Doktor dışı sıhhat işçisine yüzde 20 artırım yapılırken, hekimlerin maaşları düşürüldü mü?

sable

New member
2022-2023 yıllarını kapsayan toplu kontrat kapsamında, hekimlerin haricindeki sıhhat çalışanlarının döner sermaye ek ödemeden aldıkları hisse yüzde 20 artırıldı. BBC Türkçe’ye kıymetlendirme yapan sıhhat uzmanlarına bakılırsa bu değişiklik, tabip dışı sıhhat çalışanları için maaş artışı manasına gelirken, döner sermayeden aldıkları hissenin azalacağını düşünen tabipler için maaşlarının düşmesi riski barındırıyor. Yüzde 20 artırımı toplu iş mukavelesinde masaya getiren Sağlık-Sen’e nazaran ise doktorların gelirinde hiç bir değişiklik olmayacak.

25 Ağustos 2021 tarihindeki Resmi Gazete’de Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı tarafınca yayımlanan “2022 ve 2023 yıllarını Kapsayan 6. Devir Toplu Sözleşme” kapsamında, hekimlerin haricinde kalan sıhhat çalışanlarının hastanelerin döner sermayelerinden aldığı sabit ek ödeme hissesi yüzde 20 artırıldı.

2022 Ocak ayından itibaren “ebe, hemşire, sıhhat memuru, laborant, anestezi, radyoloji, tıbbi sekreter, tekniker, teknisyen, mühendis, VHKİ, hizmetli, sürücü, memur, şef vb. genel idari hizmetler ve yardımcı hizmetler sınıfı çalışanlar ve İsimli Tıp Kurumu çalışanları üzere sıhhat çalışanlarının” yaklaşık 400-420 TL artırım alacağı iddia ediliyor.

BBC Türkçe‘ye konuşan sıhhat uzmanlarına göre şayet bu artırım hastanelerin döner sermayesinden karşılanırsa, artırım kapsamı haricinde tutulan tabiplerin döner sermayeden aldığı hisse azalacak.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Merkez Kurul Üyesi Kazım Doğan Eroğulları, “Diğer sıhhat işçilerine verilen yüzde 20 artırım kâfi mi? Olağan ki değil. Fakat döner sermayeden karşılanacağı anlaşılan bu artırım, doktorların döner sermayeden alacağı pastanın küçülmesi ve maaşlarının azalması manasına geliyor” diyor.

Sıhhat Çalışanları Sendikası Genel Lideri ve bir hastanede mutemet olan Menderes Bingöl‘e bakılırsa bu değişiklik bir hastanede çalışan hemşirenin 400 TL artırım alması manasına gelirken, tıpkı hastanede çalışan tabibin ise döner sermaye gelirinin 2-3 bin TL azalması manasına gelebilir.

Hükümetle yapılan 2022-2023 toplu iş mukavelesi görüşmeleri sürecinde tabip dışı sıhhat çalışanlarına yönelik yüzde 20 ek ödeme artırımı talebini masaya getiren Sağlık-Sen ise doktorların bu değişiklikten olumsuz etkileneceği değerlendirmelerini reddediyor.

Sağlık-Sen Genel Lideri Semih Durmuş, “Hekim dışı işçiye toplu kontrattan kaynaklı ek ödeme artırımı, kamuda çalışan hiç bir doktor arkadaşımızın gelirlerinde bir eksilmeye sebep olmayacak” diyor.

BBC Türkçe haberle ilgili olarak Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı ile Sıhhat Bakanlığı’yla irtibata geçti. İki bakanlık da haber yayımlanana dek rastgele bir değerlendirmede bulunmadı.

‘Her hekim için en az 2-3 bin TL kayıp manasına gelebilir‘

Hastaneler döner sermaye gelirlerinin yaklaşık yüzde 46’sını işçiye maaş olarak dağıtırken, yüzde 54’ünü ise hastanenin öteki masrafları için harcıyor.

Pekala, sıhhat çalışanları nasıl maaş alıyor ve yapılan artırım hangi kalemi etkiliyor?

Sıhhat çalışanlarının maaşı; merkezi sıhhat bütçesinden karşılanan bir sabit maaş ve çalışılan hastanenin döner sermayesinden karşılanan biri sabit ek ödeme oburu ise performans sistemine bağlı ikinci ödeme olarak üç temel kalemden oluşuyor.

Toplu kontrat kapsamında doktor dışı sıhhat çalışanına yapılan artırım, hastanelerin döner sermaye gelirinden karşılanan sabit ek ödemeyi kapsıyor.

Menderes Bingöl, bu artırımın tabip maaşlarını nasıl etkileyeceği konusunda kendi bakılırsav yaptığı hastaniçin yola çıkarak şu biçimde bir hesaplama sunuyor:

“1000 sıhhat işçisi bulunan bir hastanede yüzde 20 artırım ile birlikte doktor dışı işçinin maaşı 400 TL civarında artarsa, bu sayı vergisiyle bir arada hastanenin döner sermayesine 600 bin TL eksi olarak yansır. Hastanenin döner sermayesinden azalan 600 bin TL, o döner sermayeden hisse alan her tabip için en az 2-3 bin TL kayıp manasına gelecektir.”

Doktor dışı sıhhat çalışanının kazanacağı ve tabiplerin kaybedeceği para içindeki farkın niye bu kadar yüksek olduğunu sorduğumuz Bingöl, hastanelerde doktor dışı sıhhat çalışanı sayısının doktorlara bakılırsa fazlaca daha fazla olduğunu söylüyor.

Bingöl’e bakılırsa bu artırım, birtakım hastanelerde tabiplerin döner sermayeden hiç hisse alamamasına bile yol açabilir:

“Hastanenin gelirinden bağımsız, daha adil bir ek ödeme yönetmeliği gerekiyor. bu biçimde bu artırım, döner sermayeyi ve doktorları olumsuz etkilemezdi.”

Sağlık-Sen: Hekimlerin maaşı etkilenmeyecek

BBC Türkçe’ye konuşan Sağlık-Sen Genel Lideri Semih Durmuş’a göre ise tabip dışı sıhhat işçisine yapılan bu artırım, hekimlerin hisse aldığı döner sermaye kaleminden değil, hastanenin “diğer giderlerine” ayrılan bütçesinden karşılanacak:

“Döner sermaye yönetmeliğine baktığımızda, hastanelerin gelirleri ikiye ayrılır. Hastaneler bu gelirlerin yaklaşık yüzde 46’sını çalışanlara döner sermaye olarak dağıtırken, 54’lük kısmından da hastanenin elektrik su üzere masraflarının ödendiği öbür bütün masrafları karşılanır.”

“Doktorların hali hazırda hisse aldığı döner sermaye kalemi, yüzde 46’lık kısımdır. Lakin tabip dışı sıhhat çalışanlarına yapılan bu artırım, tabiplerin hisse aldığı yüzde 46’lık kısımdan değil, başka hastane masraflarına ayrılan yüzde 54’lük kısımdan karşılanacak bir paradır.”

Durmuş toplu kontrat görüşmelerinde masaya getirdikleri bu artırım teklifini, tabiplerin maaşı etkilenmeyecek biçimde hazırladıklarını söylüyor:

“Evet, bu artırım döner sermaye bütçesinden dağıtılacak fakat hali hazırda çalışanlara ayrılan paydan değil, ‘diğer giderler’ kısmından karşılanacak. ötürüsıyla, hiç bir çalışanın cebinden bir kuruş paranın eksilmesine niye olmayacak. Öbür türlü hekimlerin cebinden çok önemli manada bir gelir kaybı kelam konusu olurdu.

“Bugün hekimlerin kamuda çok yüksek maaş aldığı algısı var ancak hakikatte bu biçimde değil. O yüzden biz bu düzenlemede aslına bakarsanız geliri düşmüş olan uzman doktorların parasını daha da düşürecek bir yol değil, onların gelirlerine hiç dokunmadan öteki sıhhat çalışanlarının gelirlerini bir nebze olsun artırabilmenin çabasında olduk.”

Ama, Menderes Bingöl’e göre bu artırımın yüzde 54’lük kısmını oluşturan döner sermaye hissesinden karşılanması yasal olarak mümkün değil.

Bingöl, “375 sayılı KHK’ya göre ek ödemeler döner sermaye bütçesinin yüzde 46,5 kısmından mahsup edilmektedir. Bunun haricinde bir kalemden ya da bütçeden ödenmesini gerektirecek bir yasal düzenleme mevcut değildir” diyor.

Toplu mukavelenin ilgili unsuru, ek ödemeye yapılan yüzde 20 artırımın 375 sayılı Kanun Kararında Kararname’ye bakılırsa uygulanacağını söylüyor.

Pekala, bu artırımın hastanelerin döner sermayelerinden değil de merkezi sıhhat bütçesinden karşılanma ihtimali var mı?

(TTB) Merkez Kurul Üyesi Kazım Doğan Eroğulları’na göre hükümet bu istikamette bir açıklama yapmadıkça, artırımın döner sermayeden karşılanacağını var iseymak gerekiyor:

“Ek ödemeler, hastanelerin döner sermayesinden ödenir. ötürüsıyla hükümet ‘Hayır, biz bunu merkezi bütçeden ödeyeceğiz’ halinde bir açıklama yapmazsa, tabiplerin aldıkları ek ödeme düşecek.”

‘Doktor dışı işçi ve hekimlerin maaşları içinde en az 6-7 kat fark var‘

BBC Türkçe’ye konuşan sıhhat uzmanları, sıhhat çalışanları içinde adil ve çalışma barışını koruyan bir ödeme sisteminin aslına bakarsan olmadığını söylüyor.

Her hastanenin büyüklüğü, sıhhat çalışanı sayısı ve ötürüsıyla aylık gelirinin birbirinden farklı olduğu düşünüldüğünde; Türkiye’de tıpkı branşa mensup iki sıhhat çalışanının aldığı maaş, ek ödemelerdeki farklılık niçiniyle birbirinden farklı oluyor.

Bir de bu hesaplamaya farklı branşlara mensup sıhhat çalışanlarının döner sermayeden farklı oranlarda hisse aldığı eklendiğinde, birebir hastanede çalışan ancak farklı branşa mensup iki uzman doktorun bile maaşı tıpkı olmuyor.

Sıhhat çalışanlarının döner sermayeden aldığı hissesi etkileyen bir öteki öge ise performans sistemi.

Tabip dışı sıhhat çalışanlarının ise döner sermayeden o ay alacakları hissesi belirleyen unvan katsayısı, doktorlara bakılırsa pek düşük.

Menderes Bingöl, tabip dışı sıhhat çalışanlarına yapılan bu artırımı olumlu buluyor.

Döner sermayedeki hissenin dağıtımında doktor dışı sıhhat çalışanları açısından önemli bir adaletsizlik olduğunu ve “aslan payının” tabiplere ayrıldığını söyleyen Bingöl, bu artırımın doktorlar ve öbür sıhhat çalışanları içindeki maaş farkı makasını daraltacağı görüşünde:

“Hekim dışı sıhhat çalışanlarının döner sermayeden aldığı hissesi belirleyen unvan katsayısı 0,45 iken doktorlarınki 2,5. Yani tabipler, başkalarının neredeyse 7 katı. Bir dilim pastayı 10 bireye hisse ederken, bunun yüzde 70’ini tabiplere ayırdığınızı düşünün. Hastanelerdeki döner sermaye, ortalama yüzde 75-80 düzeyinde doktorlara ayrılıyordu.

“Kendi hastanemden örnek vermem gerekirse acil serviste nazaranv yapan bir hemşire 700-800 TL ek ödeme alırken, baktığı hasta sayısına nazaran o ay güzel puan yapan bir dahiliye doktoru 12 bin TL ek ödeme alabiliyor. ötürüsıyla, ek ödemelerde doktor dışı işçi ve tabipler içinde en az 6-7 kat fark olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.”

“Performansa dayalı ek ödeme değil, tek ve sabit bir ödeme istiyoruz”

Türkiye’de yeni mezun bir doktor, ortalama 7 bin TL maaşla işe başlıyor.

Uzmanlara bakılırsa döner sermayeden alınan hisselerin değişkenliği düşünüldüğünde, doktorlar o ay alacakları maaşın toplamda ne kadar olacağını çoklukla bilmiyor.

Pandemi devrinde tabiplerin maaşının fiili olarak çok düştüğünü söyleyen Eroğulları, sıhhatte daha muteber bir maaş sisteminin getirilmesi gerektiğini savunuyor:

“Pandemi periyodunda hastaneler eskisi üzere ameliyat yapamadığı için gelirleri düştü, bu yüzden tabiplerin bir birden fazla döner sermayeden ek ödeme alamadı. Bu beşerler bu gelirlere güvenerek çeşitli taksitlere girdi lakin gelinen noktada bu geliri daima kaybediyorlar.

“Eşit işe eşit fiyat uygulaması yok. Sabit ek ödeme emekliliğe yansımıyor. Aldığımız maaşı tek ödeme biçiminde sabit bir gelir olarak alsak, emeklilikte daha avantajlı olacağız fakat devlet resmen kendi memurundan nasıl kısarım biçiminde bir siyaset uyguluyor.

“Döner sermayenin dağıtımı da hastane yönetiminin keyfine bağlı. Örneğin hastane ‘bu ay benim hayli borcum var, çalışanıma döner sermaye dağıtamayacağım’ diyebilir. pek karmaşık, kaotik, insan onuruna yakışmayan ve tabibin emeğini ucuzlatan bir uygulama bu.”

Eroğulları, “Biz performansa dayalı ve ödenip ödenmeyeceği muhakkak olmayan ek ödeme değil, emekliliğe yansıyan ve insanca yaşamayı sağlayan tek bir ödeme istiyoruz” diyor.
 
Üst