Birtakım tarihi kayıtlarda M.Ö. 7. yüzyılda yaşadığı öne sürülen Latife Türklerinden Alp Er Tunga, efsanelere husus olmuş bir Türk Hakanı.
Hakkındaki argümanlara göre; İran’ın ve Azerbaycan’ın bir kısmını kapsayan bir “Turan İmparatorluğu” kurmuş.
İsmi hem Divan-ı Lügat-it Türk’te birebir vakitte Kutadgu Bilig’de geçen Türk Hakanı için İranlı şair Firdevsi, Şehname isimli eserinde “Afrasiyab” yani “İran’ın baş düşmanı” sözünü kullanmış.
Selçuklu Türklerinin atası kabul edilen ve Türkmenistan’daki Merv kentini kurduğu söz edilen Alp Er Tunga’nın mezarı, tarihçiler tarafınca daima bu kentte arandı.
“BUHARA’DA BULUNDU” TEZİ
Özbekistan’ın Buhara kentinde araştırmalar yapan Gazi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Necati Demir, Alp Er Tunga’nın mezarını bulduğunu sav etti.
Twitter’dan açıklama yapan Demir, “Türk dünyasına hürmet ile duyurumuzdur. Türklüğün ortak atası Alp Er Tunga’nın mezarı Buhara’da tarafımca bulunmuştur. Detaylı bilgiler önümüzdeki günlerde. Türk dünyasına selam olsun” tabirlerini kullandı.
“DETAYLARI daha sonra AÇIKLAYACAĞIM” DEMİŞTİ
Mezarın bilgileri hakkında bilgi vermeyen Demir, Hürriyet gazetesinden Musa Kesler’e yaptığı açıklamada, “Eski Arap ve Fars kaynaklarında Alp Er Tunga’nın mezarının Buhara’da olduğu geçiyordu. Bölgedeki tarihçi ve araştırmacılardan da dayanak aldım. bilgilerinı önümüzdeki günlerde açıklayacağım” demişti.
TARİHÇİ DEMİR AYRINTILARI AÇIKLADI
Demir, Alp Er Tunga hakkında bugüne kadar dikkatli ve ayrıntılı bir çalışma yapılmadığını ve Türk tarihinde fazlaca değerli bir noktada olduğunu söylemiş oldu. Demir, bahisle ilgili yaklaşık 25 yıldır bilgi topladığını ve büyük bir arşivinin oluştuğunu belirterek, 3 farklı Alp Er Tunga destanının 3 nüshasını bulduğunu ve üzerinde çalıştığını söylemiş oldu.
“DOSYA, ÖZBEKİSTAN CUMHURBAŞKANI’NIN ÖNÜNDE”
Topladığı datalar ışığında Özbekistan’a alan araştırmasına gittiğini tabir eden Demir, “Buharalı bir müellifimiz var. Narşahi isminde bir muharrir. 942’de bir kitap müellif. Buhara kentini Alp Er Tunga’nın kurduğunu, Alp Er Tunga’nın bu kentten yaşayıp öldüğünü ve mezarının bir daha Buhara’da olduğundan bahseder. Kaynaklar da mezarının orada olduğundan bahseder. Eldeki kaynakların kimileri, mezarın aslında direkt nerede olduğunu söylüyor. Güvenlik açısından bunu söyleyemiyorum lakin ben epey da dert çekmeden gidip mezarın yerini bulabildim. Bir kümbet bu. İskitler, Latifeler periyodunda mezarlar kümbet formunda yapılıyordu. Kümbet halinde mezar, kentin çabucak kenarında yerini alıyor” dedi.
her insanın kendisinden mezarın yerini açıklamasını beklediğini belirten Demir, “Mezarın yerini açıklamak güvenlik sebebiyle mümkün değil. Elimdeki dataların tamamını Özbekistan devletine aktardım. Özbekistan Cumhurbaşkanı’nın önünde evrak. Daha evvel erken deklare ettiğım mezarlarda güvenlik sıkıntıları çıktı. Özbekistan devletinin vereceği talimatla ya da yönlendirmesiyle yerini açıklayacağız. birebir vakitte gayem, oraya hayli büyük bir türbe yahut müze mezar yaptırmak” tabirlerini kullandı.
“DAHA EVVEL İNSANLARIN İLGİSİNİ ÇEKMEMİŞ”
Demir, İskitler devri mezarlarının üzerinde hiç bir şey yazmadığını, bu niçinle Alp Er Tunga’nınkisinde de olmadığını söylemiş oldu. Alp Er Tunga’ya ilişkin olduğu düşünülen kümbetin daha evvel ne olduğu düşünüldüğünün sorulması üzerine Demir, “O bölgede yüzlerce, binlerce kümbet var. İnsanların hayli da ilgisini çekmemiş” yanıtını verdi. Demir, mezarın yerini nasıl bulduğunun sorulması üzerine, “Arap ve Fars kaynaklarında bir evliyanın mezarından bahsediliyor, evliyanın mezarına yakın bir yerde olduğundan bahsediliyor. Elimde öncesinden haritaları hazırlamıştım, evliyanın mezarını belirledim. Evliyanın yerinden hareketle buldum” dedi.
TARİHÇİLER TEMKİNLİ
Bugüne kadar Alp Er Tunga’nın nerede ve ne vakit yaşadığına dair kesin bir bulgu bulunmuyor.
O yüzden tarihçiler, Hürriyet’e verdikleri demeçte, Demir’in açıklamalarına temkinli yaklaştı.
“Alp Er Tunga efsanevi bir kişilik. Nitekim yaşayıp yaşamadığı bile çabucak hemen somut bilgilerle tespit edilebilmiş değil” diyen Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, “ötürüsıyla Alp Er Tunga’nın mezarının bulunabileceğini de düşünmüyorum. Bu bahiste temkinli olmak gerekir” tabirlerini kullandı.
“HOCANIN DETYALARI AÇIKLAMASINI BEKLEMEK LAZIM”
Doç. Dr. Murat Özkan, “Alp Er Tunga’nın yaşadığına inanılan periyoda kadar somut ögelere ulaşmak epey sıkıntı. Bu niçinle Alp Er Tunga’nın mezarının bulunduğuna dair araştırmanın kaynaklarına ve bulgulara bakmak lazım. Bu argümanları ortaya atan hocamızın ilerleyen günlerde açıklayacağı datalara bakılırsa bir kıymetlendirme yapmak daha mantıklı olacaktır” derken, Doç. Dr. Murat Öztürk ise, “Alp Er Tunga’nın yaşadığı yahut gerçek bir kişi olup olmadığı belirli değil. Ayrıyeten yaşadığı kesin olan biroldukça hükümdarın mezar yeri bile çabucak hemen tespit edilememiştir. Her şeydilk evvel Alp Er Tunga’nın ne vakit ve nerede yaşadığının tartışmaya yer bırakmayacak biçimde ispat edilmesi gerekir. daha sonra o mezarın ona ilişkin olduğuna dair de somut bulgular olması gerekir. O kadar eski bölümler için ve de bu biçimdesi efsane olarak ön plana çıkmış ve gerçekliği kesin olmayan biriyle ilgili mezar yeri konusunda net görüş ortaya konması fazlaca zordur” diye konuştu.
KAYNAK: DHA
Hakkındaki argümanlara göre; İran’ın ve Azerbaycan’ın bir kısmını kapsayan bir “Turan İmparatorluğu” kurmuş.
İsmi hem Divan-ı Lügat-it Türk’te birebir vakitte Kutadgu Bilig’de geçen Türk Hakanı için İranlı şair Firdevsi, Şehname isimli eserinde “Afrasiyab” yani “İran’ın baş düşmanı” sözünü kullanmış.
Selçuklu Türklerinin atası kabul edilen ve Türkmenistan’daki Merv kentini kurduğu söz edilen Alp Er Tunga’nın mezarı, tarihçiler tarafınca daima bu kentte arandı.
“BUHARA’DA BULUNDU” TEZİ
Özbekistan’ın Buhara kentinde araştırmalar yapan Gazi Üniversitesi’nden Prof. Dr. Necati Demir, Alp Er Tunga’nın mezarını bulduğunu sav etti.
Twitter’dan açıklama yapan Demir, “Türk dünyasına hürmet ile duyurumuzdur. Türklüğün ortak atası Alp Er Tunga’nın mezarı Buhara’da tarafımca bulunmuştur. Detaylı bilgiler önümüzdeki günlerde. Türk dünyasına selam olsun” tabirlerini kullandı.
“DETAYLARI daha sonra AÇIKLAYACAĞIM” DEMİŞTİ
Mezarın bilgileri hakkında bilgi vermeyen Demir, Hürriyet gazetesinden Musa Kesler’e yaptığı açıklamada, “Eski Arap ve Fars kaynaklarında Alp Er Tunga’nın mezarının Buhara’da olduğu geçiyordu. Bölgedeki tarihçi ve araştırmacılardan da dayanak aldım. bilgilerinı önümüzdeki günlerde açıklayacağım” demişti.
TARİHÇİ DEMİR AYRINTILARI AÇIKLADI
Demir, Alp Er Tunga hakkında bugüne kadar dikkatli ve ayrıntılı bir çalışma yapılmadığını ve Türk tarihinde fazlaca değerli bir noktada olduğunu söylemiş oldu. Demir, bahisle ilgili yaklaşık 25 yıldır bilgi topladığını ve büyük bir arşivinin oluştuğunu belirterek, 3 farklı Alp Er Tunga destanının 3 nüshasını bulduğunu ve üzerinde çalıştığını söylemiş oldu.
“DOSYA, ÖZBEKİSTAN CUMHURBAŞKANI’NIN ÖNÜNDE”
Topladığı datalar ışığında Özbekistan’a alan araştırmasına gittiğini tabir eden Demir, “Buharalı bir müellifimiz var. Narşahi isminde bir muharrir. 942’de bir kitap müellif. Buhara kentini Alp Er Tunga’nın kurduğunu, Alp Er Tunga’nın bu kentten yaşayıp öldüğünü ve mezarının bir daha Buhara’da olduğundan bahseder. Kaynaklar da mezarının orada olduğundan bahseder. Eldeki kaynakların kimileri, mezarın aslında direkt nerede olduğunu söylüyor. Güvenlik açısından bunu söyleyemiyorum lakin ben epey da dert çekmeden gidip mezarın yerini bulabildim. Bir kümbet bu. İskitler, Latifeler periyodunda mezarlar kümbet formunda yapılıyordu. Kümbet halinde mezar, kentin çabucak kenarında yerini alıyor” dedi.
her insanın kendisinden mezarın yerini açıklamasını beklediğini belirten Demir, “Mezarın yerini açıklamak güvenlik sebebiyle mümkün değil. Elimdeki dataların tamamını Özbekistan devletine aktardım. Özbekistan Cumhurbaşkanı’nın önünde evrak. Daha evvel erken deklare ettiğım mezarlarda güvenlik sıkıntıları çıktı. Özbekistan devletinin vereceği talimatla ya da yönlendirmesiyle yerini açıklayacağız. birebir vakitte gayem, oraya hayli büyük bir türbe yahut müze mezar yaptırmak” tabirlerini kullandı.
“DAHA EVVEL İNSANLARIN İLGİSİNİ ÇEKMEMİŞ”
Demir, İskitler devri mezarlarının üzerinde hiç bir şey yazmadığını, bu niçinle Alp Er Tunga’nınkisinde de olmadığını söylemiş oldu. Alp Er Tunga’ya ilişkin olduğu düşünülen kümbetin daha evvel ne olduğu düşünüldüğünün sorulması üzerine Demir, “O bölgede yüzlerce, binlerce kümbet var. İnsanların hayli da ilgisini çekmemiş” yanıtını verdi. Demir, mezarın yerini nasıl bulduğunun sorulması üzerine, “Arap ve Fars kaynaklarında bir evliyanın mezarından bahsediliyor, evliyanın mezarına yakın bir yerde olduğundan bahsediliyor. Elimde öncesinden haritaları hazırlamıştım, evliyanın mezarını belirledim. Evliyanın yerinden hareketle buldum” dedi.
TARİHÇİLER TEMKİNLİ
Bugüne kadar Alp Er Tunga’nın nerede ve ne vakit yaşadığına dair kesin bir bulgu bulunmuyor.
O yüzden tarihçiler, Hürriyet’e verdikleri demeçte, Demir’in açıklamalarına temkinli yaklaştı.
“Alp Er Tunga efsanevi bir kişilik. Nitekim yaşayıp yaşamadığı bile çabucak hemen somut bilgilerle tespit edilebilmiş değil” diyen Prof. Dr. Ahmet Taşağıl, “ötürüsıyla Alp Er Tunga’nın mezarının bulunabileceğini de düşünmüyorum. Bu bahiste temkinli olmak gerekir” tabirlerini kullandı.
“HOCANIN DETYALARI AÇIKLAMASINI BEKLEMEK LAZIM”
Doç. Dr. Murat Özkan, “Alp Er Tunga’nın yaşadığına inanılan periyoda kadar somut ögelere ulaşmak epey sıkıntı. Bu niçinle Alp Er Tunga’nın mezarının bulunduğuna dair araştırmanın kaynaklarına ve bulgulara bakmak lazım. Bu argümanları ortaya atan hocamızın ilerleyen günlerde açıklayacağı datalara bakılırsa bir kıymetlendirme yapmak daha mantıklı olacaktır” derken, Doç. Dr. Murat Öztürk ise, “Alp Er Tunga’nın yaşadığı yahut gerçek bir kişi olup olmadığı belirli değil. Ayrıyeten yaşadığı kesin olan biroldukça hükümdarın mezar yeri bile çabucak hemen tespit edilememiştir. Her şeydilk evvel Alp Er Tunga’nın ne vakit ve nerede yaşadığının tartışmaya yer bırakmayacak biçimde ispat edilmesi gerekir. daha sonra o mezarın ona ilişkin olduğuna dair de somut bulgular olması gerekir. O kadar eski bölümler için ve de bu biçimdesi efsane olarak ön plana çıkmış ve gerçekliği kesin olmayan biriyle ilgili mezar yeri konusunda net görüş ortaya konması fazlaca zordur” diye konuştu.
KAYNAK: DHA