacının amblemini taşıyan komik bir bayrağı sallayarak Kumandan Kâmil olur, sonrasındasında da Cumhurbaşkanıdır artık.
Mustafa Kemal Atatürk’ün telgraf sistemine ne kadar kıymet verdiğini, Kurtuluş Savaşı’nda birinci iş olarak bu sistemi düzenlediğini bilenler Kolağası Kamil’in postaneyi basmasındaki ince noktayı anlayacaklardır kesinlikle. Uyduruk bir bayrak da bir daha Kolağası Kâmil tarafınca dalgalandırılmakta, Türk bayrağının muharririn gözündeki yeri yeterlice anlaşılmaktadır.
Abdülhamit devranı paşaları, yeni vali tayinleri, adadaki telaş, heyecan, daima karantinaya alınan beşerler, bu ortada mahpusa tıkılanlar, adayı terk eden varlıklı aileler, yabancı konsoloslar, adayı Türklerle paylaşan Rumlar, pirler vs. vs. Bütün bunlar roman kurgusunu oluşturmak için aslına bakarsanız muharrir tarafınca oluşturulmuş tiplemeler. Ve ne yazık ki hepsi usta bir romancının yapması gereken ruhsal analizlerden uzak, tıpkı kapak resmi üzere çiziktirilmiş kişilikler.
İnsan sormadan edemiyor:
“Ayrıntılı ruhsal özellikleri verilmeyen, hepsinin figüran olduğu aşikâr bu şahıslar için mi beş yıl harcandı? Orhan Pamuk’un romancılığına inanan biri bu biçimde bir soruya evet derse müellifin oluşturduğu kale bir anda yerle bir olur, tahminen de sipariş üzerine yazılan bu roman yüzünden Orhan Pamuk efsanesi kendi bayağı gerçeğine kavuşur.”
Roman 345 sayfa. Son sayfayı bitirdiğinizde büyük romanların sonunda beliren hürmet, beğeni dorukları hatta tutku belirmiyor asla. Bir tek soru gelip dayanıyor boğazınıza:
niye?
niye Nobel almış bir Türk müellifi o ülkenin ortasında bulunduğu durumu es geçip, fikirleri ile gerçek kurtuluş dermanı olan bir büyük insanın, Mustafa Kemal Atatürk’ün anısına bu biçimde edebi bir atak düzenler?
Onun heykellerini yıkan meczuplara müellifin kendi yüksek düzeyinden yollanan bir onay değil de nedir bu?
Bu noktada Orhan Pamuk’u (onun yazarlığına hürmet niçiniyle) tahminen savunma isteğinden doğan şu yetersiz cümleler de akla gelebilir?
Sanki bu roman bir sipariş üzerine mi yazıldı?
Kendini Türk kimliğinden soyutlamış muharrire bu utandığı kimlikten düzgünce soyunması için şunlar denmiş olabilir mi?
‘Şu Atatürk efsanesine de bi çak bakalım? Ermenileri kestik demen unutuldu, artık de en dokunulmaz olanı yerinden kıpırdat, senin romancılığına toz kondurmayanların önüne lezzetli bir yem at.’
ORHAN PAMUK NE BİÇİM HİSLER İÇİNDEYDİ
Veba Geceleri siparişi yerine getiriyor tahminen fakat okuyucunun bir müelliften daimi siparişi olan uygun roman özelliğini es geçiyor, uzatmalı dizi sinema senaryolarına taş çıkarıyor.
Belirli olmaz tahminen bir gün dizi de olur, Kolağası Kâmil rolünü canlandıracak aktör de tavsiye üzerine atanır. Mustafa Kemal Atatürk Kurtuluş Savaşı kahramanlığından dizi kahramanlığına geçiş yapar. Senaryoyu kim yazarsa yazsın. Zira sinemanın senaryosu Türk Milleti üzerine kurulan asıl büyük senaryonun fragmanıdır.
Sanki Orhan Pamuk bu romanı yazarken ne biçim hisler ortasındaydı?
Bir mızıklanma mı yoksa?
“Eyy Avrupa anla artık anla beni. Ben sizdenim. Onlardan değilim. Atatürk benim için tek madalyalı Kolağası Kâmil. Uyduruk ada, uyduruk bayrak, uyduruk lisan. Mingerce yani. Dil-i geçmiş vaktin lisanı. Türkiye üzere. Beş yılda beş sefer daha hak ettim verdiğiniz Nobel’i.”
Ben olsam Veba Geceleri üzere edebi hiç bir yanı olmayan bir romandan daha sonra uykularım kaçar, tüm şöhretime, saygınlığıma ve edebi kimliğime uygun yeni bir roman tasarlarım.
Veda Geceleri.
Bence bu bir borçtur, bir özür dileğidir.
Bir romanla Türkiye’ye, Türk kimliğine ve onun büyük kahramanına veda edecek olan müelliften artık beklenen budur.
Sevda Kaynar
ALINTIDIR