Psikolog Doç. Dr. Pervin Nedim Bal, takıntılı fikir ve davranışların bireylerde günlük yaşamsal fonksiyonları yerine getirmeyi zorlaştırması, bozması yahut takıntının bu derece şiddetli ve ağır olması halinde bireylerin bir psikoloğa ya da psikiyatriste başvurmasını önerdi.
Beykent Üniversitesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Pervin Nedim Bal, “Takıntı, bilimsel ismiyle OKB (Obsesif–Kompulsif Bozukluk) ruhsal bir hastalıktır. Niyet, fikir ve dürtüler seviyesinde olan takıntılara obsesyon denilirken tekrar eden davranışlar ve zihinsel hareketler seviyesinde olan takıntılara ise kompulsiyon denilir. Takıntılı niyet ve davranışları günlük hayatımızda daima yapıyoruz, lakin bu niyet ve davranışlar günlük fonksiyonlarımızı etkileyecek, kısıtlayacak, bozacak kadar şiddetli ve ağır olduğunda bu durum tıbbi açıdan bir hastalık sayılır” diye konuştu. Bal, geçmişte takıntı hastalığı az görülürken günümüzde bu hastalığın çok yaygınlaşmış olduğunu belirtti.
“TAKINTI ÇOCUKLUK PERİYODUNDA DE GÖRÜLEBİLİR”
Doç. Dr. Bal, yapılan araştırmalara nazaran “Takıntı hali, toplumun yüzde 2-3’ünde gözükür hale gelmiştir. Takıntılar, küçük çocukluk devri dahil her yaşta görülebilir, lakin ergenlikte (12–19 yaş) ve genç yetişkinlikte (20–30 yaş) gözükme sıklığı daha yüksektir. Takıntılar bayanlarda erkeklere göre daha yüksek görülmekte, buna rağmen erkelerde ise bayanlara nazaran daha erken yaşta görülmektedir” açıklamasında bulundu.
“EN YAYGIN TAKINTI TİPLERİ: PAKLIK VE DENETİM TAKINTISI”
Çeşitli niçinlere bağlı olarak şahıstan şahsa farklılık gösteren ve yaygın olarak görülen bir epeyce takıntı olmakla bir arada, bunlardan dünyada en sık görüleni paklık takıntısı olduğunu söz eden Doç. Dr. Bal, “Bu takıntıyı yaşayan birey, ellerine, vücuduna, giysilerine, konutuna ve bulunduğu öbür ortamlara değişik unsurların bulaştığını düşünmekte ve ötürüsıyla ortaya çıkan bu düşünsel düşünceyi giderebilmek için sık sık paklık yapmakta ya da yıkanmaktadır” diye konuştu.
Doç. Dr. Bal, “Sık görülen takıntılardan bir oburu ise denetim takıntısıdır. Bu takıntıyı yaşayan birey, mesela konuttan çıkarken ocağı açık bırakıp bırakmadığı, çıkarken kapıyı kilitleyip kilitlemediği, ütüyü elektrik prizinden çekip çekmediği üzere konularda çok kuşku yaşar ve ötürüsıyla ortaya çıkan bu düşünsel ıstırapları ve kuşkuları giderebilmek için yeniden yine denetim etme ihtiyacı duyar. Ayrıyeten, kişi kendi denetimini kaybedip birine ziyan verebileceği konusunda da çok halde endişelenir, bu yüzden diğerine ziyan vermesine sebep olabilecek aletleri etrafından uzak tutmaya çalışır” dedi.
SİMETRİ, SİSTEM VE SAYMA TAKINTISI
Simetri ihtiyacı, sistem ve sayma takıntılarının da sık görülen takıntı tiplerinden olduğunu ve bireyin tüm hayatında simetri ihtiyacı, düzenlilik niyeti hakim olduğunu tabir eden Doç. Dr. Bal, “ötürüsıyla birey, ortaya çıkan bu düşünsel badireyi giderebilmek için etrafındaki tüm objeleri sisteme sokma ve simetrik olmalarını sağlama davranışı gösterir. Sayma takıntısı olan bireyler ise rastgele bir günlük faaliyeti muhakkak bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünür ve ötürüsıyla ortaya çıkan bu düşünsel düşünceyi giderebilmek için sayma davranışında bulunur. Örneğin, eşini uğurlarken üç defa ‘Allaha emanet ol’ der” halinde söz etti.
“DOKUNMA, SAKLAMA TAKINTISI”
Dokunma takıntısı olan hastalarda ise birtakım davranışları yapmadan evvel ‘önemsedikleri bir eşyaya’ dokunma muhtaçlığı duyduklarını belirten Doç. Dr. Bal, “Bu takıntıya sahip olan bir hasta sokağa çıkmadan evvel, ölmüş babaannesinin fotoğrafına dokunmaması halinde olumsuz bir olay ile karşı karşıya kalabileceğinden telaş duyar. ötürüsıyla ortaya çıkan bu düşünsel düşünceyi giderebilmek için otobüs durağından konuta geri dönüp babaannesinin fotoğrafına dokunur” diye konuştu. Son olarak yaygın olarak görülen takıntılara ek olarak kelamlarına şöyle devam etti:
“Saklama takıntısı da yaygın görülen bir takıntı cinsidir. Kişi “ileride gerekli olabilir” kanısı ile gerekli olmayacak eşyaları bile biriktirir ve saklar. Batıl inançlar, uğurlu, uğursuz sayılar ve renklere ait takıntılar da günlük ömür aktivitelerini engelleyecek ya da günlük fonksiyonlarımızı kısıtlayacak kadar sık ve ağır ise bu biçimde hastalık seviyesinde kıymetlendirilir.”
HASTALIK SEVİYESİNDEKİ TAKINTININ SEBEPLERİ
Hastalık seviyesindeki takıntı hastalığının niye kaynaklandığı hakkında kesin bir kanı bulunmamakla birlikte kimi var iseyımlar üzerinde durulmakta olduğunu belirten Doç. Dr. Bal, “Bu hastalığın, hastanın anne-babasında ve başka birinci derece akrabalarında sık görülmesi hastalığın genetik olabileceğini düşündürmektedir. Ayrıyeten, beyin fonksiyonlarında bozulma ve Serotonin de takıntı hastalığına yol açtığı var iseyılmaktadır. Çocukluk çağı travmalarına (mesela, cinsel istismar) maruz kalan bireylerin, ileri ömürlerinde kıymetli bir gerilim yaşaması ve çabucak akabinde takıntının ortaya çıkması, erken çocukluk devrinin takıntı gelişmeninde kıymetli rol oynadığını göstermektedir. Öteki bir var iseyım da kişilik özellikleridir. Kişilik yapısı olarak titiz, kuralcı, detaycı, mükemmeliyetçi özelliklere sahip olan şahıslar takıntı hastalığına daha yatkın şahıslar olarak değerlendirilir” diye konuştu.
TAKINTI İLE BAŞA ÇIKMA YOLLARI
Doç. Dr. Pervin Nedim Bal, takıntı hastalığının kimi vakit ilaç ve psikoterapi ile kimi vakit de yalnızca psikoterapi ile tedavi edilmekte olduğunu tabir etti. Bal, “Bilişsel davranışçı terapiler, hastalığın hem tedavisinde birebir vakitte yenidenlamasının önlenmesinde pek kıymetli bir yere sahiptir. Bilişsel tedavilerde emel rahatsız edici fikirlerin oluşturduğu sorumluluk algısını azaltmaktır. Bilişsel yanılgıların belirlenmesinden daha sonra gereğince fonksiyonel olmayan bu kanıların daha gerçekçi ve fonksiyonel olanları ile yer değiştirmesi, bu biçimdelikle yüksek sorumluluk algısının azaltılması sağlanır. Öteki yandan, hastaların takıntıya niye olan telaş verici niyetleri sönme, sistematik duyarsızlaştırma, taşırma, gevşeme vb. çeşitli terapötik tekniklerle giderilmekte ve bu biçimdelikle birey takıntılı davranışlardan kurtulmaktadır. Sonuç olarak, takıntılı niyet ve davranışların günlük yaşamsal fonksiyonlarımızı yerine getirmemizi zorlaştırması, kısıtlaması, bozması, yani takıntının bu derece şiddetli ve ağır olması halinde bireylerin bir psikoloğa ya da psikiyatriste başvurmasını önermekteyiz” dedi.
Kaynak: Demirören Haber Ajansı
Beykent Üniversitesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Pervin Nedim Bal, “Takıntı, bilimsel ismiyle OKB (Obsesif–Kompulsif Bozukluk) ruhsal bir hastalıktır. Niyet, fikir ve dürtüler seviyesinde olan takıntılara obsesyon denilirken tekrar eden davranışlar ve zihinsel hareketler seviyesinde olan takıntılara ise kompulsiyon denilir. Takıntılı niyet ve davranışları günlük hayatımızda daima yapıyoruz, lakin bu niyet ve davranışlar günlük fonksiyonlarımızı etkileyecek, kısıtlayacak, bozacak kadar şiddetli ve ağır olduğunda bu durum tıbbi açıdan bir hastalık sayılır” diye konuştu. Bal, geçmişte takıntı hastalığı az görülürken günümüzde bu hastalığın çok yaygınlaşmış olduğunu belirtti.
“TAKINTI ÇOCUKLUK PERİYODUNDA DE GÖRÜLEBİLİR”
Doç. Dr. Bal, yapılan araştırmalara nazaran “Takıntı hali, toplumun yüzde 2-3’ünde gözükür hale gelmiştir. Takıntılar, küçük çocukluk devri dahil her yaşta görülebilir, lakin ergenlikte (12–19 yaş) ve genç yetişkinlikte (20–30 yaş) gözükme sıklığı daha yüksektir. Takıntılar bayanlarda erkeklere göre daha yüksek görülmekte, buna rağmen erkelerde ise bayanlara nazaran daha erken yaşta görülmektedir” açıklamasında bulundu.
“EN YAYGIN TAKINTI TİPLERİ: PAKLIK VE DENETİM TAKINTISI”
Çeşitli niçinlere bağlı olarak şahıstan şahsa farklılık gösteren ve yaygın olarak görülen bir epeyce takıntı olmakla bir arada, bunlardan dünyada en sık görüleni paklık takıntısı olduğunu söz eden Doç. Dr. Bal, “Bu takıntıyı yaşayan birey, ellerine, vücuduna, giysilerine, konutuna ve bulunduğu öbür ortamlara değişik unsurların bulaştığını düşünmekte ve ötürüsıyla ortaya çıkan bu düşünsel düşünceyi giderebilmek için sık sık paklık yapmakta ya da yıkanmaktadır” diye konuştu.
Doç. Dr. Bal, “Sık görülen takıntılardan bir oburu ise denetim takıntısıdır. Bu takıntıyı yaşayan birey, mesela konuttan çıkarken ocağı açık bırakıp bırakmadığı, çıkarken kapıyı kilitleyip kilitlemediği, ütüyü elektrik prizinden çekip çekmediği üzere konularda çok kuşku yaşar ve ötürüsıyla ortaya çıkan bu düşünsel ıstırapları ve kuşkuları giderebilmek için yeniden yine denetim etme ihtiyacı duyar. Ayrıyeten, kişi kendi denetimini kaybedip birine ziyan verebileceği konusunda da çok halde endişelenir, bu yüzden diğerine ziyan vermesine sebep olabilecek aletleri etrafından uzak tutmaya çalışır” dedi.
SİMETRİ, SİSTEM VE SAYMA TAKINTISI
Simetri ihtiyacı, sistem ve sayma takıntılarının da sık görülen takıntı tiplerinden olduğunu ve bireyin tüm hayatında simetri ihtiyacı, düzenlilik niyeti hakim olduğunu tabir eden Doç. Dr. Bal, “ötürüsıyla birey, ortaya çıkan bu düşünsel badireyi giderebilmek için etrafındaki tüm objeleri sisteme sokma ve simetrik olmalarını sağlama davranışı gösterir. Sayma takıntısı olan bireyler ise rastgele bir günlük faaliyeti muhakkak bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünür ve ötürüsıyla ortaya çıkan bu düşünsel düşünceyi giderebilmek için sayma davranışında bulunur. Örneğin, eşini uğurlarken üç defa ‘Allaha emanet ol’ der” halinde söz etti.
“DOKUNMA, SAKLAMA TAKINTISI”
Dokunma takıntısı olan hastalarda ise birtakım davranışları yapmadan evvel ‘önemsedikleri bir eşyaya’ dokunma muhtaçlığı duyduklarını belirten Doç. Dr. Bal, “Bu takıntıya sahip olan bir hasta sokağa çıkmadan evvel, ölmüş babaannesinin fotoğrafına dokunmaması halinde olumsuz bir olay ile karşı karşıya kalabileceğinden telaş duyar. ötürüsıyla ortaya çıkan bu düşünsel düşünceyi giderebilmek için otobüs durağından konuta geri dönüp babaannesinin fotoğrafına dokunur” diye konuştu. Son olarak yaygın olarak görülen takıntılara ek olarak kelamlarına şöyle devam etti:
“Saklama takıntısı da yaygın görülen bir takıntı cinsidir. Kişi “ileride gerekli olabilir” kanısı ile gerekli olmayacak eşyaları bile biriktirir ve saklar. Batıl inançlar, uğurlu, uğursuz sayılar ve renklere ait takıntılar da günlük ömür aktivitelerini engelleyecek ya da günlük fonksiyonlarımızı kısıtlayacak kadar sık ve ağır ise bu biçimde hastalık seviyesinde kıymetlendirilir.”
HASTALIK SEVİYESİNDEKİ TAKINTININ SEBEPLERİ
Hastalık seviyesindeki takıntı hastalığının niye kaynaklandığı hakkında kesin bir kanı bulunmamakla birlikte kimi var iseyımlar üzerinde durulmakta olduğunu belirten Doç. Dr. Bal, “Bu hastalığın, hastanın anne-babasında ve başka birinci derece akrabalarında sık görülmesi hastalığın genetik olabileceğini düşündürmektedir. Ayrıyeten, beyin fonksiyonlarında bozulma ve Serotonin de takıntı hastalığına yol açtığı var iseyılmaktadır. Çocukluk çağı travmalarına (mesela, cinsel istismar) maruz kalan bireylerin, ileri ömürlerinde kıymetli bir gerilim yaşaması ve çabucak akabinde takıntının ortaya çıkması, erken çocukluk devrinin takıntı gelişmeninde kıymetli rol oynadığını göstermektedir. Öteki bir var iseyım da kişilik özellikleridir. Kişilik yapısı olarak titiz, kuralcı, detaycı, mükemmeliyetçi özelliklere sahip olan şahıslar takıntı hastalığına daha yatkın şahıslar olarak değerlendirilir” diye konuştu.
TAKINTI İLE BAŞA ÇIKMA YOLLARI
Doç. Dr. Pervin Nedim Bal, takıntı hastalığının kimi vakit ilaç ve psikoterapi ile kimi vakit de yalnızca psikoterapi ile tedavi edilmekte olduğunu tabir etti. Bal, “Bilişsel davranışçı terapiler, hastalığın hem tedavisinde birebir vakitte yenidenlamasının önlenmesinde pek kıymetli bir yere sahiptir. Bilişsel tedavilerde emel rahatsız edici fikirlerin oluşturduğu sorumluluk algısını azaltmaktır. Bilişsel yanılgıların belirlenmesinden daha sonra gereğince fonksiyonel olmayan bu kanıların daha gerçekçi ve fonksiyonel olanları ile yer değiştirmesi, bu biçimdelikle yüksek sorumluluk algısının azaltılması sağlanır. Öteki yandan, hastaların takıntıya niye olan telaş verici niyetleri sönme, sistematik duyarsızlaştırma, taşırma, gevşeme vb. çeşitli terapötik tekniklerle giderilmekte ve bu biçimdelikle birey takıntılı davranışlardan kurtulmaktadır. Sonuç olarak, takıntılı niyet ve davranışların günlük yaşamsal fonksiyonlarımızı yerine getirmemizi zorlaştırması, kısıtlaması, bozması, yani takıntının bu derece şiddetli ve ağır olması halinde bireylerin bir psikoloğa ya da psikiyatriste başvurmasını önermekteyiz” dedi.
Kaynak: Demirören Haber Ajansı