İşsizliğin tahlili aşikâr
Ülkemizin büyük problemlerinden birisi de “İşsizlik sorunsalıdır.”
Ülkemizde istihdam konusunda fazlaca fazla şey söylenmesine karşın teorik/pratik siyasetlerin uygulanmadığı görülmektedir. İstihdam yaratıcı ekonomik siyasetlerin ve yatırımların uygulanmadığı söyleyebiliriz. Sadun Eren İstihdam, Para ve İktisadi Siyaset isimli yapıtında bu mevzuda şunları anlatmaktadır:
“Ekonomik bir nizamın uygun işleyip işlemediğini görmek için her şeydilk evvel fiyat karşılığında çalışmak isteyen herkese iş sağlanıp sağlanmadığına bakmak gerekir. İşsizlik sorunu yalnızca işsiz kalan bireylerin salt çalışıp çalışmaması sorunu değildir. beraberinde işsizlerin maddi-manevi acı çekmesi demektir. bununla birlikte istihdam yetersizliği var olan kaynakların sistemli kullanılmadığını da tabir etmektedir.”(1)
Tüketim ve tasarruf içinde ülkelerin farklılıklar yaşadığı doğrudur. Bu durumun niçininin gelecekteki ve bugünkü ihtiyaçların ehemmiyeti ile oluştuğunu söyleyebiliriz.
TÜRKİYE EN ÇOK SEFALET YARATAN EKONOMİLER LİSTESİNDE
Şuanda siyasi hegemonya AKP’dedir. Türkiye’de işsizlik oranı TÜİK’in datalarına nazaran Kasım ayı itibariyle yüzde 11,2’dir. Bu oranın gerçeği yansıtmadığı işsizliğin daha fazla olduğu tanıtsal bir gerçekliktir. AKP iktidarının işsizlik konusunda acze düştüğü de bilinmektedir. Focus Economics tarafınca yapılan bir araştırmaya bakılırsa; Türkiye “en epey sefalet yaratan ekonomiler listesinde 10’ncu” sıradadır. Liste Venezuela ile başlıyor ve Zimbvawbe, Arjantin, İran, Bosna Hersek, Nijerya ile devam etmektedir.(2)
İktisatta çalışmak isteyen her insanın iş bulabilmesine tam istihdam seviyesi denmektedir. Fakat nüfusun artması ile çalışmak isteyenlerin oranı artmaktadır. Tam istihdamın sürdürülebilmesi için gerçek yatırımlar ve projeler gerçekleştirilmesi gerekir. İstihdamın artması ile ulusal gelirin de artması beklenir. İktisadi kural bu biçimdedir. Tam istihdamı arttırmak için ulusal kaynakların akılcı kullanılması gerekir. Bu durumu gerçekleştirmenin en kestirme yolu da “planlı iktisat modelidir”. Ekonomik faaliyetlerin temel emeli da toplumsal refahı sağlamaktır. Personellerin daha az fiyatla çalışmaya zorlanması deva değildir. Sorunu çözmek için makro-iktisat açısından düşünerek iktisadın bütünü ele alınmalıdır. İcatçı, katma paha üreten eserler yaratan ve dinamik bir toplum oluşturulmalıdır.
Bir ülkenin nüfusunun niteliği ülkenin ekonomik gelişmeleri etkileyen bir özelliktir. Beşeri sermaye olmadan fizikî sermaye bir şey söz etmez. İstediğiniz teknolojik makineyi ülkeye getirseniz de nitelikli beşeri kaynağınız yoksa muvaffakiyete ulaşmanız mümkün değildir. Bundan dolayı iş mahareti olan nitelikli nüfus yaratmak zorundasınız. Nüfusun eğitimli olması randımanı de arttıracaktır. Bu durum köyden kente göçüde değerli ölçüde etkileyecektir. Kronikleşen işsizlik sorunu genelde az gelişmiş ülkelerde görülmektedir. Ayrıyeten yanlış ulusal eğitim siyasetimizle gençleri üniversite kapılarına yığdık. Üniversitelerden mezun olan gençler mesleksel bilgiden mahrum olarak mezun oldu. Bu gençler işsiz kitlelere entegre edildi. Diplomalı işsizlerin devletten iş istemesi de en doğal haklarıdır. Lakin devlet sıradan bir mantıkla: “Ben seni üniversite mezunu yaptım, geleceğin beni ilgilendirmez” demektedir. aslına bakarsanız neo-liberal mantıkta bu biçimdedir. Aslında bizim üzere az gelişmiş ülkelerde kronikleşmiş işsizlik sorunun var olması nitelikli nüfus yetiştiremediğimizden ötürüdır.
İŞSİZLİĞİN TEMEL SEBEBİ HÜKÜMETLERİN YANLIŞ POLİTİKALARIDIR
Türkiye’deki istihdam sorunun çözülebilmesi için gelişmiş ülkelerdeki üzere tarım kesimindeki iş gücü fazlasının başka kesimlere dağıtılması gerekir. Kalkınmanın sağlanması için endüstrileşme teşvik edilmelidir. 24 Ocak 1980 kararlarına kadar Türk endüstrileşmesi ithal ikameci bir modele dayanıyordu. 24 Ocak’tan daha sonra emek yerine sermaye öncelendi ötürüsıyla istihdam düzeyi düştü. Türkiye’de ihracata dayalı iktisat modeline geçilmesiyle bir arada bütçe açıkları oluşmuş, neo-liberalizmin kâr maksimizasyonu siyasetine binaen işten basitçe çıkarmalar başlamıştır. Sendikacılık törpülenmiş ötürüsıyla personellerin işten atılması sermayedarın iki dudağı içinde kalmıştır. Yerleşik İktisat ekolü olan neo-klasiklerin iktisat anlayışına bakılırsa işsizliğin sebebi, işgücü maliyetleri (ücret + vergi) ile işten çıkarma maliyetlerinin yüksekliği, işgücü piyasasının rijitliği, yasalar ve kuvvetli sendikalardır.(3) Burada bir sorunsal ortaya çıkıyor. Bu da tarafınızın ne olduğunu ortaya çıkarır. “Emekten mi yoksa sermayeden mi yanasın?”
Marksistler ise istihdam sorununda kapitalizmin hiç bir vakit tam istihdam seviyesini yakalayamayacağını sav eder. İşsizlik konusunda az gelişmiş ve gelişmiş ülke ayrımı yaparsak gelişmiş ülkelerdeki işsizliğin talep yetersizliğinden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Türkiye üzere az gelişmiş ülkelerde ise tarım iktisadından sanayi iktisadı geçerken işsizliğin arttığı görülmektedir. Çünkü tarım bölümünde çalışanlar sanayi dalına geçmek istediğinde çabucak iş bulamamaktadır. Temel itibariyle ise işsizliğin temel niçini hükümetlerin yanlış politikalarıdır. (3)
Bunların yanında TÜRMOB (Türkiye Özgür Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği) tarafınca hazırlanan basın bülteninden hareketle işsizlikle çaba için birtakım somut teklifler aşağıda sırlanmıştır
– Öncelikle istihdam ve katma paha yaratma kapasitesi yüksek proje ve bölümlere tartı verilmelidir. – Ulusal güç kaynaklarının ülke iktisadına kazandırılması için güç üretim tesislerinin devreye sokulmasına ehemmiyet verilmelidir.
– Kırsal nüfus el sanatları, konut ve köy sanatları, ikramlık eşya imali, organik tarım eserleri üzere alternatif üretim faaliyetlerine yöneltilmeli ve teşvik edici siyasetler oluşturulmalıdır.
– Turizm kesiminin daha ileri düzeyde hareketliliğini sağlayacak oldukçalu siyasetler izlenmelidir.
– Bölgelerin gelişmişlik, toplumsal ve demografik özellikleri dikkate alınarak bölgeye mahsus istihdamı geliştiren projeler tasarlanmalı ve uygulanmalıdır.
– Daha fazla kişiyi istihdam edebilmek ismine mevcut çalışanların haftalık çalışma saatleri azaltılmalı ve çalışanların müsaade müddeti arttırılarak her çalışana yıllık muhakkak müddetliğine fiyatlı müsaade hakkı sağlanmalıdır. (3)
Dr. Giray Karakuş
KAYNAKÇA
1)Bkz. Sadun Eren, İstihdam, Para ve İktisadi Siyaset, 10. B, Savaş Yayınları, Ankara, 1992.
2) Emre Alkin, İktisada Giriş-İktisattan Çıkış, Takviye Yayınları, İstanbul, 2020, s. 109.
3)Ferhat Apaydın, “Türkiye’de İşsizliğin Karakteristiklerin Mukayeseli Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsü Mecmuası Yıl: 2018/1, Sayı:30, s.159-200. TÜRMOB, “Türkiye’de İş Gücü ve İşsizlikle Uğraş Raporu”, Basın Bülteni, S. 2017/220, s. 1-11.
ALINTIDIR
Ülkemizin büyük problemlerinden birisi de “İşsizlik sorunsalıdır.”
Ülkemizde istihdam konusunda fazlaca fazla şey söylenmesine karşın teorik/pratik siyasetlerin uygulanmadığı görülmektedir. İstihdam yaratıcı ekonomik siyasetlerin ve yatırımların uygulanmadığı söyleyebiliriz. Sadun Eren İstihdam, Para ve İktisadi Siyaset isimli yapıtında bu mevzuda şunları anlatmaktadır:
“Ekonomik bir nizamın uygun işleyip işlemediğini görmek için her şeydilk evvel fiyat karşılığında çalışmak isteyen herkese iş sağlanıp sağlanmadığına bakmak gerekir. İşsizlik sorunu yalnızca işsiz kalan bireylerin salt çalışıp çalışmaması sorunu değildir. beraberinde işsizlerin maddi-manevi acı çekmesi demektir. bununla birlikte istihdam yetersizliği var olan kaynakların sistemli kullanılmadığını da tabir etmektedir.”(1)
Tüketim ve tasarruf içinde ülkelerin farklılıklar yaşadığı doğrudur. Bu durumun niçininin gelecekteki ve bugünkü ihtiyaçların ehemmiyeti ile oluştuğunu söyleyebiliriz.
TÜRKİYE EN ÇOK SEFALET YARATAN EKONOMİLER LİSTESİNDE
Şuanda siyasi hegemonya AKP’dedir. Türkiye’de işsizlik oranı TÜİK’in datalarına nazaran Kasım ayı itibariyle yüzde 11,2’dir. Bu oranın gerçeği yansıtmadığı işsizliğin daha fazla olduğu tanıtsal bir gerçekliktir. AKP iktidarının işsizlik konusunda acze düştüğü de bilinmektedir. Focus Economics tarafınca yapılan bir araştırmaya bakılırsa; Türkiye “en epey sefalet yaratan ekonomiler listesinde 10’ncu” sıradadır. Liste Venezuela ile başlıyor ve Zimbvawbe, Arjantin, İran, Bosna Hersek, Nijerya ile devam etmektedir.(2)
İktisatta çalışmak isteyen her insanın iş bulabilmesine tam istihdam seviyesi denmektedir. Fakat nüfusun artması ile çalışmak isteyenlerin oranı artmaktadır. Tam istihdamın sürdürülebilmesi için gerçek yatırımlar ve projeler gerçekleştirilmesi gerekir. İstihdamın artması ile ulusal gelirin de artması beklenir. İktisadi kural bu biçimdedir. Tam istihdamı arttırmak için ulusal kaynakların akılcı kullanılması gerekir. Bu durumu gerçekleştirmenin en kestirme yolu da “planlı iktisat modelidir”. Ekonomik faaliyetlerin temel emeli da toplumsal refahı sağlamaktır. Personellerin daha az fiyatla çalışmaya zorlanması deva değildir. Sorunu çözmek için makro-iktisat açısından düşünerek iktisadın bütünü ele alınmalıdır. İcatçı, katma paha üreten eserler yaratan ve dinamik bir toplum oluşturulmalıdır.
Bir ülkenin nüfusunun niteliği ülkenin ekonomik gelişmeleri etkileyen bir özelliktir. Beşeri sermaye olmadan fizikî sermaye bir şey söz etmez. İstediğiniz teknolojik makineyi ülkeye getirseniz de nitelikli beşeri kaynağınız yoksa muvaffakiyete ulaşmanız mümkün değildir. Bundan dolayı iş mahareti olan nitelikli nüfus yaratmak zorundasınız. Nüfusun eğitimli olması randımanı de arttıracaktır. Bu durum köyden kente göçüde değerli ölçüde etkileyecektir. Kronikleşen işsizlik sorunu genelde az gelişmiş ülkelerde görülmektedir. Ayrıyeten yanlış ulusal eğitim siyasetimizle gençleri üniversite kapılarına yığdık. Üniversitelerden mezun olan gençler mesleksel bilgiden mahrum olarak mezun oldu. Bu gençler işsiz kitlelere entegre edildi. Diplomalı işsizlerin devletten iş istemesi de en doğal haklarıdır. Lakin devlet sıradan bir mantıkla: “Ben seni üniversite mezunu yaptım, geleceğin beni ilgilendirmez” demektedir. aslına bakarsanız neo-liberal mantıkta bu biçimdedir. Aslında bizim üzere az gelişmiş ülkelerde kronikleşmiş işsizlik sorunun var olması nitelikli nüfus yetiştiremediğimizden ötürüdır.
İŞSİZLİĞİN TEMEL SEBEBİ HÜKÜMETLERİN YANLIŞ POLİTİKALARIDIR
Türkiye’deki istihdam sorunun çözülebilmesi için gelişmiş ülkelerdeki üzere tarım kesimindeki iş gücü fazlasının başka kesimlere dağıtılması gerekir. Kalkınmanın sağlanması için endüstrileşme teşvik edilmelidir. 24 Ocak 1980 kararlarına kadar Türk endüstrileşmesi ithal ikameci bir modele dayanıyordu. 24 Ocak’tan daha sonra emek yerine sermaye öncelendi ötürüsıyla istihdam düzeyi düştü. Türkiye’de ihracata dayalı iktisat modeline geçilmesiyle bir arada bütçe açıkları oluşmuş, neo-liberalizmin kâr maksimizasyonu siyasetine binaen işten basitçe çıkarmalar başlamıştır. Sendikacılık törpülenmiş ötürüsıyla personellerin işten atılması sermayedarın iki dudağı içinde kalmıştır. Yerleşik İktisat ekolü olan neo-klasiklerin iktisat anlayışına bakılırsa işsizliğin sebebi, işgücü maliyetleri (ücret + vergi) ile işten çıkarma maliyetlerinin yüksekliği, işgücü piyasasının rijitliği, yasalar ve kuvvetli sendikalardır.(3) Burada bir sorunsal ortaya çıkıyor. Bu da tarafınızın ne olduğunu ortaya çıkarır. “Emekten mi yoksa sermayeden mi yanasın?”
Marksistler ise istihdam sorununda kapitalizmin hiç bir vakit tam istihdam seviyesini yakalayamayacağını sav eder. İşsizlik konusunda az gelişmiş ve gelişmiş ülke ayrımı yaparsak gelişmiş ülkelerdeki işsizliğin talep yetersizliğinden kaynaklandığını söyleyebiliriz. Türkiye üzere az gelişmiş ülkelerde ise tarım iktisadından sanayi iktisadı geçerken işsizliğin arttığı görülmektedir. Çünkü tarım bölümünde çalışanlar sanayi dalına geçmek istediğinde çabucak iş bulamamaktadır. Temel itibariyle ise işsizliğin temel niçini hükümetlerin yanlış politikalarıdır. (3)
Bunların yanında TÜRMOB (Türkiye Özgür Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği) tarafınca hazırlanan basın bülteninden hareketle işsizlikle çaba için birtakım somut teklifler aşağıda sırlanmıştır
– Öncelikle istihdam ve katma paha yaratma kapasitesi yüksek proje ve bölümlere tartı verilmelidir. – Ulusal güç kaynaklarının ülke iktisadına kazandırılması için güç üretim tesislerinin devreye sokulmasına ehemmiyet verilmelidir.
– Kırsal nüfus el sanatları, konut ve köy sanatları, ikramlık eşya imali, organik tarım eserleri üzere alternatif üretim faaliyetlerine yöneltilmeli ve teşvik edici siyasetler oluşturulmalıdır.
– Turizm kesiminin daha ileri düzeyde hareketliliğini sağlayacak oldukçalu siyasetler izlenmelidir.
– Bölgelerin gelişmişlik, toplumsal ve demografik özellikleri dikkate alınarak bölgeye mahsus istihdamı geliştiren projeler tasarlanmalı ve uygulanmalıdır.
– Daha fazla kişiyi istihdam edebilmek ismine mevcut çalışanların haftalık çalışma saatleri azaltılmalı ve çalışanların müsaade müddeti arttırılarak her çalışana yıllık muhakkak müddetliğine fiyatlı müsaade hakkı sağlanmalıdır. (3)
Dr. Giray Karakuş
KAYNAKÇA
1)Bkz. Sadun Eren, İstihdam, Para ve İktisadi Siyaset, 10. B, Savaş Yayınları, Ankara, 1992.
2) Emre Alkin, İktisada Giriş-İktisattan Çıkış, Takviye Yayınları, İstanbul, 2020, s. 109.
3)Ferhat Apaydın, “Türkiye’de İşsizliğin Karakteristiklerin Mukayeseli Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsü Mecmuası Yıl: 2018/1, Sayı:30, s.159-200. TÜRMOB, “Türkiye’de İş Gücü ve İşsizlikle Uğraş Raporu”, Basın Bülteni, S. 2017/220, s. 1-11.
ALINTIDIR