TCMB: Enflasyondaki artışta besin meblağları belirleyici oldu

sezer

New member
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafınca açıklanan Ağustos ayı Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda, enflasyondaki artışta besin fiyatlarındaki artış eğiliminin belirleyici olduğu tabir edildi. Ayrıyeten, çekirdek enflasyon göstergelerinde yıllık enflasyonun yavaşlama kaydettiğine de işaret edildi. Raporda şu biçimde denildi:

“Tüketici fiyatları Ağustos ayında yüzde 1,12 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,30 puan yükselişle yüzde 19,25’e ulaşmıştır. Bu gelişmede, besin fiyatlarındaki artış eğilimi belirleyici olurken, çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonunda yavaşlama kaydedilmiştir. Besin enflasyonundaki yükselişte taze meyve ve zerzevat fiyatlarının tesiri besbelli olurken dünyada ve ülkemizde tesirli olan ziraî kuraklık tüketici besin meblağlarını olumsuz istikamette etkilemektedir. bu vakitte Türk lirasında yakın periyottaki görünüm ve arabalardaki ÖTV matrah artırımı düzenlemesine bağlı olarak sağlam tüketim malı meblağları ölçülü bir seyir izlemiş, bu gelişimin yansıması ile temel mallarda yıllık enflasyon gerilemiştir.

Hizmet yıllık enflasyonu ise lokanta-otel kümesinin öncülüğünde hudutlu bir oranda yükselmiştir. Ağustos ayında memleketler arası petrol meblağları gerilerken, başta ziraî eserler olmak üzere güç dışı emtia meblağları yeniden yükselmiştir. Bu doğrultuda, Türk lirasındaki kısmi değerlenmeye rağmen, üretici fiyatlarındaki aylık artış eğilimi orta malları ile elektrik ve doğalgaz üzere güç kalemlerindeki gelişmelere bağlı olarak devam etmiştir. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları gerilerken, göstergelerin yakın devir eğilimlerindeki yüksek düzeyler korunmuştur.

Değerlendirmeler

Ağustos ayında tüketici meblağları yüzde 1,12 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 0,30 puan artarak yüzde 19,25 olmuştur. bu vakitte B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları, sırasıyla 0,05 ve 0,46 puan azalarak yüzde 18,46 ve yüzde 16,76 olarak gerçekleşmiştir.

Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bundan evvelki aya göre besin ve hizmet kümelerinin katkıları sırasıyla 0,96 ve 0,01 puan artmış, alkol-tütün-altın, temel mal ve güç kümelerinin katkıları sırasıyla 0,31 ve 0,29 ve 0,07 puan azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle, üç aylık ortalamalara nazaran B ve C göstergelerinin eğilimlerinde yüksek düzeyler korunmuş ve bir ölçü artış izlenmiştir. tıpkı vakitte, kapanma ve açılma devirlerinin yakın devir enflasyon eğiliminde dalgalanmalara sebep olduğu not edilmelidir. bu vakitte, enflasyon eğilimi işlenmiş besin ve temel mal kümelerinde artarken, hizmet kümesinde yataya yakın seyretmiştir.

Hizmet meblağları Ağustos ayında yüzde 1,25 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0,13 puan artarak yüzde 13,88 olmuştur. Yıllık enflasyon, lokanta-otel, haberleşme hizmetleri ve kirada yükselirken, ulaştırma hizmetlerinde yatay seyretmiş, öteki hizmetlerde ise gerilemiştir. Lokanta-otel alt kümesinde, açılmayla bir arada gerçekleşen yüksek fiyat artışları Ağustos ayında da sürmüştür. Yemek hizmetleri fiyatlarındaki artışta (yüzde 2,20) besin fiyatlarındaki olumsuz görünüm de tesirli olurken, konaklama hizmetleri fiyatlarındaki artışta (yüzde 3,31) otel fiyatları belirleyici olmaya devam etmiştir.

Haberleşme hizmetlerindeki artışı ise cep telefonu görüşme ve internet fiyatları sürüklemiştir. Ağustos ayında kira aylık artışı (yüzde 1,17) bir ölçü hızlanmıştır. Başka hizmetler yıllık enflasyonundaki gerilemede ise Türk lirasında gerçekleşen daha istikrarlı seyre istinaden, döviz kuruna hassaslığı yüksek olan bakım tamirat ve sıhhat hizmetlerinin tesiri hissedilmiştir.

Temel mal yıllık enflasyonu Ağustos ayında 0,94 puan gerileyerek yüzde 20,28 olmuştur. bu vakitte yıllık enflasyon güçlü mal ile giysi ve ayakkabı kümesinde gerilerken, öbür temel mallarda artmıştır.

Sağlam tüketim malı meblağları Ağustos ayında yüzde 1,02 oranında gerilemiş, bu gelişmede ÖTV matrahlarındaki düzenleme kaynaklı düşüş gösteren araba fiyatları (yüzde 2,99) belirleyici olmuştur. Öbür taraftan, bu vakitte mobilya ve beyaz eşyada aylık bazda artışlar izlenmiştir. Giysi ve ayakkabı kümesinde yıllık enflasyon 1,08 puan azalarak yüzde 7,29 düzeyine gerilmiştir. Öbür temel mallar kümesinde ise yıllık enflasyon konutun bakım-onarımı, mesken ile ilgili paklık gereçleri ve şahsi bakım eserleri öncülüğünde 1,58 puan artışla yüzde 23,27’ye ulaşmıştır. Özetle, temel mal yıllık enflasyonundaki yavaşlamada Türk lirasındaki yakın periyot görünümünün ve araba ÖTV matrah düzenlemesinin tesirleri hissedilirken, öbür temel mallar daha olumlu bir görünümü sınırlamıştır.

Güç fiyatları Ağustos ayında yüzde 0,63 oranında artmıştır. bu vakitte eşel taşınabilir sisteminin enflasyon üstündeki sınırlayıcı tesiri bir ölçü gerilese de, sistem hâlihazırda kıymetli bir üst istikametli tesirin önüne geçmektedir. Ağustos ayında akaryakıt meblağları yüzde 1,00 oranında artış göstermiş, bu gelişmede ÖTV ölçüsü sıfırlanan LPG meblağları belirleyici olmuştur. LPG fiyatlarındaki artışa paralel olarak tüp fiyatlarında da aylık 1,92 oranında yükseliş gözlenmiştir. Bu gelişmelerle yıllık güç enflasyonu Ağustos ayında 0,79 puan gerileyerek yüzde 20,72 olmuştur.

Besin ve alkolsüz içecek fiyatları Ağustos ayında yüzde 3,18 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 4,08 puan yükselerek yüzde 29,00 olmuştur. Bu gelişmede hem işlenmemiş tıpkı vakitte işlenmiş besin kümelerinin tesiri hissedilirken, işlenmemiş besin kümesinin katkısı pek besbelli olmuştur.

İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış datalar taze meyve ve zerzevat fiyatlarında aylık bazda kuvvetli bir artışa işaret etmiş, küme yıllık enflasyonu yüzde 40,38’e ulaşmıştır. bu vakitte, öteki işlenmemiş besin kümesindeki artışta süt, yumurta, kuruyemiş ve bakliyat meblağları dikkat çekmiştir. Aylık fiyat artışı yüzde 2,19 olarak gerçekleşen işlenmiş besin kümesinde genele yayılan artışlar görülmüş ekmek-tahıllar, peynir ve öteki süt eserleri, kahve-çay-kakao ve konserve işlenmiş zerzevat meblağları öne çıkan alt kümeler olmuştur. Bu gelişmelerle taze meyve-sebze enflasyonu keskin bir biçimde artarken, meyve-sebze dışı besin kümesinde yıllık enflasyon yüzde 26,84 düzeyine yükselmiştir. Özetle, memleketler arası besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışlar, birikimli kur tesirleri ve ziraî kuraklığa bağlı tesirlerle muhakkak eserlerdeki arz badirelerinin tesirli olduğu besin kümesinde, olağanlaşma ile birlikte canlanan talebin de tesiriyle, son üç ayda kayda paha bir hızlanma gözlenmiştir.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Ağustos ayında yüzde 2,77 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 0,60 puan artarak yüzde 45,52’ye ulaşmıştır. Üretici fiyatlarındaki bu yükselişte, elektrik ve doğalgaz fiyat gelişmeleri, birikimli dış fiyat baskıları ve süregelen arz kısıtları belirleyici olmaya devam etmiştir. Öte yandan, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi meblağlarının eğilimi bu vakitte gerilese de yüksek düzeyini korumuştur.

Ana sanayi kümelerine göre incelendiğinde, güç yıllık enflasyonundaki artış ön plana çıkmıştır. Ağustos ayında güç kümesi meblağlarında meydana gelen kayda paha artışta (yüzde 9,77) elektrik ve gaz imalatı ile dağıtımı belirleyici olmuştur. Orta malları fiyatlarındaki yüzde 2,12’lik artışta metallerle temaslı eserler, ağaç ve mantar eserleri ve inşaat dalı ile ilişkili metalik olmayan mineral mamüllerin tesiri hissedilmiştir. Sermaye malı kümesinde gözlenen fiyat artışlarında motorlu kara taşıtları ile bunların kesim ve aksesuarları ve tarım ve ormancılık makineleri fiyatlarındaki yükselişler tesirli olmuştur. Sağlam tüketim malları fiyatlarındaki artışta ise konut aletleri, mobilya ve tüketici elektroniği eserleri öne çıkarken, dayanıksız tüketim malları fiyatlarındaki yükselişte meyve ve sebzeler, fırın eserleri ve mamulleri, içecek ve süt eserleri üzere besin kalemleri belirleyici olmuştur. Bu gelişmelerle, tüketici meblağları üstündeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar devam etmiştir.”
 
Üst