Erdoğan’ın Biden’a verdiği söz… Dış siyasetteki atakların sırrı
Ekim ayının sonunda Cumhurbaşkanı Erdoğan ABD Lideri Biden ile Roma’da G-20 doruğunda 70 dakikalık bir görüşme yaptı. daha sonrasında iki taraftan yapılan klasik açıklamalardan fazla görüşme öncesi yapılan bir açıklama dikkat cazipti.
Bir Amerikalı yetkili, Lider Biden’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı krizlerden kaçınması gerektiği konusunda uyaracağını söylemişti. Amerika Türkiye’den süratli bir hareket planı bekliyordu. Ve Amerikalı yetkili bunun aksi bir davranışın Türk Amerikan iştirakine ve ittifakına yarar sağlamayacağını söylüyordu.
Pekala, bu aksiyon planı neydi ve bunun karşılığında Türkiye ne alacaktı?
Hareket planı malum, Türkiye’nin bağlantılarının makûs olduğu ülkelerle ortasını düzeltmesiydi ve Amerika bunun için Türkiye’ye süratli davranması konusunda telkinde bulunmuştu. Havuç olarak da F-16 alımı ve var olan F-16’ların modernizasyonu gösterilmişti. Fakat orada da bir belirsizlik vardı. Biden Erdoğan’dan problemlerden, krizlerden uzak durmasını isterken “F-16 alımı ve modernizasyonunu da değerlendireceğini” söylemişti. Dikkat edin Amerika, Türkiye’nin bağlarının makûs olduğu Mısır, İsrail, Ermenistan, Birleşik Arap Emirlikleri üzere ülkelerle bağlarını düzeltmesini istiyor fakat direkt olarak F-16’ları vereceği vaadinde bulunmuyordu. Zira F-16 sonucu için Kongre onayı gerekiyordu.
BIDEN İNSAN HAKLARI VE DEMOKRASİ İÇİN TÜRKİYE’YE SESSİZ
Erdoğan’a verilen vaadin bir garantisi yok. Öte yandan Biden idaresinin bilhassa Afganistan sorunu konusunda Türkiye’den beklentileri vardı. Ve Afganistan tahliyesi konusunda Türkiye ABD’ye büyük dayanak verdi. Demokrasi Doruğuna Türkiye’yi davet etmeyen Biden bir anda Türkiye’de yaşanan insan hakları ihlalleri, gazetecilere yapılan baskıları görmezden geldi. Sedef Kabaş’ın tutuklanmasıyla ilgili zayıf bir Dışişleri Bakanlığı açıklaması yapıldı.
Biden’ın Erdoğan’a karşı yumuşak davranmasıyla ilgili Washington’daki Demokrasileri Savunma Vakfı FDD’de (Foundation for Defense of Democracies) kıdemli danışman olan Richard Goldberg’in Yunan basınına verdiği röportajda denk geldim. Goldberg bununla birlikte eski Lideri Trump’ın Ulusal Güvenlik Konseyi’nde İran’ın silahsızlandırılması üzerine bakılırsavli bir isimdi.
Goldberg röportajında Biden’ın Türkiye’ye karşı başkanlığı öncesi ve birinci günlerinde insan hakları ve demokrasi mevzularında sert iletiler verdiğini belirterek son vakit içinderda bir dizi kritik mevzuda sessiz kalmayı tercih ettiğini söylüyor. ABD’nin EastMed doğal gaz çizgisini iptal etmesi sonucunın yanlışlığına vurgu yapan Goldberg, bu sonucun ardında Türkiye’nin Afganistan konusunda ABD’ye yaptığı yardımın tesirli olduğuna inanıyor. Goldberg EastMed boru sınırının iptalinin bir kusur olduğunu da röportajında lisana getirdi.
ERDOĞAN BIDEN’IN BEKLENTİLERİNE KARŞILIK VERİYOR MU
Bu sorunun cevabı kağıt üzerinde evet olur. Lakin gerçekte Türkiye’nin başta İsrail ve Mısır olmak üzere bölge ülkeleriyle bağlarını düzeltmesi için biroldukca parametre mevcut. İsrail’e verilen yumuşak bildiriler masada var olan meselelerin çözülmesi için kâfi olur mu bekleyip görmek gerekiyor. Birebir biçimde Mısır ve Ermenistan için de.
ERMENİ VE YUNAN LOBİLERİNDEN KONGRE’YE MEKTUP
Bu orta meselelerin çözülmesi yalnızca Türkiye’nin elinde değil. Amerika’ya baktığımızda Türkiye’nin evvela ABD nezdinde meseleleri çözeceği konusunda güvenilirlik yaratması gerekiyor. Ki Amerika’daki Ermeni ve Yunan lobisi geçtiğimiz hafta ortasında Kongre’ye bir mektup göndererek Türkiye’ye bir silah satışının engellenmesini istedi. Amerika’daki Ermeni Kafkas Kongresi ve Yunan Amerikan Kafkas birliği eş liderleri tarafınca kaleme alınan mektup Türkiye’nin F-16 alım talebi ve modernizasyon taleplerinin reddedilmesini Kongre’den istiyor. Mektupta Erdoğan’ın bölgeyi istikrarsızlaştırdığını ve bunu da Amerikan silahlarıyla yaptığını belirtiyorlar.
Türkiye’nin F-35 projesinden çıkarılmasının akabinde, yeni savaş uçağı arayışları malum. Elde var olan F-16’ların da modernize edilmesi ve yenilerinin alınması koşul. Lakin şunu unutmamak gerekiyor. F-16’larla F-35’lerin pozisyonu birbirinden farklı. Türkiye birinci etapta F-16 meselesini çözmeyi amaçlıyor. F-35 programına geri dönmesi S-400’lerden vazgeçmedikçe olanaksız üzere görünüyor. Türkiye ya S-400’lerden vazgeçecek ya da Rusya yahut alternatif öbür bir ülkeden F-35 muadili bir filo almak zorunda kalacak. Rus uçaklarını tercih ederse diğer bir krizin yolu açılacak.
Bakalım Türkiye’nin bölge ülkeleriyle sıfır sorun yaşayacağı günler geri gelecek mi? Bunun için inşallah proje mimarı Ahmet Davutoğlu’nun kapısı yeniden çalınmaz.
Serdar Cebe
ALINTIDIR
Ekim ayının sonunda Cumhurbaşkanı Erdoğan ABD Lideri Biden ile Roma’da G-20 doruğunda 70 dakikalık bir görüşme yaptı. daha sonrasında iki taraftan yapılan klasik açıklamalardan fazla görüşme öncesi yapılan bir açıklama dikkat cazipti.
Bir Amerikalı yetkili, Lider Biden’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı krizlerden kaçınması gerektiği konusunda uyaracağını söylemişti. Amerika Türkiye’den süratli bir hareket planı bekliyordu. Ve Amerikalı yetkili bunun aksi bir davranışın Türk Amerikan iştirakine ve ittifakına yarar sağlamayacağını söylüyordu.
Pekala, bu aksiyon planı neydi ve bunun karşılığında Türkiye ne alacaktı?
Hareket planı malum, Türkiye’nin bağlantılarının makûs olduğu ülkelerle ortasını düzeltmesiydi ve Amerika bunun için Türkiye’ye süratli davranması konusunda telkinde bulunmuştu. Havuç olarak da F-16 alımı ve var olan F-16’ların modernizasyonu gösterilmişti. Fakat orada da bir belirsizlik vardı. Biden Erdoğan’dan problemlerden, krizlerden uzak durmasını isterken “F-16 alımı ve modernizasyonunu da değerlendireceğini” söylemişti. Dikkat edin Amerika, Türkiye’nin bağlarının makûs olduğu Mısır, İsrail, Ermenistan, Birleşik Arap Emirlikleri üzere ülkelerle bağlarını düzeltmesini istiyor fakat direkt olarak F-16’ları vereceği vaadinde bulunmuyordu. Zira F-16 sonucu için Kongre onayı gerekiyordu.
BIDEN İNSAN HAKLARI VE DEMOKRASİ İÇİN TÜRKİYE’YE SESSİZ
Erdoğan’a verilen vaadin bir garantisi yok. Öte yandan Biden idaresinin bilhassa Afganistan sorunu konusunda Türkiye’den beklentileri vardı. Ve Afganistan tahliyesi konusunda Türkiye ABD’ye büyük dayanak verdi. Demokrasi Doruğuna Türkiye’yi davet etmeyen Biden bir anda Türkiye’de yaşanan insan hakları ihlalleri, gazetecilere yapılan baskıları görmezden geldi. Sedef Kabaş’ın tutuklanmasıyla ilgili zayıf bir Dışişleri Bakanlığı açıklaması yapıldı.
Biden’ın Erdoğan’a karşı yumuşak davranmasıyla ilgili Washington’daki Demokrasileri Savunma Vakfı FDD’de (Foundation for Defense of Democracies) kıdemli danışman olan Richard Goldberg’in Yunan basınına verdiği röportajda denk geldim. Goldberg bununla birlikte eski Lideri Trump’ın Ulusal Güvenlik Konseyi’nde İran’ın silahsızlandırılması üzerine bakılırsavli bir isimdi.
Goldberg röportajında Biden’ın Türkiye’ye karşı başkanlığı öncesi ve birinci günlerinde insan hakları ve demokrasi mevzularında sert iletiler verdiğini belirterek son vakit içinderda bir dizi kritik mevzuda sessiz kalmayı tercih ettiğini söylüyor. ABD’nin EastMed doğal gaz çizgisini iptal etmesi sonucunın yanlışlığına vurgu yapan Goldberg, bu sonucun ardında Türkiye’nin Afganistan konusunda ABD’ye yaptığı yardımın tesirli olduğuna inanıyor. Goldberg EastMed boru sınırının iptalinin bir kusur olduğunu da röportajında lisana getirdi.
ERDOĞAN BIDEN’IN BEKLENTİLERİNE KARŞILIK VERİYOR MU
Bu sorunun cevabı kağıt üzerinde evet olur. Lakin gerçekte Türkiye’nin başta İsrail ve Mısır olmak üzere bölge ülkeleriyle bağlarını düzeltmesi için biroldukca parametre mevcut. İsrail’e verilen yumuşak bildiriler masada var olan meselelerin çözülmesi için kâfi olur mu bekleyip görmek gerekiyor. Birebir biçimde Mısır ve Ermenistan için de.
ERMENİ VE YUNAN LOBİLERİNDEN KONGRE’YE MEKTUP
Bu orta meselelerin çözülmesi yalnızca Türkiye’nin elinde değil. Amerika’ya baktığımızda Türkiye’nin evvela ABD nezdinde meseleleri çözeceği konusunda güvenilirlik yaratması gerekiyor. Ki Amerika’daki Ermeni ve Yunan lobisi geçtiğimiz hafta ortasında Kongre’ye bir mektup göndererek Türkiye’ye bir silah satışının engellenmesini istedi. Amerika’daki Ermeni Kafkas Kongresi ve Yunan Amerikan Kafkas birliği eş liderleri tarafınca kaleme alınan mektup Türkiye’nin F-16 alım talebi ve modernizasyon taleplerinin reddedilmesini Kongre’den istiyor. Mektupta Erdoğan’ın bölgeyi istikrarsızlaştırdığını ve bunu da Amerikan silahlarıyla yaptığını belirtiyorlar.
Türkiye’nin F-35 projesinden çıkarılmasının akabinde, yeni savaş uçağı arayışları malum. Elde var olan F-16’ların da modernize edilmesi ve yenilerinin alınması koşul. Lakin şunu unutmamak gerekiyor. F-16’larla F-35’lerin pozisyonu birbirinden farklı. Türkiye birinci etapta F-16 meselesini çözmeyi amaçlıyor. F-35 programına geri dönmesi S-400’lerden vazgeçmedikçe olanaksız üzere görünüyor. Türkiye ya S-400’lerden vazgeçecek ya da Rusya yahut alternatif öbür bir ülkeden F-35 muadili bir filo almak zorunda kalacak. Rus uçaklarını tercih ederse diğer bir krizin yolu açılacak.
Bakalım Türkiye’nin bölge ülkeleriyle sıfır sorun yaşayacağı günler geri gelecek mi? Bunun için inşallah proje mimarı Ahmet Davutoğlu’nun kapısı yeniden çalınmaz.
Serdar Cebe
ALINTIDIR