Sorun daha derin
İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin Seyahat Parkı aksiyonlarıyla ilgili ağırlaştırılmış müebbet ve 18 yıl üzere ağır cezalar verdiği haberini alınca aklıma bir isim geldi: Hannah Arendt…
Hitler zulmünden ABD’ye kaçan Yahudi politik düşünür…
Tarih: 24 Mayıs 1960.
MOSSAD, Arjantin’de saklanan Yahudi soykırımın organizatörlerinden Adolf Eichmann‘ı kaçırıp İsrail‘e getirdi.
İsrail, Birleşmiş Milletler üyesi kimi ülkelerin, “uluslararası mahkemelerde yargılansın” teklifini kabul etmedi. halbuki 1950 BM Soykırım Kontratı‘ne imza koyan ülkelerdendi. Dinlemedi.
Musevilerin kitleler halinde öldürülme projesi “Nihai Çözüm” uygulayıcılarından Eichmann, Kudüs’te hâkim karşısına çıkarıldı.
Davayı takip edenlerden biri de Amerikan mecmuası The New Yorker ismine Hannah Arendt idi. Ve, “Eichmann Kudüs’te: Berbatlığın kolaylığı Üzerine Bir Rapor” kitabını davadan üç yıl daha sonra çıkardı:
-Arjantin’den Eichmann’ın yasadışı biçimde kaçırılmasını hukuksuz bularak eleştirdi…
-İsrail Başbakanı Ben Gurion‘un duruşmaları şova dönüştürmesini eleştirdi…
–İddianameyi; “Suçlu bir kişi ve Nazi rejimi değil, tarih boyunca uygulanan antisemitizm/ Yahudi düşmanlığı” üzerine kuran Başsavcı Gideon Hausner’i “kötü ve ucuz retorik” yapmakla eleştirdi…
-Mahkeme sonucunı; Eichmann’ın ne yaptığını/ hangi cürümleri işlediğini değil, Musevilerin soykırım sırasında çektiği acılar üzerinden vermesini eleştirdi…
İNTİKAM ARACI
Hannah Arendt epey sertti:
-“İsrail, bu yargılamayı intikam aracı olarak gördü.”
–“İntikam maksadıyla yapılan mahkemelerin Nazilerden ne farkı var?”
-“Bu dava, adaletin hizmetinde olanlar ile İsrail’in hizmetinde olanların ayrımını net olarak gösterdi.”
Arendt’a göre, Eichmann “canavar-şeytan” falan değildi; verilen buyrukları -terfi vs dileklerle eksiksiz yerine getiren “basit bir kötücül” idi. Bunun göz gerisi edip toptancı hareket eden yargılamanın neye yol açacağını yazdı:
-Bunun kararı, evvel tüzel ve siyasi insan yok edilir.
-hemen sonrasında ahlaki kişi ve şahsen insan kişiliği ortadan kaldırılır.
-Sonunda soğuk ve sistematik biçimde insan vücudu imha edilir. Ve, kişisellikten arındırılması insanı birer kukla pozisyonuna indirger.
Asıl çaba edilmesi gereken buydu; Nazilerin toplum projesi tam da buydu… Arenht’ın yazdıkları, Dünya Yahudi Kongresi ve holokost/soykırım araştırmacısı David Cesarani üzere muharrirleri üzücü kızdırdı.
Arendt ısrarla, adaleti/hukuku ve tüm insanlığı savunduğunu deklare etti. Filozof Soren Kierkegaard‘ın dediği üzere, “ölümüne hakikat” arıyordu; ve “hesaplanmış kötücüllüğe” dün olduğu üzere bugün dekarşıydı…
KÜÇÜK EICHMANNLAR
13. Ağır Ceza Mahkemesi sonucuna dönersem…
Size bir kavramdan bahsetmeliyim: Küçük Eichmannlar!
Eylemleri/kararları ferdî ölçekte kendilerine zararsız görünse de, ülke/ toplum için yıkıcı sonuçlar meydana getiren kabahat ortağı insanları tanımlamak için kullanılan terim…
Kararları hakkında hiç bir şey hissetmeden, verilen buyrukları kesintisiz yerine getiren Nazi bürokratı Eichmann‘dan geliyor terim…
Eichmann tek değildi; bayağı bir kişiliğe sahip küçük Eichmannlar dünyanın dört yanındaydı…
Bunlar; günün iktidarına ve onun buyruklarına propagandasına güveniyor, mesleğini ilerletmek için tüm buyrukları eksiksiz yerine getiriyor. birebir vakitte hiç bir ahlaki suçluluk duymadan, göstermeden…
Bunlar; hiç bir sorumluluk almadıklarına kendilerini ikna ediyor ve bu biçimdece yıkıcı bir aksiyonda bulunduklarını hiç düşünmüyor…
Yale Üniversitesi’nden Stanley Milgram, küçük Eichmannlar’dan yola çıkarak toplumsal psikoloji deneyiyle, insanların vicdanlarıyla çelişme değerine otoriteye itaat etme istediğini ölçtü. Sonuç?
Kişinin bir otorite buyruğuna çok istekliliği, çalışmanın esas bulgusunu ve en acil açıklama gerektiren gerçeğini oluşturdu:
-bayağı beşerler, kendi açılarından rastgele bir düşmanlık olmadan bile müthiş yıkıcı sürecin failleri olabiliyor!
Toparlarsam:
Problem, bir avuç kişinin yargılanmasının epey ötesinde, ağır toplumsal meseleye işaret ediyor.
Salt adaletin ne derece çürümesi değil, daha derin-makro mevzu bu!
Özünde Osman Kavala ve öbürleri yargılanmadı: Bir hayat biçimi, katılın katılmayın politik bir görüş, sivil toplum kuruluşları ve -polis kayıtlarına gore- 12 milyon kişinin katıldığı protestolar toptan cezalandırıldı. Bu niçinle mahkeme kanıt aramadı.
Adalet araçtı ve aranan yalnızca intikam duygusu idi…
Davanın konusu hata aramak değil, yalnızca kötülük yapmaktı…
Evet, Küçük Eichmannların yargısı, “kötülüğün bayalığı” olarak tarihe geçecek bir karar oldu.
Soner Yalçın
ALINTIDIR
İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin Seyahat Parkı aksiyonlarıyla ilgili ağırlaştırılmış müebbet ve 18 yıl üzere ağır cezalar verdiği haberini alınca aklıma bir isim geldi: Hannah Arendt…
Hitler zulmünden ABD’ye kaçan Yahudi politik düşünür…
Tarih: 24 Mayıs 1960.
MOSSAD, Arjantin’de saklanan Yahudi soykırımın organizatörlerinden Adolf Eichmann‘ı kaçırıp İsrail‘e getirdi.
İsrail, Birleşmiş Milletler üyesi kimi ülkelerin, “uluslararası mahkemelerde yargılansın” teklifini kabul etmedi. halbuki 1950 BM Soykırım Kontratı‘ne imza koyan ülkelerdendi. Dinlemedi.
Musevilerin kitleler halinde öldürülme projesi “Nihai Çözüm” uygulayıcılarından Eichmann, Kudüs’te hâkim karşısına çıkarıldı.
Davayı takip edenlerden biri de Amerikan mecmuası The New Yorker ismine Hannah Arendt idi. Ve, “Eichmann Kudüs’te: Berbatlığın kolaylığı Üzerine Bir Rapor” kitabını davadan üç yıl daha sonra çıkardı:
-Arjantin’den Eichmann’ın yasadışı biçimde kaçırılmasını hukuksuz bularak eleştirdi…
-İsrail Başbakanı Ben Gurion‘un duruşmaları şova dönüştürmesini eleştirdi…
–İddianameyi; “Suçlu bir kişi ve Nazi rejimi değil, tarih boyunca uygulanan antisemitizm/ Yahudi düşmanlığı” üzerine kuran Başsavcı Gideon Hausner’i “kötü ve ucuz retorik” yapmakla eleştirdi…
-Mahkeme sonucunı; Eichmann’ın ne yaptığını/ hangi cürümleri işlediğini değil, Musevilerin soykırım sırasında çektiği acılar üzerinden vermesini eleştirdi…
İNTİKAM ARACI
Hannah Arendt epey sertti:
-“İsrail, bu yargılamayı intikam aracı olarak gördü.”
–“İntikam maksadıyla yapılan mahkemelerin Nazilerden ne farkı var?”
-“Bu dava, adaletin hizmetinde olanlar ile İsrail’in hizmetinde olanların ayrımını net olarak gösterdi.”
Arendt’a göre, Eichmann “canavar-şeytan” falan değildi; verilen buyrukları -terfi vs dileklerle eksiksiz yerine getiren “basit bir kötücül” idi. Bunun göz gerisi edip toptancı hareket eden yargılamanın neye yol açacağını yazdı:
-Bunun kararı, evvel tüzel ve siyasi insan yok edilir.
-hemen sonrasında ahlaki kişi ve şahsen insan kişiliği ortadan kaldırılır.
-Sonunda soğuk ve sistematik biçimde insan vücudu imha edilir. Ve, kişisellikten arındırılması insanı birer kukla pozisyonuna indirger.
Asıl çaba edilmesi gereken buydu; Nazilerin toplum projesi tam da buydu… Arenht’ın yazdıkları, Dünya Yahudi Kongresi ve holokost/soykırım araştırmacısı David Cesarani üzere muharrirleri üzücü kızdırdı.
Arendt ısrarla, adaleti/hukuku ve tüm insanlığı savunduğunu deklare etti. Filozof Soren Kierkegaard‘ın dediği üzere, “ölümüne hakikat” arıyordu; ve “hesaplanmış kötücüllüğe” dün olduğu üzere bugün dekarşıydı…
KÜÇÜK EICHMANNLAR
13. Ağır Ceza Mahkemesi sonucuna dönersem…
Size bir kavramdan bahsetmeliyim: Küçük Eichmannlar!
Eylemleri/kararları ferdî ölçekte kendilerine zararsız görünse de, ülke/ toplum için yıkıcı sonuçlar meydana getiren kabahat ortağı insanları tanımlamak için kullanılan terim…
Kararları hakkında hiç bir şey hissetmeden, verilen buyrukları kesintisiz yerine getiren Nazi bürokratı Eichmann‘dan geliyor terim…
Eichmann tek değildi; bayağı bir kişiliğe sahip küçük Eichmannlar dünyanın dört yanındaydı…
Bunlar; günün iktidarına ve onun buyruklarına propagandasına güveniyor, mesleğini ilerletmek için tüm buyrukları eksiksiz yerine getiriyor. birebir vakitte hiç bir ahlaki suçluluk duymadan, göstermeden…
Bunlar; hiç bir sorumluluk almadıklarına kendilerini ikna ediyor ve bu biçimdece yıkıcı bir aksiyonda bulunduklarını hiç düşünmüyor…
Yale Üniversitesi’nden Stanley Milgram, küçük Eichmannlar’dan yola çıkarak toplumsal psikoloji deneyiyle, insanların vicdanlarıyla çelişme değerine otoriteye itaat etme istediğini ölçtü. Sonuç?
Kişinin bir otorite buyruğuna çok istekliliği, çalışmanın esas bulgusunu ve en acil açıklama gerektiren gerçeğini oluşturdu:
-bayağı beşerler, kendi açılarından rastgele bir düşmanlık olmadan bile müthiş yıkıcı sürecin failleri olabiliyor!
Toparlarsam:
Problem, bir avuç kişinin yargılanmasının epey ötesinde, ağır toplumsal meseleye işaret ediyor.
Salt adaletin ne derece çürümesi değil, daha derin-makro mevzu bu!
Özünde Osman Kavala ve öbürleri yargılanmadı: Bir hayat biçimi, katılın katılmayın politik bir görüş, sivil toplum kuruluşları ve -polis kayıtlarına gore- 12 milyon kişinin katıldığı protestolar toptan cezalandırıldı. Bu niçinle mahkeme kanıt aramadı.
Adalet araçtı ve aranan yalnızca intikam duygusu idi…
Davanın konusu hata aramak değil, yalnızca kötülük yapmaktı…
Evet, Küçük Eichmannların yargısı, “kötülüğün bayalığı” olarak tarihe geçecek bir karar oldu.
Soner Yalçın
ALINTIDIR