İstanbul’un Beyoğlu ilçesindeki Galata semtinde yer alan tarihi yapının, İstanbul’un fethi için 715 yılında gelen İslam Arap kumandanlarından ve sahabe jenerasyonundan oluşan Mesleme Bin Abdülmelik kumandasındaki ordu tarafınca yaptırıldığı rivayet ediliyor. Karadan ve denizden güçlü bir biçimde Bizans’ı 1 yıl boyunca kuşatan ordu tarafınca Konstantiniyye alınamadı lakin zaptedilen Galata semtinde İmparator Leon’la varılan muahede kararı 717 yılında Arap Mescidi inşa edildi ve İstanbul semalarında birinci ezan sesi duyulmaya başlandı.
7 YIL BOYUNCA İBADET EDİLDİ
İstanbul’daki bu mescitte 7 yıl boyunca ibadetlerini sürdüren Arap ordusunun Şam’da çıkan bir isyanı bastırmak üzere gitmesini fırsat bilen Dominikan papaz ve rahiplerince kiliseye dönüştürülerek minare olarak kullanılan çan kulesi ek edilen mescide, “San Paola Kilisesi” ismi verildi.
FATİH SULTAN MEHMET yine MESCİDE DÖNÜŞTÜRDÜ
Osmanlı padişahlarından Fatih Sultan Mehmet’in 1453’te İstanbul’u fethetmesinin akabinde mihrap ve minber ek edilerek yenidendan mescide dönüştürülen yapı, İspanya’dan gelen Endülüs Araplarının bir kısmının Galata etrafına yerleştirilmesiyle “Arap Mescidi” olarak anılmaya başlandı.
1913 YILINDA YERİNDE ARMALI MEZAR TAŞLARI BULUNDU
1. Mahmut’un annesi ve 2. Mustafa’nın eşi Saliha Sultan ile 2. Mahmut’un kızı Adile Sultan’ın farklı devirlerde restore ettirdiği mescide, hünkar mahfili, sebil, çeşme, şadırvan, sarnıç üzere ögeler eklendi. Ahşap mimarinin hakim olduğu bu genişletilmiş mescit, çatısına hünkar mahfilinin de ek edilmesiyle selatin mescidi haline getirildi. Caminin 1913 yılındaki tamiratı sırasında tabanında Latinler ve Cenevizlilere ilişkin kitabeli ve armalı mezar taşları bulunarak, İstanbul Arkeoloji Müzesi’ne nakledildi.
SIRA DIŞI MİNARESİYLE KLASİK OSMANLI ŞEKLİNDEN AYRILIYOR
Galata’daki Perşembe Pazarı’nın labirent sokaklarında karşınıza çıkan, İstanbul’un en farklı yapılarından Arap Mescidi, kilisenin çan kulesinden çevrilen, 102 merdivenli, sivri külahlı, kare biçimindeki olağan dışı minaresiyle klasik Osmanlı biçiminden ayrılıyor. Caminin dört duvarına ve 22 ağaç sütun üzerine oturtulan ahşap ve süslemeli tavanı ile 8 mermer sütuna oturan barok yordamında mahfili bulunuyor. Camiyi, 3 kat halindeki 70 pencere aydınlatıyor. Dikdörtgen formlu caminin minaresinin altından avluya girilen tonoz halinde bir geçit bulunuyor.
Karakteristik özelliklere sahip mescitte, yaptırılan onarımlarla her ne kadar büyük ölçüde İslamlaşmışsa da gotik geçmişini belgeleyen mimari ögelerin fark edilmesi mümkün. Kıbleye yönelik öndeki kalın duvara yerleştirilen mihrabın solundaki küçük oda, Mesleme’nin çilehanesi, avludaki kabirin ise türbesi yahut makamı olduğu belirtiliyor.
İŞTE ARAP CAMİSİ’NİN BİLİNMEYEN ÖZELLİKLERİ
7 YIL BOYUNCA İBADET EDİLDİ
İstanbul’daki bu mescitte 7 yıl boyunca ibadetlerini sürdüren Arap ordusunun Şam’da çıkan bir isyanı bastırmak üzere gitmesini fırsat bilen Dominikan papaz ve rahiplerince kiliseye dönüştürülerek minare olarak kullanılan çan kulesi ek edilen mescide, “San Paola Kilisesi” ismi verildi.
FATİH SULTAN MEHMET yine MESCİDE DÖNÜŞTÜRDÜ
Osmanlı padişahlarından Fatih Sultan Mehmet’in 1453’te İstanbul’u fethetmesinin akabinde mihrap ve minber ek edilerek yenidendan mescide dönüştürülen yapı, İspanya’dan gelen Endülüs Araplarının bir kısmının Galata etrafına yerleştirilmesiyle “Arap Mescidi” olarak anılmaya başlandı.
1913 YILINDA YERİNDE ARMALI MEZAR TAŞLARI BULUNDU
1. Mahmut’un annesi ve 2. Mustafa’nın eşi Saliha Sultan ile 2. Mahmut’un kızı Adile Sultan’ın farklı devirlerde restore ettirdiği mescide, hünkar mahfili, sebil, çeşme, şadırvan, sarnıç üzere ögeler eklendi. Ahşap mimarinin hakim olduğu bu genişletilmiş mescit, çatısına hünkar mahfilinin de ek edilmesiyle selatin mescidi haline getirildi. Caminin 1913 yılındaki tamiratı sırasında tabanında Latinler ve Cenevizlilere ilişkin kitabeli ve armalı mezar taşları bulunarak, İstanbul Arkeoloji Müzesi’ne nakledildi.
SIRA DIŞI MİNARESİYLE KLASİK OSMANLI ŞEKLİNDEN AYRILIYOR
Galata’daki Perşembe Pazarı’nın labirent sokaklarında karşınıza çıkan, İstanbul’un en farklı yapılarından Arap Mescidi, kilisenin çan kulesinden çevrilen, 102 merdivenli, sivri külahlı, kare biçimindeki olağan dışı minaresiyle klasik Osmanlı biçiminden ayrılıyor. Caminin dört duvarına ve 22 ağaç sütun üzerine oturtulan ahşap ve süslemeli tavanı ile 8 mermer sütuna oturan barok yordamında mahfili bulunuyor. Camiyi, 3 kat halindeki 70 pencere aydınlatıyor. Dikdörtgen formlu caminin minaresinin altından avluya girilen tonoz halinde bir geçit bulunuyor.
Karakteristik özelliklere sahip mescitte, yaptırılan onarımlarla her ne kadar büyük ölçüde İslamlaşmışsa da gotik geçmişini belgeleyen mimari ögelerin fark edilmesi mümkün. Kıbleye yönelik öndeki kalın duvara yerleştirilen mihrabın solundaki küçük oda, Mesleme’nin çilehanesi, avludaki kabirin ise türbesi yahut makamı olduğu belirtiliyor.
İŞTE ARAP CAMİSİ’NİN BİLİNMEYEN ÖZELLİKLERİ
- Mimari özelliği Arap stilini yansıtan caminin minaresi 716’da Şam’da yapılan Emevi Cami’nin minaresini anımsatıyor.
- Cami ahşap bulunmasına karşın tahtakuruları yapıya yanaşmıyor. Haşerat ve böcekler mescitten uzak duruyor.
- Fatih Sultan Mehmed, kumandan ve tabiin (sahabeyi bakılırsan Müslüman) olan Mesleme bin Abdülmelik hürmetine Arap Mescidi’nin yanı başına makam yaptırdığı tabir ediliyor. Kabrinin ise Şam’da olduğu belirtiliyor.
- Caminin mihrap kısmında olan çilehane, birinci mescidin temelinin atıldığı ve birinci ezanın okunduğu yer.
- Cami ortasındaki duvarlarda Arapça yazılar mevcut. Bu yazılarda İstanbul’un fethiyle ilgili hadisin beyit hali ve silik bir biçimde ebced hesabı yazıları var.
- Mesleme bin Abdülmelik’in, Ayasofya’daki Üçbucak denilen yerde de ibadet ettiğini Evliya Çelebi aktarıyor.
- Kutsal emanetlerin mesela Sakal-ı Şerif’in evvelce caminin çilehane kısmında saklandığı belirtiliyor. Günümüzde güvenlik niçiniyle cami imamına zimmetli olarak koruma ediliyor.