Şebnem TURHAN
Yeni Orta Vadeli Program evvelki gece Resmi Gazete’de yayımlandı. Hükümetle birlikte belirlenen ve Merkez Bankası’nın enfl asyon projeksiyonlarına damga vuran yüzde 5 enfl asyon maksadı yeni OVP’de yer almadı. hiç bir vakit tutturulamayan yüzde 5 amacı yerine önümüzdeki yıllar için bir daha tek haneli lakin piyasa uzmanları tarafınca daha gerçekçi bulunan enfl asyon kestirimleri içeren OVP’de 2021 için yüzde 16,2, 2022 için yüzde 9,8, 2023 için yüzde 8 ve 2024 için yüzde 7,6 yılsonu tüketici enfl asyonu beklentileri yer aldı. bundan evvelki OVP, 2021 için yüzde 8, 2022 için yüzde 6, 2023 için de yüzde 4,9’luk enfl asyon iddiaları içeriyordu. Uzmanların enfl asyon hedefl emesinden vazgeçildiği, hedefl enen enfl asyona ulaşma siyasetine dönüldüğü yorumlarını yaptığı OVP’nin yanı sıra yüzde 5 amacı Merkez Bankası para siyasetinde sıkılığın bir göstergesi olarak değerlendiriliyordu. Artık ne olacak? Merkez Bankası enfl asyon iddialarında değişikliğe mi gidecek, yoksa bu değişim daha gevşek bir para siyasetinin habercisi mi?
Dolar/TL iddiası faiz indiriminin işareti mi?
Enfl asyonun yanı sıra OVP’deki dolar/TL kestirimleri de aslında bize para siyasetinde gevşeme olabileceğinin işaretlerini veriyor. Bu yıl için ortalama dolar/TL kestirimi 8.30 olarak OVP’de yer aldı. Uzmanlar bunun yılsonuna kadar dolarda bir kıymet artışını gösterdiğini vurguluyor. Ve şu soruyu yöneltiyor TL niye kıymet kaybedecek? Yurtharicinde ve Türkiye’de bunu sağlayabilecek şu an için bir gelişme olmadığı için faiz indiriminin olabileceği yorumlarını yapıyor analistler. bu biçimdece TL’de bir kıymet kaybı yaşanacak ve ortalama 8.30 liralık bir dolar/TL kestirimi gerçekleşebilecek.
2022’de bile tek haneli enflasyon sıkıntı
Bu yıl için Merkez Bankası’nın temmuzda deklare ettiğı enfl asyon raporunda beklenti yüzde 14,1. Yeni OVP’de yüzde 16,2 olarak varsayım edildi. Fakat piyasa yüzde 17’nin üzerinde yılsonu tüketici enfl asyonu bekliyor ki bu varsayımlar de ağustosta beklentilerin üzerinde gelen enfl asyon verisi daha sonrası artırılmıştı. 2022’de yüzde 6 yerine yüzde 9,8’e çıkarılmış olsa bile tek haneli bir enfl asyon verisi piyasa açısından çok optimist bir kestirim yorumlarına yol açtı. 2022’de baz tesiri yaşanacak olsa da kuraklık, emtia fiyatlarındaki artış, üretici meblağlarından gelen baskı ve iç talepteki artışın sürmesi yüzde 9,8’lik gayenin de tehlikede olduğuna işaret ediyor.
1 dolar 1 TL olur mu periyodunda bile tutmadı
Uzmanlar her şeye karşın yüzde 5 maksadından vazgeçilmiş olmasını daha gerçekçi programlar hazırlanmasına hizmet ettiğini belirtirken hiç bir vakit da bu gayenin tutturulamadığını kaydediyor. O denli ki her sene Merkez Bankası’nın yılsonunda enfl asyon verisi daha sonrasında niye yüzde 5 gayesinin tutmadığına ait hükümete yazdığı mektupları biliyoruz. 2009-2010 yılları yüzde 5 amacına en yaklaşıldığı yıllardı. Ki hatırlanacağı üzere o devirler en büyük tartışma “1 dolar 1 TL olur mu?’ idi. Yani TL’de dolara karşı kuvvetli bir paha çıkarı olmadığı sürece Türkiye’de enfl asyonda yüzde 5 düzeylerine inilmesi mümkün görünmüyor. Ki hükümetin dolar/TL kestirimleri şu anki bilgilere bakılırsa hatta yılsonuna bakılırsa bile TL’de paha kaybı içeriyor.
Merkez Bankası kestirimleri bir daha belirlenecek
Gerek dolar/TL gerekse enfl asyon iddiaları Merkez Bankası’nda bir değişim yaşanacağını gösteriyor. Öncelikle 23 Eylül’deki Para Siyaseti Şurası (PPK) toplantısında “Enfl asyonda kalıcı düşüşe işaret eden kuvvetli göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar siyaset faizi, kuvvetli dezenfl asyonist etkiyi koruma edecek biçimde, enfl asyonun üzerinde bir seviyede oluşturulmaya devam edilecektir” tabirinde bir değişiklik yaşanması mümkün. esasen ağustos itibariyle tüketici enfl asyonu yüzde 19’u aştığında piyasa bu sözün yenilenmesini bekliyordu. Ancak artık OVP daha sonrasında yüzde 5 maksadı ortadan kalktığı için gözler artık nasıl bir yorum yapılacağına çevrildi. Bunun yanı sıra 28 Ekim’deki yılın üçüncü enfl asyon raporunda da iddiaların güncellenmesi gerekecek. Merkez Bankası enfl asyon raporunda bu yıl sonu için yüzde 14,1, 2022 için yüzde 7,8, 2023 için de yüzde 5 iddialarına yer vermiş ve enfl asyon patikasını da yüzde 5 maksadına yakınsayacak biçimde belirlemişti.
UZMANLAR GAYELERİ NASIL YORUMLADI
AMAÇ REVİZYONU BEKLENTİLERİ BOZABİLİR
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Dünya Gazetesi Muharriri Hakan Kara: OVP’de yüzde 5 maksadının yer almaması aslında kendi başına olumsuz bir durum değil. yıllardır aslına bakarsanız TCMB ve başka kamu otoriteleri yüzde 5’i hedefl emeyi bırakmıştı. Toplum da bunun farkında olduğu için kimse planını yüzde 5’e bakılırsa yapmıyordu. Bu durum referans noktasının (yani nominal çıpanın) kaybbulunmasına niye olmuştu. Bu açıdan bakıldığında OVP’de daha gerçekçi bir enfl asyon patikasına yer verilmesi isabetli bir karar olmuş. Natürel burada değerli olan güncellenen hedefl erin ne kadar inandırıcı olduğu. Para siyasetinin sıkı olmadığı bir konjonktürde amacın değiştirilmesi enfl asyonla gayrette havlu atmak üzere algılanabilir. bu biçimde algılanmaması için revizyonun irtibat ve aksiyon paketiyle birlikte gelmesi gerekiyor. 2008’de de hedefl erde emsal bir revizyon yapılmıştı. Ama o periyotta bunun para siyasetinde gevşeme üzere algılanmasının önüne geçmek için kuvvetli bir bağlantı yapılmış ve daha da kıymetlisi faiz artırımları gerçekleştirilmişti. bu biçimdelikle beklentiler bozulmadan süreç yönetilmişti. Artık para siyasetinin sıkılaştırılması neredeyse imkânsız görünüyor, bu niçinle gaye revizyonunun beklentileri daha da bozma riski var.
ENFLASYON ÖNCELİKLİ BİR PROGRAM DEĞİL
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Dünya Gazetesi Müellifi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, Programda enfl asyona ayrılan kısım hayli düşük. Burada enfl asyon öncelikli bir siyaset okuyamıyorum. ötürüsıyla sayının da Merkez Bankası’nın iddia gayesinin üzerinde olması enfl asyon konusunda öncelik kısmını sorgulatıyor. Olağan şartlarda Türkiye’nin makroekonomik istikrar için süratle enfl asyonu indirmeye muhtaçlığı var. Amaç gerçekçi mi evet, esasen bir enfl asyon programı öncelik olmayacaksa yüzde 5’in tutması güç. Sonuçta enfl asyon konusunda gaye ne kadar düşük tutulursa o kadar sıkı gitme manasına gelir ötürüsıyla daha gevşek para siyaseti sinyali almış oluyoruz.
Yeni Orta Vadeli Program evvelki gece Resmi Gazete’de yayımlandı. Hükümetle birlikte belirlenen ve Merkez Bankası’nın enfl asyon projeksiyonlarına damga vuran yüzde 5 enfl asyon maksadı yeni OVP’de yer almadı. hiç bir vakit tutturulamayan yüzde 5 amacı yerine önümüzdeki yıllar için bir daha tek haneli lakin piyasa uzmanları tarafınca daha gerçekçi bulunan enfl asyon kestirimleri içeren OVP’de 2021 için yüzde 16,2, 2022 için yüzde 9,8, 2023 için yüzde 8 ve 2024 için yüzde 7,6 yılsonu tüketici enfl asyonu beklentileri yer aldı. bundan evvelki OVP, 2021 için yüzde 8, 2022 için yüzde 6, 2023 için de yüzde 4,9’luk enfl asyon iddiaları içeriyordu. Uzmanların enfl asyon hedefl emesinden vazgeçildiği, hedefl enen enfl asyona ulaşma siyasetine dönüldüğü yorumlarını yaptığı OVP’nin yanı sıra yüzde 5 amacı Merkez Bankası para siyasetinde sıkılığın bir göstergesi olarak değerlendiriliyordu. Artık ne olacak? Merkez Bankası enfl asyon iddialarında değişikliğe mi gidecek, yoksa bu değişim daha gevşek bir para siyasetinin habercisi mi?
Dolar/TL iddiası faiz indiriminin işareti mi?
Enfl asyonun yanı sıra OVP’deki dolar/TL kestirimleri de aslında bize para siyasetinde gevşeme olabileceğinin işaretlerini veriyor. Bu yıl için ortalama dolar/TL kestirimi 8.30 olarak OVP’de yer aldı. Uzmanlar bunun yılsonuna kadar dolarda bir kıymet artışını gösterdiğini vurguluyor. Ve şu soruyu yöneltiyor TL niye kıymet kaybedecek? Yurtharicinde ve Türkiye’de bunu sağlayabilecek şu an için bir gelişme olmadığı için faiz indiriminin olabileceği yorumlarını yapıyor analistler. bu biçimdece TL’de bir kıymet kaybı yaşanacak ve ortalama 8.30 liralık bir dolar/TL kestirimi gerçekleşebilecek.
2022’de bile tek haneli enflasyon sıkıntı
Bu yıl için Merkez Bankası’nın temmuzda deklare ettiğı enfl asyon raporunda beklenti yüzde 14,1. Yeni OVP’de yüzde 16,2 olarak varsayım edildi. Fakat piyasa yüzde 17’nin üzerinde yılsonu tüketici enfl asyonu bekliyor ki bu varsayımlar de ağustosta beklentilerin üzerinde gelen enfl asyon verisi daha sonrası artırılmıştı. 2022’de yüzde 6 yerine yüzde 9,8’e çıkarılmış olsa bile tek haneli bir enfl asyon verisi piyasa açısından çok optimist bir kestirim yorumlarına yol açtı. 2022’de baz tesiri yaşanacak olsa da kuraklık, emtia fiyatlarındaki artış, üretici meblağlarından gelen baskı ve iç talepteki artışın sürmesi yüzde 9,8’lik gayenin de tehlikede olduğuna işaret ediyor.
1 dolar 1 TL olur mu periyodunda bile tutmadı
Uzmanlar her şeye karşın yüzde 5 maksadından vazgeçilmiş olmasını daha gerçekçi programlar hazırlanmasına hizmet ettiğini belirtirken hiç bir vakit da bu gayenin tutturulamadığını kaydediyor. O denli ki her sene Merkez Bankası’nın yılsonunda enfl asyon verisi daha sonrasında niye yüzde 5 gayesinin tutmadığına ait hükümete yazdığı mektupları biliyoruz. 2009-2010 yılları yüzde 5 amacına en yaklaşıldığı yıllardı. Ki hatırlanacağı üzere o devirler en büyük tartışma “1 dolar 1 TL olur mu?’ idi. Yani TL’de dolara karşı kuvvetli bir paha çıkarı olmadığı sürece Türkiye’de enfl asyonda yüzde 5 düzeylerine inilmesi mümkün görünmüyor. Ki hükümetin dolar/TL kestirimleri şu anki bilgilere bakılırsa hatta yılsonuna bakılırsa bile TL’de paha kaybı içeriyor.
Merkez Bankası kestirimleri bir daha belirlenecek
Gerek dolar/TL gerekse enfl asyon iddiaları Merkez Bankası’nda bir değişim yaşanacağını gösteriyor. Öncelikle 23 Eylül’deki Para Siyaseti Şurası (PPK) toplantısında “Enfl asyonda kalıcı düşüşe işaret eden kuvvetli göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar siyaset faizi, kuvvetli dezenfl asyonist etkiyi koruma edecek biçimde, enfl asyonun üzerinde bir seviyede oluşturulmaya devam edilecektir” tabirinde bir değişiklik yaşanması mümkün. esasen ağustos itibariyle tüketici enfl asyonu yüzde 19’u aştığında piyasa bu sözün yenilenmesini bekliyordu. Ancak artık OVP daha sonrasında yüzde 5 maksadı ortadan kalktığı için gözler artık nasıl bir yorum yapılacağına çevrildi. Bunun yanı sıra 28 Ekim’deki yılın üçüncü enfl asyon raporunda da iddiaların güncellenmesi gerekecek. Merkez Bankası enfl asyon raporunda bu yıl sonu için yüzde 14,1, 2022 için yüzde 7,8, 2023 için de yüzde 5 iddialarına yer vermiş ve enfl asyon patikasını da yüzde 5 maksadına yakınsayacak biçimde belirlemişti.
UZMANLAR GAYELERİ NASIL YORUMLADI
AMAÇ REVİZYONU BEKLENTİLERİ BOZABİLİR
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Dünya Gazetesi Muharriri Hakan Kara: OVP’de yüzde 5 maksadının yer almaması aslında kendi başına olumsuz bir durum değil. yıllardır aslına bakarsanız TCMB ve başka kamu otoriteleri yüzde 5’i hedefl emeyi bırakmıştı. Toplum da bunun farkında olduğu için kimse planını yüzde 5’e bakılırsa yapmıyordu. Bu durum referans noktasının (yani nominal çıpanın) kaybbulunmasına niye olmuştu. Bu açıdan bakıldığında OVP’de daha gerçekçi bir enfl asyon patikasına yer verilmesi isabetli bir karar olmuş. Natürel burada değerli olan güncellenen hedefl erin ne kadar inandırıcı olduğu. Para siyasetinin sıkı olmadığı bir konjonktürde amacın değiştirilmesi enfl asyonla gayrette havlu atmak üzere algılanabilir. bu biçimde algılanmaması için revizyonun irtibat ve aksiyon paketiyle birlikte gelmesi gerekiyor. 2008’de de hedefl erde emsal bir revizyon yapılmıştı. Ama o periyotta bunun para siyasetinde gevşeme üzere algılanmasının önüne geçmek için kuvvetli bir bağlantı yapılmış ve daha da kıymetlisi faiz artırımları gerçekleştirilmişti. bu biçimdelikle beklentiler bozulmadan süreç yönetilmişti. Artık para siyasetinin sıkılaştırılması neredeyse imkânsız görünüyor, bu niçinle gaye revizyonunun beklentileri daha da bozma riski var.
ENFLASYON ÖNCELİKLİ BİR PROGRAM DEĞİL
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Dünya Gazetesi Müellifi Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, Programda enfl asyona ayrılan kısım hayli düşük. Burada enfl asyon öncelikli bir siyaset okuyamıyorum. ötürüsıyla sayının da Merkez Bankası’nın iddia gayesinin üzerinde olması enfl asyon konusunda öncelik kısmını sorgulatıyor. Olağan şartlarda Türkiye’nin makroekonomik istikrar için süratle enfl asyonu indirmeye muhtaçlığı var. Amaç gerçekçi mi evet, esasen bir enfl asyon programı öncelik olmayacaksa yüzde 5’in tutması güç. Sonuçta enfl asyon konusunda gaye ne kadar düşük tutulursa o kadar sıkı gitme manasına gelir ötürüsıyla daha gevşek para siyaseti sinyali almış oluyoruz.