Sivrisineklerle bulaşan Batı Nil virüsü, sarıhumma ve dang ateşine dikkati çeken Prof. Dr. Onur Yaprak, “Havaların hala mevsim normallerinin üzerinde sıcak seyretmesi niçiniyle sivrisineklerin hastalık bulaştırma riski devam ediyor. Kimi bilim adamları tarafınca Büyük İskender‘in vefat sebebi olarak görülen Batı Nil virüsü almış yaklaşık her 5 şahıstan 1’inde ateşle birlikte ishal, kusma, eklem ağrıları, baş ağrısı, beden ağrıları yahut döküntü üzere öteki belirtiler gelişebilir” dedi.
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Kısmından Prof. Dr. Onur Yaprak, dünyada her yıl yaklaşık 700 milyon insanın sivrisinek kaynaklı hastalıklara yakalandığını ve yüz binlercesinin bu hastalıklardan dolayı ömrünü kaybettiğine dikkati çekerek ikazlarda bulundu. Prof. Dr. Yaprak, sivrisinek kaynaklı hastalıkların yaygın tipleri içinde sıtma, dang, Batı Nil virüsü, chikungunya, sarıhumma ve Zika bulunduğunu belirterek, “Yapılan araştırmalarda Türkiye’de 7 cinse ilişkin toplam 62’den çok sivrisinek çeşidinin olduğu saptandı. Bu cinslerin içinde esas Aedes, Anopheles, Culex tipi bulunur. Aedes aegypti sarıhumma sivrisineği olarak bilinirken Aedes albopictus Asya kaplan sivrisineği olarak isimlendirilir. Farklı sivrisinek cinsleri farklı ateşli hastalık etkenlerini taşır. Aedes cinsine ilişkin 2 sivrisinek tipi son senelerda ülkemizde de görülmeye başladı. Güneydoğu Asya’nın tropikal ve subtropikal bölgelerine mahsus bir tıp olan Asya Kaplan Sivrisineği ve Afrika ile Güney Amerika‘ya mahsus bir cins olan sarıhumma sivrisineği son vakit içinderda ülkemizde de popülasyonu çok artan çeşitlerdir. Bu sivrisineklere ilişkin larvalar bilhassa kullanılıp atılmış otomobil lastikleri, ağaç oyuntuları ve günlerce değiştirilmeyen ağzı açık su saklama kapları üzere yapay kaplarda üreme gösterir” diye konuştu.
BEŞ BİREYDEN BİRİ HASTALIĞI AĞIR GEÇİRİYOR
Kimi bilim adamları tarafınca Büyük İskender’in mevt sebebi olarak gösterilen ve sivrisineklerle bulaşan Batı Nil virüsünün son senelerda arttığını belirten Prof. Dr. Yaprak, şu ayrıntıları verdi:
“Batı Nil virüsü bilhassa göçmen kuşların göç yolları üzerinde bulunan ülkelerde sık görülüyor. Hastalık mevsimsel özellik gösterdiğinden sıklıkla yaz boyunca ve sonbaharın birinci devirlerinde ortaya çıkıyor. Ülkemizin de bu nesilde yer alması, üstelik havaların hala mevsim normallerinin üzerinde sıcak seyretmesi niçiniyle sivrisineklerin de hastalık bulaştırma riski sürüyor. Yapılan çalışmalar Batı Nil virüsü ile enfekte olan şahısların yaklaşık yüzde 80’inin yavaşça ateşle seyrederek güzelleştiğini gösteriyor. Virüsü almış yaklaşık her 5 şahıstan 1’inde ateşle birlikte ishal, kusma, eklem ağrıları, baş ağrısı, beden ağrıları yahut döküntü üzere öteki belirtiler gelişebilir. Birden fazla kişi bu tip Batı Nil ateşi hastalığından büsbütün kurtulur fakat yorgunluk ve halsizlik haftalar yahut aylarca devam edebilir. Az sayıda bireyde şiddetli belirtiler olabilir. Virüs bulaşmış bireylerin yüzde 1’inden azında ensefalit (beyin iltihabı) yahut menenjit (beyin ve omurilik zarı iltihabı) üzere önemli bir nörolojik hastalık gelişir ve nörolojik tablo meydana gelen hastaların yüzde 10’u hayatını kaybeder. Hatta kimi bilim adamları Büyük İskender’in de bu hastalık yüzünden öldüğünü sav ediyor.”
SARIHUMMA KARACİĞER VE BEYNİ VURUYOR
Prof. Dr. Onur Yaprak, sarıhummanın ise bir RNA virüsü olduğuna dikkati çekerek, “Hastalığı taşıyan Aedes aegypti tipi sivrisineklerdir. Virüs karaciğer, böbrek ve dalak üzere iç organları etkiliyor. Karaciğerde hepatite niye olarak bireyde sarılık, pıhtılaşma faktörlerinde üretim eksikliği, damar içi pıhtılaşma, kanama üzere sıkıntılara niye olur ve nihayetinde şok tablosu gelişir. Virüse yönelik bir aşı olup endemik Afrika bölgelerine seyahatler sırasında aşı kullanılıyor. Hastalığın 3 evresi var. Birinci evrede ateş, bulantı, kusma, kas ağrıları görülür. Birkaç gün süren ve öteki enfeksiyonlardan ayırt edilemeyen tablonun akabinde şikayetlerin azaldığı ikinci periyot başlar. Lakin hastaların yüzde 15’i birinci 3-6 gün daha sonra kan zehirlenmesi olarak bilinen, karaciğer iltihabının sarılığın ve böbrek yetmezliğinin başladığı üçüncü periyoda girer. bu vakitte hastalarda tıpkı koronavirüste olduğu üzere çok sitokin fırtınası ile birlikte yaygın damar içi pıhtılaşma sorunu gelişir, cilt, burun ve bağırsaklarından kanama başlar. Sonuçta hasta şok ve komaya, kalp, akciğer ve beynin etkilendiği oldukcalu organ yetmezliğine girer. Dünya çapında her yıl yaklaşık 30 bin kişi sarıhummadan ömrünü kaybediyor” dedi.
KEMİK AĞRISI ENFEKSİYON BELİRTİSİ
Dang ateşinin de Aedes cinsi sivrisineklerle bulaştığına değinen Prof. Dr. Yaprak, şu değerlendirmede bulundu:
“Kırılmış üzere kemik ağrılarına niye olduğu için ‘kırık kemik humması’ olarak da bilinir. Hastalık genelde 1 hafta sürer ve düzgünleşme ile tamamlanır lakin her 20 şahıstan 1’i şiddetli dang humması tablosuna girer, hatta mevte niçiniyet verecek kadar genel durumu berbatlaşabilir. Dang ile enfekte olan her dört bireyden biri hastalanır. Semptomlar yavaşça yahut şiddetli olabilir. Şiddetli dang humması birkaç saat ortasında ömrü tehdit edebilir ve çoklukla hastaneye yatmayı gerektirir. yavaşça dang humması semptomları, ateş, ağrı ve sızı yahut döküntüye niye olan öteki hastalıklarla karıştırılabilir. Sarıhumma da olduğu üzere Dang hummasında karaciğer tutulumu görülebilir. Dünyada her yıl iddiası 100 ila 400 milyon kişi bu enfeksiyondan etkilenir. Her yıl dünya çapında yaklaşık 25 bin kişi dang hummasından ölmektedir. Bu tip virüslerden korunmak için dingin suları ıslah etmemiz ve sivrisinek denetimi yapmamız gerekiyor. Sokak hayvanları için dışarıya bırakılan suların birkaç günde bir değiştirilmesi gerekmektedir. İlaçlamanın vaktinde yapılması, sivrisineklerin ağır olduğu bölgelerde uzun kollu giysiler giyilmesi ve sinek kovucu sprey üzere hami tedbirlerin alınması korunmada katkı sağlar. Pencerelere sineklik takılması, kapı ve pencerelerin açık bırakılmaması başka tedbirlerdendir. İlaçlama yapılamayacak tatlı su kaynaklarında ise sivrisinek larvası yiyen balıklar üzere canlılardan faydalanılması gerekir.”
Kaynak: Demirören Haber Ajansı
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Kısmından Prof. Dr. Onur Yaprak, dünyada her yıl yaklaşık 700 milyon insanın sivrisinek kaynaklı hastalıklara yakalandığını ve yüz binlercesinin bu hastalıklardan dolayı ömrünü kaybettiğine dikkati çekerek ikazlarda bulundu. Prof. Dr. Yaprak, sivrisinek kaynaklı hastalıkların yaygın tipleri içinde sıtma, dang, Batı Nil virüsü, chikungunya, sarıhumma ve Zika bulunduğunu belirterek, “Yapılan araştırmalarda Türkiye’de 7 cinse ilişkin toplam 62’den çok sivrisinek çeşidinin olduğu saptandı. Bu cinslerin içinde esas Aedes, Anopheles, Culex tipi bulunur. Aedes aegypti sarıhumma sivrisineği olarak bilinirken Aedes albopictus Asya kaplan sivrisineği olarak isimlendirilir. Farklı sivrisinek cinsleri farklı ateşli hastalık etkenlerini taşır. Aedes cinsine ilişkin 2 sivrisinek tipi son senelerda ülkemizde de görülmeye başladı. Güneydoğu Asya’nın tropikal ve subtropikal bölgelerine mahsus bir tıp olan Asya Kaplan Sivrisineği ve Afrika ile Güney Amerika‘ya mahsus bir cins olan sarıhumma sivrisineği son vakit içinderda ülkemizde de popülasyonu çok artan çeşitlerdir. Bu sivrisineklere ilişkin larvalar bilhassa kullanılıp atılmış otomobil lastikleri, ağaç oyuntuları ve günlerce değiştirilmeyen ağzı açık su saklama kapları üzere yapay kaplarda üreme gösterir” diye konuştu.
BEŞ BİREYDEN BİRİ HASTALIĞI AĞIR GEÇİRİYOR
Kimi bilim adamları tarafınca Büyük İskender’in mevt sebebi olarak gösterilen ve sivrisineklerle bulaşan Batı Nil virüsünün son senelerda arttığını belirten Prof. Dr. Yaprak, şu ayrıntıları verdi:
“Batı Nil virüsü bilhassa göçmen kuşların göç yolları üzerinde bulunan ülkelerde sık görülüyor. Hastalık mevsimsel özellik gösterdiğinden sıklıkla yaz boyunca ve sonbaharın birinci devirlerinde ortaya çıkıyor. Ülkemizin de bu nesilde yer alması, üstelik havaların hala mevsim normallerinin üzerinde sıcak seyretmesi niçiniyle sivrisineklerin de hastalık bulaştırma riski sürüyor. Yapılan çalışmalar Batı Nil virüsü ile enfekte olan şahısların yaklaşık yüzde 80’inin yavaşça ateşle seyrederek güzelleştiğini gösteriyor. Virüsü almış yaklaşık her 5 şahıstan 1’inde ateşle birlikte ishal, kusma, eklem ağrıları, baş ağrısı, beden ağrıları yahut döküntü üzere öteki belirtiler gelişebilir. Birden fazla kişi bu tip Batı Nil ateşi hastalığından büsbütün kurtulur fakat yorgunluk ve halsizlik haftalar yahut aylarca devam edebilir. Az sayıda bireyde şiddetli belirtiler olabilir. Virüs bulaşmış bireylerin yüzde 1’inden azında ensefalit (beyin iltihabı) yahut menenjit (beyin ve omurilik zarı iltihabı) üzere önemli bir nörolojik hastalık gelişir ve nörolojik tablo meydana gelen hastaların yüzde 10’u hayatını kaybeder. Hatta kimi bilim adamları Büyük İskender’in de bu hastalık yüzünden öldüğünü sav ediyor.”
SARIHUMMA KARACİĞER VE BEYNİ VURUYOR
Prof. Dr. Onur Yaprak, sarıhummanın ise bir RNA virüsü olduğuna dikkati çekerek, “Hastalığı taşıyan Aedes aegypti tipi sivrisineklerdir. Virüs karaciğer, böbrek ve dalak üzere iç organları etkiliyor. Karaciğerde hepatite niye olarak bireyde sarılık, pıhtılaşma faktörlerinde üretim eksikliği, damar içi pıhtılaşma, kanama üzere sıkıntılara niye olur ve nihayetinde şok tablosu gelişir. Virüse yönelik bir aşı olup endemik Afrika bölgelerine seyahatler sırasında aşı kullanılıyor. Hastalığın 3 evresi var. Birinci evrede ateş, bulantı, kusma, kas ağrıları görülür. Birkaç gün süren ve öteki enfeksiyonlardan ayırt edilemeyen tablonun akabinde şikayetlerin azaldığı ikinci periyot başlar. Lakin hastaların yüzde 15’i birinci 3-6 gün daha sonra kan zehirlenmesi olarak bilinen, karaciğer iltihabının sarılığın ve böbrek yetmezliğinin başladığı üçüncü periyoda girer. bu vakitte hastalarda tıpkı koronavirüste olduğu üzere çok sitokin fırtınası ile birlikte yaygın damar içi pıhtılaşma sorunu gelişir, cilt, burun ve bağırsaklarından kanama başlar. Sonuçta hasta şok ve komaya, kalp, akciğer ve beynin etkilendiği oldukcalu organ yetmezliğine girer. Dünya çapında her yıl yaklaşık 30 bin kişi sarıhummadan ömrünü kaybediyor” dedi.
KEMİK AĞRISI ENFEKSİYON BELİRTİSİ
Dang ateşinin de Aedes cinsi sivrisineklerle bulaştığına değinen Prof. Dr. Yaprak, şu değerlendirmede bulundu:
“Kırılmış üzere kemik ağrılarına niye olduğu için ‘kırık kemik humması’ olarak da bilinir. Hastalık genelde 1 hafta sürer ve düzgünleşme ile tamamlanır lakin her 20 şahıstan 1’i şiddetli dang humması tablosuna girer, hatta mevte niçiniyet verecek kadar genel durumu berbatlaşabilir. Dang ile enfekte olan her dört bireyden biri hastalanır. Semptomlar yavaşça yahut şiddetli olabilir. Şiddetli dang humması birkaç saat ortasında ömrü tehdit edebilir ve çoklukla hastaneye yatmayı gerektirir. yavaşça dang humması semptomları, ateş, ağrı ve sızı yahut döküntüye niye olan öteki hastalıklarla karıştırılabilir. Sarıhumma da olduğu üzere Dang hummasında karaciğer tutulumu görülebilir. Dünyada her yıl iddiası 100 ila 400 milyon kişi bu enfeksiyondan etkilenir. Her yıl dünya çapında yaklaşık 25 bin kişi dang hummasından ölmektedir. Bu tip virüslerden korunmak için dingin suları ıslah etmemiz ve sivrisinek denetimi yapmamız gerekiyor. Sokak hayvanları için dışarıya bırakılan suların birkaç günde bir değiştirilmesi gerekmektedir. İlaçlamanın vaktinde yapılması, sivrisineklerin ağır olduğu bölgelerde uzun kollu giysiler giyilmesi ve sinek kovucu sprey üzere hami tedbirlerin alınması korunmada katkı sağlar. Pencerelere sineklik takılması, kapı ve pencerelerin açık bırakılmaması başka tedbirlerdendir. İlaçlama yapılamayacak tatlı su kaynaklarında ise sivrisinek larvası yiyen balıklar üzere canlılardan faydalanılması gerekir.”
Kaynak: Demirören Haber Ajansı