Türkiye’de 4. doz koronavirüs aşısı randevuları verilmeye başlandı. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, 4. doz aşıların yabancı ülkelere seyahat edeceklere yönelik olduğunu deklare etti. 4. doz aşılar, 3. dozdan 21 gün daha sonrasına tanımlandı.
Lakin Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve uzmanlar 4. doz aşı sonucunı aşı tedarikinde sıkışmaya yol açabileceği ve belirlenen 21 günlük mühletin rastgele bir bilimsel dataya dayanmadığı sebebi öne sürülerek eleştirdi. 4. doz aşı randevularında yaşanan karışıklığın da, aşı zıtlarına yarayacağı ikazında bulundu.
Twitter’da yaptığı açıklamada birtakım ülkelerin gelişlerde sadece mRNA tıp aşıları kabul ettiğini belirten Bakan Koca ise “İlgili ülke düzenlemelerine uymak üzere 2 doz mRNA aşısı olmayı talep eden bireyler için özel bir düzenleme yapılmıştır. Özel seyahat için talep edilmesi haricinde ek bir aşı gerekliliği yoktur” sözlerini kullandı.
Sinovac etkisiz mi kaldı?
Türkiye’de 3. ve 4. doz aşı uygulamalarının başlatılması temelde Çin aşısı Sinovac‘ın kullanması ile alakalı.
BBC Türkçe‘ye konuşan virolog Semih Tareen bu durumu şu sözlerle anlatıyor:
“Sinovac üzere inaktif koronavirüs aşılarında etkililiği mRNA aşılarındaki üzere olmadığını görüyoruz. Bu halkımızın korkması manasına gelmiyor. Aşıların hedefi, önemli hastalığı önlemek. Fakat inaktif aşıların, mRNA aşıları kadar tesirli olmaması sebebiyle, Delta varyantını Sinovac aşısına karşın daha fazla görmeye başladık.
“Bu yüzden Türkiye dahil kimi ülkeler, iki doz Sinovac olanlara üçüncü doz hakkı açıldı. Ya BioNTech ya da Sinovac. Burada da şunu anlıyoruz: Yaşadığınız ülkede varyant, hadise sayıları, insanların davranışı ve yapılan aşıların cinsine bakılırsa bir kombine etkiyi görmek mümkün.”
Bakan Koca: 4. doz için tıbbi gereklilik mutlaka yok
Türkiye’de koronavirüse karşı yapılan ve 14 Ocak’ta başlayan yaygın aşılamada bugüne kadar, Pfizer-BioNTech iştirakiyle üretilen mRNA aşısı ile Çin şirketi Sinovac’ın ürettiği inaktif aşı kullanıldı.
Haziran sonunda ise 3. doz aşılamaya başlanıldı. Bakan Koca üçüncü doz aşılarla ilgili duyurusunda, “Üçüncü doz aşının faydalı olacağını kararlaştırdık” demiş lakin bu sonucun öne sürülen nedenini açıklamamıştı.
İki doz Sinovac aşısı vurulmuş şahıslarda uzun mühlet koruyuculuğunun az olması niçiniyle, bu bireylere pekiştirme dozu olarak tabir edilen 3. doz aşılar da tanımlandı. 3. dozda ise bireyler Sinovac ya da BioNTech aşısı olabildi.
Bakan Koca ise 4. doz ile ilgili yaptığı açıklamada, iki doz BioNTech ya da üç doz Sinovac aşısı vurulmuş şahıslara ek bir doz daha aşının gerekli olmadığını söylemiş oldu ve “bu biçimde bir tıbbi gereklilik de mutlaka yoktur” dedi.
3. doz aşıya niye gerek duyulmuştu?
Manisa Celal Bayar Üniversitesi’nin 24 Haziran’da yayımlanan ve 1053 sıhhat çalışanının takip edildiği “Sinovac Aşısının Bağışıklık Cevabı 3. Ay İzlem neticeleri” isimli araştırmaya nazaran, 2. aşıdan 28 gün daha sonra sıhhat çalışanlarının yüzde 97’sinde antikor tespit edildi. Bu oran, 3. ayın sonunda yüzde 77’ye geriledi.
Araştırmada sıhhat çalışanının yüzde 95’inde antikorların azaldığı görüldü ve “Tüm bu bilgiler, Ağustos 2021’de yapacağımız ‘Aşılama daha sonrası altıncı ay antikor seviyeleri ve etkinliği’ izlem sonuçları ile netleşecek olmakla bir arada, aşının aktifliğinin uzun periyodik olabilmesi için sıhhat çalışanlarında ‘üçüncü doz hatırlatma aşısının’ gerekebileceğini düşündürmektedir” kararına varıldı.
Üniversite çabucak hemen 6. ay sonuçlarını açıklamadı.
3. doz aşılamaya bir niye olarak da, kimi ülkelerde süratle yayılan delta varyantına karşı koruyuculuğu kanıtlanmış bir aşıyla bu doz yaptırmanın varyanta karşı daha fazla muhafaza sağlaması gösteriliyor.
BioNTech’in kurucusu Uğur Şahin aşılarının delta varyantına karşı da tesirli olduğunu söylemişti.
Şahin, “Üçüncü doz aşının bağışıklığı yenilemek için yüksek bir kıymete sahip olabileceğini var iseyıyorum. Fakat destek aşılamanın ne vakit ve ne sıklıkta gerekli olacağını çabucak hemen bilmiyoruz” demişti.
TTB de 29 Haziran’da Sıhhat Bakanlığı’na gönderdiği mektupta, “Gelinen bu kademede üçüncü doz aşı uygulaması bir mecburilik olarak karşımıza çıkmaktadır” sözlerini kullanmıştı.
BioNTech şirketi 16 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, üçüncü doz aşılamayla ilgili araştırmaların sonuçlarını ABD Besin ve İlaç Dairesi’ne (FDA) ilettiğini bildirdi.
Şirket, ikinci doz aşıdan 6-9 ay daha sonra olduğu üçüncü doz aşı olan deneklerin, olmayan bireylere göre tıpkı zamandağişime uğramamış koronavirüse birebir vakitte Delta varyantına karşı “belirgin biçimde nötrleyici antikor” ürettiğini aktardı.
Öte yandan FDA, geçen hafta bağışıklık sistemi zayıf olan bireylere BioNTech ile Moderna aşılarının üçüncü dozunun yapılmasına onay vermişti.
İsrail’de de en az 5 ay evvel aşılanmış olan 60 yaş üstü şahıslara üçüncü doz aşılar uygulanıyor.
Şili’de de Sinovac aşısının da üçüncü dozu vurulmaya başlandı.
İngiltere de, kıştan evvel 50 yaş ve üzeri vatandaşları için üçüncü doz aşı yapmayı planlıyor. Üçüncü doz planları Almanya ve Fransa için de geçerli.
4. doz aşı hakkında kim, ne diyor?
Pekala, daha bir hayli ülke çabucak hemen üçüncü doz uygulamasına dahi geçmemişken, uzmanlar Türkiye’deki 4. doz aşı uygulaması hakkında ne diyor?
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol, Twitter’da yaptığı paylaşımlarda, 2 doz Sinovac aşısından daha sonra, 2 doz BioNTech aşısı ve BioNTech aşısı dozlarının da 21 gün orta ile olma önerisi konusunda bugüne kadar rastgele bir direkt bilgi ya da kuvvetli bir ispat olmadığını söylemiş oldu.
Bugün prestijiyle Türkiye’de 1., 2. ve 3. doz olmak üzere toplam 84 milyon 547 bin 410 doz koronavirüs aşısı uygulandı.
Bu aşılamaların yaklaşık 44 milyonunu 1. doz, yaklaşık 33 milyonunu 2. doz, yaklaşık 6 milyonunu da 3. doz oluşturuyor.
Lakin kaç bireye hangi aşının uygulandığı ve aşılara nazaran aşılanmış bireylerde tespit edilen olay sayısı üzere datalar ise bilinmiyor.
Bakan Koca, 6 Temmuz’da yaptığı açıklamada Türkiye’nin toplamda 37 milyon doz Sinovac aşısına sahip olacağını ve Sinovac aşılarının tedariğinin de sürdüğünü söylemişti.
‘Herkese yapılması hakikat değil; yapılacaksa 9 hafta daha sonra yapılmalı’
Habertürk TV yayınına katılan Ege Üniversitesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Zafer Kurugöl, 3. ve 4. doz aşı içindeki müddetin kısa bulunmasına dikkat çekti.
Prof. Dr. Kurugöl şu açıklamayı yaptı:
“4. dozun 21 gün daha sonra yapılmasından bahsediliyor, buna gerek yok. Bu kadar kısa müddette yapıldığında daha yeterli antikor elde etmezsiniz, bilakis yan tesir riskiniz artar. Çalışmalar göstermiştir ki; 1. ve 2. doz içindeki en uygun mühlet 9 haftadır. Bu niçinle bu biçimde bir uygulamanın herkese yapılması hakikat değil. Yapılacaksa da riskli kümelerde 9 hafta daha sonra yapılması gerekiyor.”
Prof. Dr. Şenol, Twitter’daki paylaşımlarında, ülkede çabucak hemen birinci dozlarını tamamlamış beşerler varken, 4. doz aşı uygulamasıyla tedarik külfetinin yaşanıp yaşanmayacağını sordu.
Türkiye’de 19 milyon kişinin hiç aşılanmadığını belirten Prof. Dr. Kurugöl de, “Bu 19 milyon kişinin aşılanması gerekiyor. Yoksa onlar aşılanmazsa bize 4 değil, 40 doz dahi yapılsa bir daha etraftan bulaşma riski var, yeni bir varyant çıkar ve bizi hasta eder. Toplumun en az yüzde 70-80’i aşılanmalı” dedi.
‘Karışıklık, aşı terslerinin ekmeğine yağ sürer’
Dördüncü doz aşı birinci başta e-Nabız uygulaması üzerinden sıhhat çalışanları, 65 yaş üstü şahıslar ve kimi öncelikli meslek kümeleri için tanımlandı. Fakat sonrasındasında uygulamada aşı randevuları durduruldu ve yurt dışı seyahati olacak şahıslar için bir daha açıldı.
Bu vakit zarfında ise kimi 65 yaş üstü bireylerle kimi sıhhat çalışanlarının dördüncü aşıları vurulduğu öğrenildi.
Ankara Tabip Odası Genel Sekreteri Dr. Muharrem Baytemür ise Cumhuriyet gazetesine verdiği röportajda, kelam konusu meçhullüğü eleştirdi.
Yaşananların aşı terslerinin ekmeğine yağ sürdüğünü belirten Dr. Baytemür, “Bunlar vatandaşın tereddütünü de artıran uygulamalar. Belirsizlik, daima fikir değiştirme, bilimsel desteği olamayan kararlar tereddüdü artırıyor. Karar alırken hayli dikkatli olmak lazım” dedi.
TTB’den tenkit: ‘Hangi bilgiler temel alındı?’
TTB, Sıhhat Bakanlığı’nı dördüncü doz ile ilgili aldığı kararda hiç bir datayı açıklamaması sebebiyle eleştirdi.
Birliğin internet sitesinden yapılan açıklamada, “Asıl karmaşa Coronavac yaptıran ülke sayısının az olması ve bunlardan biri olan ülkemizin dataları açıklamaması niçiniyle 4. dozlar hakkında alınan sonucun somut datalarla desteklenmemesidir” sözleri yer aldı.
Öte yandan TTB, Sıhhat Bakanlığı’na şu iki soruyu yöneltti:
Bağışıklık sistemi uzmanı Prof. Dr. Derya Unutmaz da Twitter paylaşımında, “Mesaj kutularım, sıhhat işçisine ve risk kümelerine 4. doz aşı açılmış ne yapalım diye soranlarla dolu. Şaşkınlık ortasında anlamaya çalıştım lakin 4. doz niye çıktı bulamadım. Bağışıklık açısından bu biçimde 3 hafta daha sonra 4. doz manalı değil” sözlerini kullandı.
Koronavirüs son durum ve son dakika koronavirüs haberleri. Koronavirüs tablosu, covid-19 olay sayıları.
Lakin Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve uzmanlar 4. doz aşı sonucunı aşı tedarikinde sıkışmaya yol açabileceği ve belirlenen 21 günlük mühletin rastgele bir bilimsel dataya dayanmadığı sebebi öne sürülerek eleştirdi. 4. doz aşı randevularında yaşanan karışıklığın da, aşı zıtlarına yarayacağı ikazında bulundu.
Twitter’da yaptığı açıklamada birtakım ülkelerin gelişlerde sadece mRNA tıp aşıları kabul ettiğini belirten Bakan Koca ise “İlgili ülke düzenlemelerine uymak üzere 2 doz mRNA aşısı olmayı talep eden bireyler için özel bir düzenleme yapılmıştır. Özel seyahat için talep edilmesi haricinde ek bir aşı gerekliliği yoktur” sözlerini kullandı.
Sinovac etkisiz mi kaldı?
Türkiye’de 3. ve 4. doz aşı uygulamalarının başlatılması temelde Çin aşısı Sinovac‘ın kullanması ile alakalı.
BBC Türkçe‘ye konuşan virolog Semih Tareen bu durumu şu sözlerle anlatıyor:
“Sinovac üzere inaktif koronavirüs aşılarında etkililiği mRNA aşılarındaki üzere olmadığını görüyoruz. Bu halkımızın korkması manasına gelmiyor. Aşıların hedefi, önemli hastalığı önlemek. Fakat inaktif aşıların, mRNA aşıları kadar tesirli olmaması sebebiyle, Delta varyantını Sinovac aşısına karşın daha fazla görmeye başladık.
“Bu yüzden Türkiye dahil kimi ülkeler, iki doz Sinovac olanlara üçüncü doz hakkı açıldı. Ya BioNTech ya da Sinovac. Burada da şunu anlıyoruz: Yaşadığınız ülkede varyant, hadise sayıları, insanların davranışı ve yapılan aşıların cinsine bakılırsa bir kombine etkiyi görmek mümkün.”
Bakan Koca: 4. doz için tıbbi gereklilik mutlaka yok
Türkiye’de koronavirüse karşı yapılan ve 14 Ocak’ta başlayan yaygın aşılamada bugüne kadar, Pfizer-BioNTech iştirakiyle üretilen mRNA aşısı ile Çin şirketi Sinovac’ın ürettiği inaktif aşı kullanıldı.
Haziran sonunda ise 3. doz aşılamaya başlanıldı. Bakan Koca üçüncü doz aşılarla ilgili duyurusunda, “Üçüncü doz aşının faydalı olacağını kararlaştırdık” demiş lakin bu sonucun öne sürülen nedenini açıklamamıştı.
İki doz Sinovac aşısı vurulmuş şahıslarda uzun mühlet koruyuculuğunun az olması niçiniyle, bu bireylere pekiştirme dozu olarak tabir edilen 3. doz aşılar da tanımlandı. 3. dozda ise bireyler Sinovac ya da BioNTech aşısı olabildi.
Bakan Koca ise 4. doz ile ilgili yaptığı açıklamada, iki doz BioNTech ya da üç doz Sinovac aşısı vurulmuş şahıslara ek bir doz daha aşının gerekli olmadığını söylemiş oldu ve “bu biçimde bir tıbbi gereklilik de mutlaka yoktur” dedi.
3. doz aşıya niye gerek duyulmuştu?
Manisa Celal Bayar Üniversitesi’nin 24 Haziran’da yayımlanan ve 1053 sıhhat çalışanının takip edildiği “Sinovac Aşısının Bağışıklık Cevabı 3. Ay İzlem neticeleri” isimli araştırmaya nazaran, 2. aşıdan 28 gün daha sonra sıhhat çalışanlarının yüzde 97’sinde antikor tespit edildi. Bu oran, 3. ayın sonunda yüzde 77’ye geriledi.
Araştırmada sıhhat çalışanının yüzde 95’inde antikorların azaldığı görüldü ve “Tüm bu bilgiler, Ağustos 2021’de yapacağımız ‘Aşılama daha sonrası altıncı ay antikor seviyeleri ve etkinliği’ izlem sonuçları ile netleşecek olmakla bir arada, aşının aktifliğinin uzun periyodik olabilmesi için sıhhat çalışanlarında ‘üçüncü doz hatırlatma aşısının’ gerekebileceğini düşündürmektedir” kararına varıldı.
Üniversite çabucak hemen 6. ay sonuçlarını açıklamadı.
3. doz aşılamaya bir niye olarak da, kimi ülkelerde süratle yayılan delta varyantına karşı koruyuculuğu kanıtlanmış bir aşıyla bu doz yaptırmanın varyanta karşı daha fazla muhafaza sağlaması gösteriliyor.
BioNTech’in kurucusu Uğur Şahin aşılarının delta varyantına karşı da tesirli olduğunu söylemişti.
Şahin, “Üçüncü doz aşının bağışıklığı yenilemek için yüksek bir kıymete sahip olabileceğini var iseyıyorum. Fakat destek aşılamanın ne vakit ve ne sıklıkta gerekli olacağını çabucak hemen bilmiyoruz” demişti.
TTB de 29 Haziran’da Sıhhat Bakanlığı’na gönderdiği mektupta, “Gelinen bu kademede üçüncü doz aşı uygulaması bir mecburilik olarak karşımıza çıkmaktadır” sözlerini kullanmıştı.
BioNTech şirketi 16 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, üçüncü doz aşılamayla ilgili araştırmaların sonuçlarını ABD Besin ve İlaç Dairesi’ne (FDA) ilettiğini bildirdi.
Şirket, ikinci doz aşıdan 6-9 ay daha sonra olduğu üçüncü doz aşı olan deneklerin, olmayan bireylere göre tıpkı zamandağişime uğramamış koronavirüse birebir vakitte Delta varyantına karşı “belirgin biçimde nötrleyici antikor” ürettiğini aktardı.
Öte yandan FDA, geçen hafta bağışıklık sistemi zayıf olan bireylere BioNTech ile Moderna aşılarının üçüncü dozunun yapılmasına onay vermişti.
İsrail’de de en az 5 ay evvel aşılanmış olan 60 yaş üstü şahıslara üçüncü doz aşılar uygulanıyor.
Şili’de de Sinovac aşısının da üçüncü dozu vurulmaya başlandı.
İngiltere de, kıştan evvel 50 yaş ve üzeri vatandaşları için üçüncü doz aşı yapmayı planlıyor. Üçüncü doz planları Almanya ve Fransa için de geçerli.
4. doz aşı hakkında kim, ne diyor?
Pekala, daha bir hayli ülke çabucak hemen üçüncü doz uygulamasına dahi geçmemişken, uzmanlar Türkiye’deki 4. doz aşı uygulaması hakkında ne diyor?
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Esin Davutoğlu Şenol, Twitter’da yaptığı paylaşımlarda, 2 doz Sinovac aşısından daha sonra, 2 doz BioNTech aşısı ve BioNTech aşısı dozlarının da 21 gün orta ile olma önerisi konusunda bugüne kadar rastgele bir direkt bilgi ya da kuvvetli bir ispat olmadığını söylemiş oldu.
Bugün prestijiyle Türkiye’de 1., 2. ve 3. doz olmak üzere toplam 84 milyon 547 bin 410 doz koronavirüs aşısı uygulandı.
Bu aşılamaların yaklaşık 44 milyonunu 1. doz, yaklaşık 33 milyonunu 2. doz, yaklaşık 6 milyonunu da 3. doz oluşturuyor.
Lakin kaç bireye hangi aşının uygulandığı ve aşılara nazaran aşılanmış bireylerde tespit edilen olay sayısı üzere datalar ise bilinmiyor.
Bakan Koca, 6 Temmuz’da yaptığı açıklamada Türkiye’nin toplamda 37 milyon doz Sinovac aşısına sahip olacağını ve Sinovac aşılarının tedariğinin de sürdüğünü söylemişti.
‘Herkese yapılması hakikat değil; yapılacaksa 9 hafta daha sonra yapılmalı’
Habertürk TV yayınına katılan Ege Üniversitesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Zafer Kurugöl, 3. ve 4. doz aşı içindeki müddetin kısa bulunmasına dikkat çekti.
Prof. Dr. Kurugöl şu açıklamayı yaptı:
“4. dozun 21 gün daha sonra yapılmasından bahsediliyor, buna gerek yok. Bu kadar kısa müddette yapıldığında daha yeterli antikor elde etmezsiniz, bilakis yan tesir riskiniz artar. Çalışmalar göstermiştir ki; 1. ve 2. doz içindeki en uygun mühlet 9 haftadır. Bu niçinle bu biçimde bir uygulamanın herkese yapılması hakikat değil. Yapılacaksa da riskli kümelerde 9 hafta daha sonra yapılması gerekiyor.”
Prof. Dr. Şenol, Twitter’daki paylaşımlarında, ülkede çabucak hemen birinci dozlarını tamamlamış beşerler varken, 4. doz aşı uygulamasıyla tedarik külfetinin yaşanıp yaşanmayacağını sordu.
Türkiye’de 19 milyon kişinin hiç aşılanmadığını belirten Prof. Dr. Kurugöl de, “Bu 19 milyon kişinin aşılanması gerekiyor. Yoksa onlar aşılanmazsa bize 4 değil, 40 doz dahi yapılsa bir daha etraftan bulaşma riski var, yeni bir varyant çıkar ve bizi hasta eder. Toplumun en az yüzde 70-80’i aşılanmalı” dedi.
‘Karışıklık, aşı terslerinin ekmeğine yağ sürer’
Dördüncü doz aşı birinci başta e-Nabız uygulaması üzerinden sıhhat çalışanları, 65 yaş üstü şahıslar ve kimi öncelikli meslek kümeleri için tanımlandı. Fakat sonrasındasında uygulamada aşı randevuları durduruldu ve yurt dışı seyahati olacak şahıslar için bir daha açıldı.
Bu vakit zarfında ise kimi 65 yaş üstü bireylerle kimi sıhhat çalışanlarının dördüncü aşıları vurulduğu öğrenildi.
Ankara Tabip Odası Genel Sekreteri Dr. Muharrem Baytemür ise Cumhuriyet gazetesine verdiği röportajda, kelam konusu meçhullüğü eleştirdi.
Yaşananların aşı terslerinin ekmeğine yağ sürdüğünü belirten Dr. Baytemür, “Bunlar vatandaşın tereddütünü de artıran uygulamalar. Belirsizlik, daima fikir değiştirme, bilimsel desteği olamayan kararlar tereddüdü artırıyor. Karar alırken hayli dikkatli olmak lazım” dedi.
TTB’den tenkit: ‘Hangi bilgiler temel alındı?’
TTB, Sıhhat Bakanlığı’nı dördüncü doz ile ilgili aldığı kararda hiç bir datayı açıklamaması sebebiyle eleştirdi.
Birliğin internet sitesinden yapılan açıklamada, “Asıl karmaşa Coronavac yaptıran ülke sayısının az olması ve bunlardan biri olan ülkemizin dataları açıklamaması niçiniyle 4. dozlar hakkında alınan sonucun somut datalarla desteklenmemesidir” sözleri yer aldı.
Öte yandan TTB, Sıhhat Bakanlığı’na şu iki soruyu yöneltti:
Bağışıklık sistemi uzmanı Prof. Dr. Derya Unutmaz da Twitter paylaşımında, “Mesaj kutularım, sıhhat işçisine ve risk kümelerine 4. doz aşı açılmış ne yapalım diye soranlarla dolu. Şaşkınlık ortasında anlamaya çalıştım lakin 4. doz niye çıktı bulamadım. Bağışıklık açısından bu biçimde 3 hafta daha sonra 4. doz manalı değil” sözlerini kullandı.
Koronavirüs son durum ve son dakika koronavirüs haberleri. Koronavirüs tablosu, covid-19 olay sayıları.