Türkiye’yi Afganistan’da ne bekliyor
Afganistan toprakları ne Sovyetler Birliği’ne ne de ABD ile Koalisyon güçlerine yar oldu. 1979 yılında Afganistan’da başlayan Sovyet müdahalesi, yıllar daha sonra Batı’nın kendi eliyle büyüttüğü cihatçı teröristleri dünyanın başına bela edecekti. Sovyetler’e karşı batının takviyesini alan cihatçı teröristler ekonomik olarak esasen kırılma noktasında olan SSCB’nin istikrarsızlaşmasında da büyük katkıları olmuştu.
El Kaide’nin 11 Eylül İkiz Kuleler saldırısının akabinde ABD ve Koalisyon ortakları tarafınca gayeye konulan Afganistan’daki Taliban rejimi kanlı bir savaşın akabinde idareden uzaklaştırıldı lakin yok edilemedi. Amerika’nın argümanına nazaran, Taliban’ın bir daha palazlanmasında Pakistan’ın takındığı siyasi hal tesirli oldu. Trump İdaresi Pakistan’ın tekraren uyarırken verdiği biroldukça yardımı da kesti.
yıllar geçse de Taliban gerçeğini Amerika kabul etmek zorunda kaldı. Taliban ile başlatılan barış görüşmeleri reaksiyon çekerken, durumun batılı güçler tarafınca ne kadar güç olduğunu da gösteriyordu.
Trump ile bir arada Amerika, dünyanın biroldukca noktasından asker çekmeye başladı. Irak ve Suriye’den çekilen askerler yeni bir devrin de habercisiydi. Suriye’deki birlikleri çekeceğini kendi kabinesinden, Kongresi’ndilk evvel Cumhurbaşkanı Erdoğan’a söyleyen ve ondan garanti alan Trump, Afganistan için de ihaleyi Türkiye’ye bırakmayı düşünüyordu.
Biden ise Trump’ın bıraktığı planı sürdürdü ve Amerika Afganistan’dan çekildi. Artık ihale kime kalacak sorusunun cevabı aranıyor.
TÜRKİYE niye İSTEKLİ
Amerika’nın Afganistan’dan çekilmesini arkasında doğacak güç ve güvenlik boşluğu büyük ölçüde hissedilmeye başlandı. Yüz binlerce Afganlı’nın ülkeden kaçması ve mülteci pozisyonuna düşmesi ortaya çıkan güç boşluğunun birinci yansımaları diyebiliriz. Pekala Amerika bölgeden çekildikten daha sonra Kabil’de “kuvvetli bir diplomatik mevcudiyeti” nasıl sağlayacak.
Afganistan girdabında dış oyuncu olmak güç fakat Amerika’nın askerlerini çekmesinin akabinde Türkiye’nin oyunun mu deseniz savaşın mı deseniz merkezine atılması şaşırtan görülebilir.
Amerika büsbütün bölgeden çekiliyor lakin bölgedeki denetimi uzaktan denetim edebileceğini düşünüyor. Lider Biden’dan Dışişleri Bakanlığı’ndan ve Pentagon’dan verilen bildiriler bu istikamette.
Washington Post’un haberine bakılırsa, Amerika 21-22 Temmuz tarihlerinde Afgan Hava Kuvvetlerine dayanak vermek maksadıyla Taliban güçlerine dört hava saldırısı düzenledi. Alandaki duruma baktığımızda Amerikan Askerleri’nin yüzde 95’i Afganistan’ın terk etmiş durumda. Yalnızca Kabil’deki Büyükelçiliği ve Kabil Milletlerarası Havalimanı’nı korumak için 650 civarında asker bekletiliyor.
Türkiye’nin bölgede niye bırakılacağı tartışmasına gelince, Müslüman bir ülkenin güçlerinin öteki NATO güçlerinden daha az düşman algılanacak savı Kabil Havalimanının Türkiye’ye bırakılmak istenmesine münasebet olarak gösterilmesi. Taliban’a baktığımızda bu savın hayli güçlü olmadığını görüyoruz. Ki Taliban’ın mantığına baktığımızda değişik kökenlerden gelen Müslümanlara karşı tavrı, mezhep ayrımcılığı yapması bu savın ne kadar zayıf temellere dayandığını gösteriyor.
Taliban’ı oluşturan güçlere baktığımızda Suriye ve Irak’ta Arap Baharı’ndan daha sonra cehennemi yaşatan kümelerden oluştuğunu görüyoruz ve kaynakları Orta Asya devletlerinden gelen cihatçılar. Yani Taliban kendi ortasında de bölünme ihtimali yüksek olan bir güçler birliği ve karşımızda aşikâr bir süre daha sonra güç zafiyetinin hissedilmesinin akabinde IŞİD gibisi bir yapılanmanın ön plana çıkabileceği bir idareye dönme ihtimali yüksek.
TSK’NIN DENEYİMİ, TEKNOLOJİK YAPISI ÖN PLANDA
Erdoğan idaresi artık Amerika ile Kabil Havalimanına Türk askerlerinin konuşlanması için pazarlık yürütüyor. Tartışılan hususlar işin finansı, alt yapısı, lojistik ve diplomatik problemler. Türk Askerinin alanda var olan deneyimi Amerika’nın en güvendiği ögelerden. aslına bakarsan Türk Askerleri var olan NATO’nun Afganistan operasyonunda şimdiye kadar muvaffakiyetle bakılırsav yaptı. Ve Amerika bu vasıftaki Türk Askerlerinin Afganistan’da liderlik yapabileceğine inancını sık sık lisana getiriyor
Afgan Askerlerinin eğitimi konusunda Türkiye kıymetli bir misyona sahip. Değişik etnik kümelerle olan irtibatlar da sağlıklı olarak görülüyor. Yani Türkiye’nin biroldukça avantajı bulunuyor.
Lakin iddia edilemeyen husus Afganistan girdabının yaratacağı felaket olacak. Bu mevzuda daha evvel Sovyetler ve Amerika’nın yaşadığı Vietnam Sendromunun unutulmaması gerekiyor. Türkiye de bu sendromu yaşar mı, Taliban ortasındaki daha radikal IŞİD uzantılarının kestirilemeyen durumu alacağı kıymetli riskler olacak.
Serdar Cebe
ALINTIDIR
Afganistan toprakları ne Sovyetler Birliği’ne ne de ABD ile Koalisyon güçlerine yar oldu. 1979 yılında Afganistan’da başlayan Sovyet müdahalesi, yıllar daha sonra Batı’nın kendi eliyle büyüttüğü cihatçı teröristleri dünyanın başına bela edecekti. Sovyetler’e karşı batının takviyesini alan cihatçı teröristler ekonomik olarak esasen kırılma noktasında olan SSCB’nin istikrarsızlaşmasında da büyük katkıları olmuştu.
El Kaide’nin 11 Eylül İkiz Kuleler saldırısının akabinde ABD ve Koalisyon ortakları tarafınca gayeye konulan Afganistan’daki Taliban rejimi kanlı bir savaşın akabinde idareden uzaklaştırıldı lakin yok edilemedi. Amerika’nın argümanına nazaran, Taliban’ın bir daha palazlanmasında Pakistan’ın takındığı siyasi hal tesirli oldu. Trump İdaresi Pakistan’ın tekraren uyarırken verdiği biroldukça yardımı da kesti.
yıllar geçse de Taliban gerçeğini Amerika kabul etmek zorunda kaldı. Taliban ile başlatılan barış görüşmeleri reaksiyon çekerken, durumun batılı güçler tarafınca ne kadar güç olduğunu da gösteriyordu.
Trump ile bir arada Amerika, dünyanın biroldukca noktasından asker çekmeye başladı. Irak ve Suriye’den çekilen askerler yeni bir devrin de habercisiydi. Suriye’deki birlikleri çekeceğini kendi kabinesinden, Kongresi’ndilk evvel Cumhurbaşkanı Erdoğan’a söyleyen ve ondan garanti alan Trump, Afganistan için de ihaleyi Türkiye’ye bırakmayı düşünüyordu.
Biden ise Trump’ın bıraktığı planı sürdürdü ve Amerika Afganistan’dan çekildi. Artık ihale kime kalacak sorusunun cevabı aranıyor.
TÜRKİYE niye İSTEKLİ
Amerika’nın Afganistan’dan çekilmesini arkasında doğacak güç ve güvenlik boşluğu büyük ölçüde hissedilmeye başlandı. Yüz binlerce Afganlı’nın ülkeden kaçması ve mülteci pozisyonuna düşmesi ortaya çıkan güç boşluğunun birinci yansımaları diyebiliriz. Pekala Amerika bölgeden çekildikten daha sonra Kabil’de “kuvvetli bir diplomatik mevcudiyeti” nasıl sağlayacak.
Afganistan girdabında dış oyuncu olmak güç fakat Amerika’nın askerlerini çekmesinin akabinde Türkiye’nin oyunun mu deseniz savaşın mı deseniz merkezine atılması şaşırtan görülebilir.
Amerika büsbütün bölgeden çekiliyor lakin bölgedeki denetimi uzaktan denetim edebileceğini düşünüyor. Lider Biden’dan Dışişleri Bakanlığı’ndan ve Pentagon’dan verilen bildiriler bu istikamette.
Washington Post’un haberine bakılırsa, Amerika 21-22 Temmuz tarihlerinde Afgan Hava Kuvvetlerine dayanak vermek maksadıyla Taliban güçlerine dört hava saldırısı düzenledi. Alandaki duruma baktığımızda Amerikan Askerleri’nin yüzde 95’i Afganistan’ın terk etmiş durumda. Yalnızca Kabil’deki Büyükelçiliği ve Kabil Milletlerarası Havalimanı’nı korumak için 650 civarında asker bekletiliyor.
Türkiye’nin bölgede niye bırakılacağı tartışmasına gelince, Müslüman bir ülkenin güçlerinin öteki NATO güçlerinden daha az düşman algılanacak savı Kabil Havalimanının Türkiye’ye bırakılmak istenmesine münasebet olarak gösterilmesi. Taliban’a baktığımızda bu savın hayli güçlü olmadığını görüyoruz. Ki Taliban’ın mantığına baktığımızda değişik kökenlerden gelen Müslümanlara karşı tavrı, mezhep ayrımcılığı yapması bu savın ne kadar zayıf temellere dayandığını gösteriyor.
Taliban’ı oluşturan güçlere baktığımızda Suriye ve Irak’ta Arap Baharı’ndan daha sonra cehennemi yaşatan kümelerden oluştuğunu görüyoruz ve kaynakları Orta Asya devletlerinden gelen cihatçılar. Yani Taliban kendi ortasında de bölünme ihtimali yüksek olan bir güçler birliği ve karşımızda aşikâr bir süre daha sonra güç zafiyetinin hissedilmesinin akabinde IŞİD gibisi bir yapılanmanın ön plana çıkabileceği bir idareye dönme ihtimali yüksek.
TSK’NIN DENEYİMİ, TEKNOLOJİK YAPISI ÖN PLANDA
Erdoğan idaresi artık Amerika ile Kabil Havalimanına Türk askerlerinin konuşlanması için pazarlık yürütüyor. Tartışılan hususlar işin finansı, alt yapısı, lojistik ve diplomatik problemler. Türk Askerinin alanda var olan deneyimi Amerika’nın en güvendiği ögelerden. aslına bakarsan Türk Askerleri var olan NATO’nun Afganistan operasyonunda şimdiye kadar muvaffakiyetle bakılırsav yaptı. Ve Amerika bu vasıftaki Türk Askerlerinin Afganistan’da liderlik yapabileceğine inancını sık sık lisana getiriyor
Afgan Askerlerinin eğitimi konusunda Türkiye kıymetli bir misyona sahip. Değişik etnik kümelerle olan irtibatlar da sağlıklı olarak görülüyor. Yani Türkiye’nin biroldukça avantajı bulunuyor.
Lakin iddia edilemeyen husus Afganistan girdabının yaratacağı felaket olacak. Bu mevzuda daha evvel Sovyetler ve Amerika’nın yaşadığı Vietnam Sendromunun unutulmaması gerekiyor. Türkiye de bu sendromu yaşar mı, Taliban ortasındaki daha radikal IŞİD uzantılarının kestirilemeyen durumu alacağı kıymetli riskler olacak.
Serdar Cebe
ALINTIDIR