Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) bağlı Dünya Mirası Komitesi, geçen yıl mescide çevrilen Ayasofya ve Kariye’de yapılan değişiklikleri bildirmesi ve yapılan değişikliklerle ilgili güncellenmiş rapor sunması için Türkiye’ye 1 Şubat 2022 tarihine kadar mühlet verdi. 1985 yılından beri “Dünya Kültür Mirası” listesinde yer alan her iki kültürel varlık da mescide çevirme sonucu öncesinde müze statüsündeydi. Komite’nin, “Üstün Üniversal Değer” niteliğinin korunmadığını düşündüğü varlıkları “Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesi”ne alma ya da büsbütün Dünya Mirası listesinden çıkarma yetkisi bulunuyor.
AYASOFYA VE KARİYE “TEHLİKE ALTINDAKİ DÜNYA MİRASI” LİSTESİNE ALINABİLİR
Ayasofya’nın mescide çevrilmesinin tesirleri konusunda “derin endişe” duyduğunu belirten komite, Türkiye’nin kendilerine bilgi vermemesi ve diyalog kurmamasından derin hüzün duyduğunu tabir etti.
Çin’de düzenlenen yıllık toplantısında Dünya Mirası listesini gözden geçiren Komite, Ayasofya ve Kariye’deki değişikliklerin, bu varlıkların “Üstün Kozmik Değeri” üzerinde potansiyel tesirleri olabileceği uyarısı yaparak, Türkiye’yi bu varlıklar üzerinde kıymetli değişiklikler yapmadan evvel memleketler arası diyalog ve işbirliğine çağırdı.
Son olarak İngiltere’nin Liverpool kenti, yeni inşa edilen çağdaş binaların kentin özgünlüğünü ve bütünlüğünü bozduğu sebebi öne sürülerek listeden çıkarılmıştı.
TARİHÇİLERDEN REAKSİYON
“ÖNCE KENDİLERİNE BAKSINLAR”
Prof. Dr. İlber Ortaylı: “Yunanistan her vakit olduğu üzere Türkiye düşmanlığını çeşitli yollarla gösteriyor. Ayasofya eski Roma İmparatorluğu’nun son mirasıdır. Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethinden daha sonra birinci cuma namazını kıldığı yerdir. Fethin sembolüdür. Onlar için ne kadar değerliyse bizim için daha değerlidir. Kendi topraklarımızda olan bir mabettir. Yunanlıların burada âlâ niyetli olmadığı aşikar. Kendi iç siyasetlerine yönelik adımlar atıyorlar. Hedef Ayasofya’yı korumak değil, Türkiye’ye düşmanlık ederek Avrupa’dan ve vatandaşlarından puan toplamak. ‘Türkler bıraksın biz bakalım’ diyorlar. bu biçimde bir şey olabilir mi? Bu milliyetçilik problemi değil. Evvel kendilerine baksınlar. Onlarca tarihi yapıtı yok ettiler. Kendi ülkelerinde bile koruyamadıkları eserler var. Koskoca Ayasofya’yı onlara mı bırakacaktık. UNESCO’nun da aldığı bu karar, yalnızca karar etabında kalacaktır.”
“UNESCO İLE OLACAK İŞLER DEĞİL”
Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu: “UNESCO’nun alacağı karar bizi ilgilendirmez. Kendileri bilir. Ayasofya bedelinden hiç bir şey kaybetmez. Onlar çıkardılar diye biz korumayacak mıyız? Sırf Ayasofya ve Kariye özelinde değil, biz Bizans’ın yapıtlarını koruyoruz. Kıymet veriyoruz. Onlar bizim yapıtlarımızı korumuyor. Onlarca türbeyi kilise yaptılar. Mimari yapısını değiştirdiler. Özelliklerini yitirdi hepsi. daha sonra kalkmış, ‘Ayasofya’yı Türkler koruyamadı’ diyorlar. Buna gülerim. Yunanlılar artık öbür yol bulamadılar. UNESCO ile olacak işler değil bunlar. Ayasofya Roma yapıtı, Yunanistan kendi üzerine hak biçmesin. Onlarla ilgisi yok. Sorun Türkiye olunca her mevzuya giriyorlar.”
“AYASOFYA HAKİMİYET MÜCADELESİDİR”
Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil: “Ayasofya’nın cami olması Müslümanlar haricinde herkesi rahatsız etti. Bunların başında da Yunanistan geliyor. Ayasofya hâkimiyet çabasıdır. Onlar burayı gösterirken bile minarelerini saklıyorlar. Bu kadar rahatsızlar. Ayrıyeten bu hukuken alınan bir kararla oldu. Danıştay’ın sonucu ile mescide çevrildi. Bunu ABD’deki bir hukuk enstitüsü de onayladı. UNESCO değil, Ayasofya’yı kıyamete kadar Müslüman ve Türkler koruyacak. Din düşmanlığı yapan birtakım medya kuruluşları bu habere âdeta alkış tutuyorlar. Bunlar da, onların uzantısı. Çok net söylemeliyiz ki; Bu millet Ayasofya’yı baş tacı eder. Kimsenin kuşkusu olmasın.”
KAYNAK: TÜRKİYE GAZETESİ / KAAN ZENGİNLİ
AYASOFYA VE KARİYE “TEHLİKE ALTINDAKİ DÜNYA MİRASI” LİSTESİNE ALINABİLİR
Ayasofya’nın mescide çevrilmesinin tesirleri konusunda “derin endişe” duyduğunu belirten komite, Türkiye’nin kendilerine bilgi vermemesi ve diyalog kurmamasından derin hüzün duyduğunu tabir etti.
Çin’de düzenlenen yıllık toplantısında Dünya Mirası listesini gözden geçiren Komite, Ayasofya ve Kariye’deki değişikliklerin, bu varlıkların “Üstün Kozmik Değeri” üzerinde potansiyel tesirleri olabileceği uyarısı yaparak, Türkiye’yi bu varlıklar üzerinde kıymetli değişiklikler yapmadan evvel memleketler arası diyalog ve işbirliğine çağırdı.
Son olarak İngiltere’nin Liverpool kenti, yeni inşa edilen çağdaş binaların kentin özgünlüğünü ve bütünlüğünü bozduğu sebebi öne sürülerek listeden çıkarılmıştı.
TARİHÇİLERDEN REAKSİYON
“ÖNCE KENDİLERİNE BAKSINLAR”
Prof. Dr. İlber Ortaylı: “Yunanistan her vakit olduğu üzere Türkiye düşmanlığını çeşitli yollarla gösteriyor. Ayasofya eski Roma İmparatorluğu’nun son mirasıdır. Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethinden daha sonra birinci cuma namazını kıldığı yerdir. Fethin sembolüdür. Onlar için ne kadar değerliyse bizim için daha değerlidir. Kendi topraklarımızda olan bir mabettir. Yunanlıların burada âlâ niyetli olmadığı aşikar. Kendi iç siyasetlerine yönelik adımlar atıyorlar. Hedef Ayasofya’yı korumak değil, Türkiye’ye düşmanlık ederek Avrupa’dan ve vatandaşlarından puan toplamak. ‘Türkler bıraksın biz bakalım’ diyorlar. bu biçimde bir şey olabilir mi? Bu milliyetçilik problemi değil. Evvel kendilerine baksınlar. Onlarca tarihi yapıtı yok ettiler. Kendi ülkelerinde bile koruyamadıkları eserler var. Koskoca Ayasofya’yı onlara mı bırakacaktık. UNESCO’nun da aldığı bu karar, yalnızca karar etabında kalacaktır.”
“UNESCO İLE OLACAK İŞLER DEĞİL”
Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu: “UNESCO’nun alacağı karar bizi ilgilendirmez. Kendileri bilir. Ayasofya bedelinden hiç bir şey kaybetmez. Onlar çıkardılar diye biz korumayacak mıyız? Sırf Ayasofya ve Kariye özelinde değil, biz Bizans’ın yapıtlarını koruyoruz. Kıymet veriyoruz. Onlar bizim yapıtlarımızı korumuyor. Onlarca türbeyi kilise yaptılar. Mimari yapısını değiştirdiler. Özelliklerini yitirdi hepsi. daha sonra kalkmış, ‘Ayasofya’yı Türkler koruyamadı’ diyorlar. Buna gülerim. Yunanlılar artık öbür yol bulamadılar. UNESCO ile olacak işler değil bunlar. Ayasofya Roma yapıtı, Yunanistan kendi üzerine hak biçmesin. Onlarla ilgisi yok. Sorun Türkiye olunca her mevzuya giriyorlar.”
“AYASOFYA HAKİMİYET MÜCADELESİDİR”
Prof. Dr. Ahmet Şimşirgil: “Ayasofya’nın cami olması Müslümanlar haricinde herkesi rahatsız etti. Bunların başında da Yunanistan geliyor. Ayasofya hâkimiyet çabasıdır. Onlar burayı gösterirken bile minarelerini saklıyorlar. Bu kadar rahatsızlar. Ayrıyeten bu hukuken alınan bir kararla oldu. Danıştay’ın sonucu ile mescide çevrildi. Bunu ABD’deki bir hukuk enstitüsü de onayladı. UNESCO değil, Ayasofya’yı kıyamete kadar Müslüman ve Türkler koruyacak. Din düşmanlığı yapan birtakım medya kuruluşları bu habere âdeta alkış tutuyorlar. Bunlar da, onların uzantısı. Çok net söylemeliyiz ki; Bu millet Ayasofya’yı baş tacı eder. Kimsenin kuşkusu olmasın.”
KAYNAK: TÜRKİYE GAZETESİ / KAAN ZENGİNLİ